Teknik analiz, sistemin arkasındaki psikolojinin bir ölçüsü olduğu için yeterli tarihsel piyasa verilerine sahip olan her şeye uygulanabilir. Bu veriler genellikle bir grafik tarafından temsil edilir. Sadece bir makalede ele alınamayacak kadar fazla konu başlığı olsa da burada, teknik analistler tarafından hem kripto paralarda hem de geleneksel piyasalarda kullanılan en yaygın ve genellikle kullanışlı araçlardan bazılarını ortaya koyacağız.
Teknik Analiz Nedir?
Teknik analiz, kripto paraların fiyat geçmişlerini ve trading hacimlerini kullanarak fiyat hareketlerini değerlendirme ve tahmin etme sürecidir. Trader’lar ve uzun vadeli yatırımcılar tarafından fiyatın yönünü saptamak için sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Ancak teknik analiz göstergelerinin tek başına kullanılmaması gerektiği de unutulmamalıdır. Genelde deneyimli trader’lar teknik ve temel analiz bilgilerini birlikte değerlendirirler.
Teknik analizde kullanılan başlıca araçlar fiyat grafiklerini, indikatörleri, paternleri, destek ve direnç seviyelerini içerir. Bunun yanı sıra hacime ve trende dayalı analiz yapmak da gerekir. Teknik analizin ne kadar doğru sonuçlara ulaştığı ise tartışma konusudur. Çünkü bu yöntem birçok ölçümden yararlanır. Ayrıca piyasa koşulları ve volatilite de grafikten çıkarılan sonuçların çok hızlı değişmesine sebep olabilir. Örneğin 2023’te yapılan bir çalışmada teknik analizin saatlik dilimde çok da verimli olmadığı bulunmuştur.
Teknik Analiz Nasıl Çalışır?
Teknik analiz, piyasa fiyatlarının belirli örüntüleri ve trendleri takip ettiği anlayışına dayanarak çalışır. Öncelikle teknik analistlerin fiyatın geçmiş verilerini ve trading hacmine dair bilgileri toplaması gerekir. Bu veriler genellikle grafikler üzerinden elde edilebilir. Bu grafiklerde çeşitli zaman dilimlerindeki verilere bakılabileceği gibi açılış, kapanış, en düşük ve en yüksek fiyatlara dair bilgilere de erişilebilir.
Teknik analiz yapan kişiler ayrıca sıklıkla mum grafiklerinden ve bunların oluşturduğu formasyonlardan yararlanır. Böylece trendleri, destek ve direnç seviyelerini tespit edebilirler. Son olarak hacim analizi, trend doğrulama, risk yönetimi ve sürekli olarak varlığı takip etme gibi noktalar bulunsa da teknik analiz en yaygın haliyle indikatörler üzerinden ilerler. Bu indikatörlere örnek olarak Hareketli Ortalamalar (MA), Göreceli Güç Endeksi (RSI) ve MACD verilebilir.
Dow Teorisi Nedir?
Dow Teorisi, teknik analizin temel konseptlerinden biridir. Teknik analiz babası olarak sıklıkla anılan Charles H. Dow tarafından geliştirilmiştir. İlk başta geleneksel piyasalar için geliştirilmiş olsa da günümüzde kripto paralarda da kullanılmaktadır. Bu teori, finansal piyasalardaki fiyat hareketini analiz etmek için 6 temel unsura bakar:
- Piyasa her şeyi yansıtır: Teori, mevcut tüm bilgilerin o anki piyasa fiyatına yansıdığını kabul eder. Bu nedenle bir varlığın fiyatı, onu etkileyen tüm diğer bilgilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar.
- Üç farklı trend vardır: Teoride birincil trend (uzun vadeli), ikincil trend (orta vadeli) ve küçük trend (kısa vadeli) olmak üzere üç trend türü kabul edilir. Bir ya da iki yıl sürebilen birincil trend en önemli olandır. İkincil trendler ise birincil trendler içerisinde yaşanan düzeltmelerdir. Son olarak küçük trendler kısa vadeli dalgalanmalardır.
- Trendlerin üç aşaması vardır: Bir yükseliş trendinde bu aşamalar birikim, kullanıcıların katılımı ve aşırılıktır. Düşüş trendinde ise aşamalar dağılım, kullanıcıların katılımı ve paniktir.
- Ortalamalar birbirini doğrular: Piyasanın yönünü tahmin etmek için hem Dow Jones Industrial Average (DJIA) hem de Dow Jones Transportation Average (DJTA) kullanmak önemlidir. Örneğin bir yükseliş trendinde her iki ortalama da yüksek tepeler veya yüksek dipler yapıyor olmalıdır. Bu noktanın kripto paralarda kullanımı, çeşitli indikatörleri birbiriyle karşılaştırıp trendin doğruluğundan emin olmaya benzetilebilir.
- Hacim trendi doğrular: Dow Teorisi trading hacmine önem verir. Trend sırasında trading hacmindeki artış trendin gücünü teyit ederken terse dönen trendler sırasında azalan hacim, trendin zayıfladığını gösterir.
- Tersine dönme sinyalleri ortaya çıkana kadar trend devam eder: Teori, aksi bir sinyal açıkça görülene kadar trendlerin devam ettiğini varsayar.
Grafikler
Kripto paralarla ilgilenen çoğu kişi bugüne kadar en azından bir piyasa grafiği görmüştür. Ancak bu grafiklerin önemli ayrıntılarına alışabilmek zaman gerektirir. Çünkü tüm grafikler aynı şekilde ilerlemeyecektir. Bununla birlikte, her grafikte gözlemlenmesi gereken bazı ortak noktalar vardır. Bunlar; varlık sembolü ve zaman çerçevesi, göstergeler için bir sekme, fiyat ve tarih eksenleri, ve bir araç çubuğudur.
Bu unsurlar oldukça basit olsa da grafikte nerede olduklarını ve nasıl çalıştıklarını bilmeniz önemlidir. İlk olarak varlık sembolü Bitcoin için BTC, Ethereum için ETH gibi kısaltmalardır. Zaman çerçevesi, grafiğin ayrıldığı zaman birimidir. Örneğin 1 günlük zaman çerçevesi, her çubuğun tek bir günü temsil ettiği anlamına gelir. Zaman çizelgelerini değiştirerek bir trader, fiyat hareketinde farklı kalıpları ortaya çıkarabilecek daha yüksek veya daha düşük çözünürlük elde edebilir.
Göstergeler temel olarak piyasa verilerini, trendler hakkında daha fazla bilgi edinmek için farklı şekillerde gösteren algoritmalardır. Genellikle sağda ve altta, sırasıyla fiyat ve tarih eksenlerini bulabilirsiniz.
Son olarak bir tür araç çubuğu da olmalıdır. Araç çubuğu temel olarak trader’ların trendleri açıkça işaretlemesine ve ölçmesine yardımcı olabilecek çeşitli seçeneklere sahiptir. Bu sadece bir bireyin analizlerini düzgün tutmasına yardımcı olmakla kalmaz. Aynı zamanda fiyat hareketinde gözlemlediğiniz bulguları iletmeyi kolaylaştırmak için grafikleri başkalarıyla paylaşmada da önemli olabilir.
Bunlar temel unsurlardan bazıları olsa da çoğu grafikte seçtiğiniz platformdan en iyi şekilde yararlanmak için alışmanız gereken bir dizi ayar ve özellik bulunur.
Trendler
Trendleri tespit etmek, hem ne zaman olacaklarını hem de ne zaman değişeceklerini fark etmek için teknik analizin temel noktasıdır. Trendler dakikalardan yıllara kadar her yerde devam edebilir. Genellikle birden fazla zaman çerçevesine geçmek, piyasada gerçekten olup bitenler hakkında iyi bir fikir edinmek için önemlidir.
Aslında sadece yükseliş, düşüş ve yatay olmak üzere üç tür trend vardır. İsimler, fiyat hareketinin her biri için nasıl hareket etmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır. Ancak tekrar belirtmeliyiz ki insanlara hata yaptıran kısım zaman çerçeveleri olabilir.
“Bitcoin grafiğinden hoşlanmadıysanız ekranınıza uzaktan bakmayı deneyin”
Bu oldukça yaygın bir söylemdir. Sebebi ise yeterince uzun bir zaman dilimine baktığınızda Bitcoin’in sadece yükseliş trendinde görünebileceğidir. Ancak eğer son 2 yıla bakarsanız o kadar da iyi bir varlık gibi görünmeyebilir. Sadece saatlik ve günlük zaman dilimlerinde değil, haftalık ve aylık olarak da hangi trendlerin oluştuğunu bilmek önemlidir.
Teknik analistler her zaman trendlerdeki değişiklikleri anlayabilmeyi umar. Ancak yine de hiçbir trendin sonsuza kadar sürmeyeceğini bilirler. Aynı zamanda trendin doğruluğunu kanıtlayacak tamamen kesin bir gösterge de yoktur. Yani aslında trend analizi, geleceğe dair tahminler yapmayı içerir. Ve eğer diğer göstergeler tarafında destekleniyorsa, yapılan tahmine olan güven artar.
Tersine Çevirme Modelleri
Bir trendin ne zaman değişeceğini görebilmek trader’lar için kilit noktası olabilir. Bu yüzden piyasa momentumunda olan bir değişimden önce gelen kalıplara bakarlar. Birçok analistin izlediği yaygın bir örüntü, omuz baş omuz olarak bilinir. Bu, artan veya azalan bir trendden sonra olabilir. Ve sıklıkla bu yönde fiyat hareketinin sona erdiğini gösterir.
İsmi, bu modelin fiyat seviyesine göre üç testten oluşması gerçeğinden gelir. Genellikle birinci ve üçüncü denemeler ikinciden daha mütevazıdır ve başı anımsatan bir şekil oluşturur. Tüm örnekler ‘temiz’ bir görüntü vermeyebilir ancak aşağıdaki görsel kabaca göreceğiniz şekildir. Bu şeklin bir düşüş trendinden sonra tersine dönebileceğini ve fiyatın yükselmek üzere olabileceğini unutmayın.
Daha birçok tersine çevirme modeli vardır. Hangisinin daha tutarlı olduğu konusu ise hala tartışmaya açıktır.
Yaygın Teknik Analiz Göstergeleri
Belirtildiği gibi göstergeler, piyasa verilerini alır ve bu bilgileri yeni bir şekilde çıkarmak için çeşitli algoritmalar aracılığıyla çalıştırır. Bu da genellikle trendler hakkında yararlı bilgiler ortaya koyabilir. Yaygın bir örnek, önceki günlerin X tutarı üzerinden fiyat hareketini gerçekleştiren ve grafikte bir çizgi oluşturmak için ortalamasını alan Hareketli Ortalama yani Moving Average (MA)’dır. Bu çizgiler daha sonra genellikle trader’ların destek veya direnç bulmayı bekledikleri alanları tanımlar.
Örneğin günlük zaman diliminde insanların trendlerdeki değişimleri izlemek için sınır olarak 50, 100 ve 200 MA kullanmaları yaygındır. Genel olarak daha uzun zaman dilimlerinde geçişlere ilave ağırlık verilmesiyle bir MA’in üstüne çıkmak piyasayı yükseltme, altına inmek ise piyasayı düşürme eğilimi olan bir durumdur. Ayrıca kısa vadeli hareketli ortalamanın uzun vadeli hareketli ortamalanın üzerinde kesiştiği modele Golden Cross yani Altın Kesişim ismi verilmiştir.
Diğer bir yaygın gösterge, Moving Average Convergence Divergence’in kısaltması olan MACD’dir. Trendleri doğrulamak ve tersine çevirmek için kanıt toplarken kullanışlıdır. Temel olarak bu algoritma, son piyasa momentumundaki farklılığı göstermek için birden fazla Hareketli Ortalama’yı alır.
Renkler değişebilse de tipik olarak MACD göstergesi, bir kırmızı bir de mavi çizgiye sahiptir. Ayrıca bu çizgiler arasındaki uzaklığı temsil eden çubukları da vardır. Boğa (bullish) trendleri kırmızı çizginin üzerinde duran mavi çizgiyi görürken ayı (bearish) trendleri tam tersini izler.
Trader’lar genellikle çizgilerin birbirinin üzerinden geçtiği geçitleri izlerler. Bu genellikle bir trendin değiştiğinin bir göstergesidir. Benzer şekilde eğer çizgiler birbirinden yeterince farklılaşırsa bu, piyasada aşırı alım veya aşırı satım olduğunu gösterebilir. Ayrıca MACD, hatların birbirine geçmeye çalışması yerine birbirinden “sekmesi” sonucunda, devam eden bir trende de onay verebilir.
Bunların yanında Relative Strength Index (RSI) ve Bollinger Bandı da sıklıkla kullanılır. RSI aşırı alım ve aşırı satış noktalarını gösterirken bollinger bantları sayesinde volatiliteye dair yorum yapılır. Son olarak Fibonacci düzeltmeleri sayesinde destek ve direnç noktaları belirlenebilir.
Borsa ve Kripto Paralarda Teknik Analizin Farkları
Bilindiği üzere teknik analiz borsalarda (hisse senedi piyasalarında) kullanılmak üzere geliştirilmiş ve daha sonra kripto paralara da adapte edilmiştir. Ancak iki piyasa arasında ciddi farklar bulunur. Örneğin kripto para piyasaları 7/24 açıkken geleneksel borsaların spesifik trading saatleri vardır. Kripto paralarda yaşanan sürekli trading durumu grafiklerde oluşan formasyonları da etkileyebilir.
Kripto paralarda geleneksel piyasalara göre daha düşük likidite vardır. Bu da daha yüksek volatiliteye sebep olabilir. Yüksek volatilitenin sonucu olarak ise ani fiyat değişimleri gözlemlenebilir. Bu da teknik analizde tahmin edilen bir sonucun çok hızlı bir şekilde değişmesine yol açabilir. Hisse senedi piyasalarında görece daha düşük volatilitenin ve daha yüksek likiditenin olması bu durumu biraz daha sabit hale getirir. Ayrıca borsaların aksine regülasyonun olmayışı ve bu konudaki gelişmelerin hala devam ediyor oluşu teknik analizde gözlemlenen paterni gölgeleyebilir.
Piyasa duyarlılığı da bir başka faktördür. Bitcoin korku ve açgözlülük endeksinin gösterdiği üzere kripto para piyasaları kullanıcıların duygularından oldukça etkilenir. Bu da teknik analizle tahmin edilen sonuçların borsalardaki kadar kesin elde edilememesiyle sonuçlanabilir. Son olarak geleneksel piyasaların aksine kripto para piyasaları, daha yüksek düzeyde manipülasyona açıktır. Örneğin büyük miktarda kripto paraları elinde tuttuğu bilinen balinaların hareketlenmesi yaptığınız tüm analizi bir anda geçersiz kılabilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Özellikle kripto paralar için teknik analiz yaparken çok dikkatli olmak gerekir. Diğer başlıklarda da belirtildiği gibi kripto paralar birçok açıdan yüksek değişkenlik gösterir. Bazı temel noktalar arasında şunlar bulunur:
- Teknik analiz, kişi tarafından yorumlanarak yapıldığı için oldukça özneldir.
- Teknik analiz ağırlıklı olarak geçmiş verilere dayanır. Kripto paralardaki geçmiş veriler kısıtlıdır.
- Yapılan analizi doğrulamak için analistler, verileri analizlerinin lehine yorumlayarak yanılgıya düşebilir. Bu da doğru olmayan kararlara ve kötü trading kararlarına yol açabilir.
- Teknik analiz bazen yanlış sinyallerle sonuçlanabilir.
- Piyasadaki gelişmeler ve son dakika haberleri teknik analizde gösterilen sonucu olumsuz etkileyebilir.
- Uzun vadeli yatırım kararlarında verimli olmayabilir.
- Sadece teknik analize odaklanılmamalıdır. Deneyimli trader’lar genellikle temel ve teknik analiz bilgilerini birlikte değerlendirirler.
- Kullanıcılar her zaman risk yönetimlerini iyi yapmalıdır. Teknik analiz sonuçlarına güvenerek kaybetmeyi göze alabileceklerinden daha fazlasını yatırmamalıdırlar.
- Teknik analiz birçok faktörün göz önüne alındığı karmaşık bir süreçtir. Özellikle yeni başlayanlar için bu durum zorlayıcı olabilir.
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
