Ethereum Nedir? En Büyük Altcoin için Ayrıntılı Bir İnceleme

Ethereum, en popüler ikinci kripto para ve en büyük altcoin olarak bilinmektedir. Ethereum ağı ise DeFi ve NFT projelerinin birincil tercihidir. Bu yüzden çoğu kullanıcı, bu altcoin ile ilgili bilgi sahibi olmak ister. Ancak bu derece önemli ve bilinen bir altcoin üzerine tüm bilgilerin yer aldığı ayrıntılı bir rehber bulmak günümüzde bile zordur. Bu ihtiyacı gidermek adına bu yazıda, Ethereum ve çalışma prensibi üzerine detaylı bilgiler sağlarken bağlı olduğu diğer tüm teknolojileri de açıklayacağız.

Ethereum Nedir?

Ethereum, merkeziyetsiz ve açık kaynaklı bir blockchain platformudur. Yaratılmasının arkasındaki ilk amaç akıllı kontratların ve merkeziyetsiz uygulamaların geliştirilebilmesini kolaylaştırmaktır. Akıllı kontratlara sağladığı kolaylık çok önemlidir. Çünkü Ethereum’un diğer altcoin’lerden sıyrılmasını sağlayan ilk özelliği budur.

Açık kaynaklı bir teknoloji olması sayesinde herkes tarafından yeni projeler yaratmak için kullanılabilir. Ethereum’u kullanmak isteyen geliştiriciler kodlara Github üzerinden ulaşabilirler. Ayrıca Ethereum’un kendi coin’i olarak bilinen ETH, geliştiricilerin belirli ödemeleri yapması için de bir araç haline gelmiştir. Bunun yanında çoğu kişi tarafından yatırım aracı olarak da kullanılır.

Ethereum’un Kurucuları Kim?

Ethereum whitepaper’ı 2014 yılında yayınlanmış olsa da proje 2013’te Vitalik Buterin tarafından tasarlanmıştır. 30 Temmuz 2015’te ise hayatımıza girmiştir. Ancak projenin arkasındaki tek ismin Vitalik olduğunu söylemek doğru olmayacaktır.

Vitalik’in yanı sıra projenin diğer kurucuları arasında Gavin Wood, Charles Hoskinson, Anthony Di iorio ve Joseph Lubin vardır. Kısaca bahsetmek gerekirse Gavin Wood, bilgisayar programcısıdır ve Polygon’un da yaratıcısıdır. Bir diğer isim Charles Hoskinson, aynı zamanda Cardano’nun kurucusu olan bir matematikçidir. Anthony Di iorio ise bir girişimcidir ve blockchain şirketlerinden olan Decentral’ın da kurucusudur. Son olarak Joseph Lubin de girişimci bir iş insanıdır. EthSuisse gibi birçok şirketin kurucusu olarak bilinir.

Aralarında belki de en ünlü isim olan Vitalik Buterin, 2013 yılında Ethereum’u tasarladığında yalnızca 19 yaşındaydı. Aslen Rusya’da doğan Buterin, 6 yaşına geldiğinde ailesiyle birlikte Kanada’ya göç etmiştir. Babasının bilgisayar bilimleriyle ilgili olması ve annesinin finans sektöründe çalışmasının düşünce hayatı üzerinde etkisi olduğu düşünülmektedir. Son olarak dünyayı etkileyen 40 yaşının altındaki 40 kişinin listelendiği Fortune yazısında 22. sırada yer almıştır.

Ethereum Tarihçesi

Belirtildiği üzere Ethereum whitepaper’ı 2014 yılında yayınlanmıştır. Ethereum.org adresinde 2013 olarak belirtilse de whitepaper’ın orijinal PDF dosyasında açıkça 2014 olduğu görülmektedir. Ancak yine bazı kaynakların Aralık 2013’ü gösterdiği unutulmamalıdır.

Whitepaper’ın yayınlanmasından sonra 2014 yazında büyük bir kitle fonlaması (crowdfunding) gerçekleştirilmiştir. Burada Buterin’in fikrinin milyonlar tarafından desteklenmesiyle 18 milyon dolardan fazla fon toplanmıştır. Bu sayede o dönemde görülmüş en büyük kitle fonlamalarından birine şahit olunmuştur.

Daha sonrasında 2015 yılında geliştiricilerin özgürce merkeziyetsiz uygulamalar geliştirmesini sağlamak için Ethereum ağının ilk versiyonu Frontier piyasaya sürülmüştür. 2016’ya gelindiğinde ise ciddi bir sorunla karşılaşılmıştır. Ethereum’un en bilinen projelerinden biri olan TheDAO, 60 milyon dolarlık Ether’in çalınmasıyla sonuçlanan bir saldırıya uğradı. Böylece Buterin borsalardan ETH ve DAO trading’ini tekrar bir haber gelene kadar durdurmalarını istedi. Bu olaydan sonra ise bir hard fork gerçekleşti. Böylece Ethereum (ETH) ve Ethereum Classic (ETC) olmak üzere iki zincir ortaya çıktı.

Son olarak her ne kadar birçok gelişme yaşanmış olsa da ağ, Metropolis ve London Upgrade dahil olmak üzere çeşitli güncellemelerden geçti. Bahsedilen proje merkeziyetsiz uygular ve akıllı kontratların gelişimi başta olmak üzere blockchain dünyasının gelişimine ciddi katkılarda bulundu. Ancak ölçeklenebilirlik ve gas fee (işlem ücreti) gibi sorunlar henüz tam anlamıyla çözülemedi. Bu yüzden ağın gelişimi hala bir üst seviyeye çıkmaya çalışarak devam ediyor.

Ethereum Nasıl Çalışır?

Ethereum, sunduğu tüm bu özelliklerin temelinde bir blockchain platformudur. Ancak en öne çıkan özelliklerinden biri akıllı kontratları desteklemesidir. Kısaca akıllı kontratlar, önceden tanımlanmış kuralları uygulayan ve kendi kendini çalıştırabilen programlardır. Bunların kullanılması sayesinde işlemlerin güvenilir ve üçüncü taraflara ihtiyaç duymadan otomatik bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak tanınır.

Ayrıca Ethereum’un kendi kripto parası olan ETH’nin de ağın çalışması açısından önemi büyüktür. Bu kripto para sayesinde işlem ücretleri ödenir, merkeziyetsiz uygulamalara (dApp) katılım sağlanır, ve Proof of Stake (PoS) fikir birliği mekanizması yoluyla ağın güvenliğinden emin olunur.

Öte yandan işlemlerin doğrulanması, akıllı kontratların çalışabilmesi ve fikir birliği mekanizmasının çalışması için bir node ağı kullanılır. Burada Ethereum’un başlangıçta Bitcoin’de olduğu gibi bir Proof of Work mekanizmasına dayandığını unutmamak gerekir. PoS’a geçiş, Ethereum 2.0 ile birlikte gerçekleşmiştir.

Ethereum Whitepaper İncelemesi

Ethereum whitepaper’ı 5 ana kısımdan oluşur. Bu kısımlar tarihçe, Ethereum, uygulamalar, endişeler ve merkeziyetsiz uygulamalardır. Tarihçe kısmında merkeziyetsiz dijital para konseptinin ortaya çıkışından başlayarak Bitcoin incelenir. Aynı zamanda bu sistemde oldukça önemli olan madencilik, merkle tree’ler, alternatif blockchain uygulamaları ve scripting ayrıntılı olarak anlatılır. Böylece Ethereum’un nasıl bir sistem üzerinden geliştirildiği ve bu sistemde olan hangi eksikleri doldurmayı amaçladığı anlatılır. 

Ethereum’un ilk ortaya çıktığı zamanda odaklandığı üç ana yaklaşım yeni bir blockchain kurmak, Bitcoin’in üzerinde scripting kullanmak ve yine Bitcoin’in üzerinde bir meta-protokol oluşturmaktır. Her ne kadar tüm yaklaşımlar kendilerince avantajlara sahip olsa da çeşitli kısıtlamaları da bulunur. Bu yüzden bahsettiğimiz proje, hem bu yaklaşımları bir araya getirerek genel bir çerçeve oluşturmayı hem de eksikliklerini gidermeyi amaçlamıştır.  

Bunları nasıl yapacağı konusunda ise whitepaper’da Turing-complete programlama dilini kullanmasından bahsedilir. Bu dili kullanan bir blockchain’in herkesin akıllı kontratlar ve merkeziyetsiz uygulamalar yazmasına olanak tanıyacağı söylenir. Aynı zamanda bu durum sahiplik ve işlem formatları için geliştiricilerin kendi kurallarını koymasını sağlar. 

Whitepaper’da kapanış cümleleriyle belirtildiği üzere Ethereum; veri depolama veya finans alanlarındaki belirli bir uygulama dizisine yönelik kapalı uçlu, tek amaçlı bir protokol olmanın ötesinde tasarımı itibarıyla açık uçludur ve temel bir protokol olarak hizmet vermeye son derece uygun olduğuna inanılır. Gelecek yıllarda ise hem finansal hem de finansal olmayan çok sayıda protokol için zemin oluşturması beklenir.  

Ethereum’un Avantajları ve Dezavantajları

En büyük altcoin olan Ethereum çeşitli avantajlara ve dezavantajlara sahiptir:

Avantajları:

• Akıllı kontratları tanıtmış ve kullanımını yaygınlaştırmıştır.
• Diğer kripto paralarda olduğu gibi merkeziyetsizdir. Bu da sansürden ve devletin müdahalelerinden korunmasını sağlar.
• Kullanım alanları çok çeşitlidir. Bu sayede geliştiriciler çeşitli dApp’ler yaratabilir, kullanıcılar da dahil olmak üzere DeFi ve NFT gibi alanlarda rol oynayabilirler.
• ERC-20 token standardı sayesinde token yaratma süreci çok daha basit hale gelmiştir.
• Sürekli olarak gelişim göstermektedir. Aktif geliştirici topluluğu sayesinde ağ düzenli olarak daha ileriye taşınmaktadır.
• En çok trade edilen kripto paralardan biri olması sebebiyle yüksek likiditeye sahiptir.

Dezavantajları:

• Ethereum 2.0 ve PoS sayesinde önüne geçilmeye çalışılsa da ölçeklenebilirlik hala büyük bir problemdir.
• (Gas fee) işlem ücretleri oldukça yüksektir.
• İşlem ücretlerinin yüksekliği ve ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmeyi vadeden rakip kripto para projeleri, uzun vadede Ethereum’un popülerliğini etkileyebilir.
• Akıllı kontratların tamamen güvende olduğu söylenemez. Sonuçta geçmişte hack’lenmeye dayalı olumsuz olaylar yaşanmıştır.

Ether (ETH) Coin Nedir?

ETH, Ethereum’un kendi kripto parasıdır. Her ne kadar Ethereum üzerinde birçok kripto para bulunsa da ETH’nin özel olmasının birkaç sebebi bulunur. Bunların başında ağ ile ilgili bazı işlemlerin sadece Ether ile yapılabilecek olması gelir.

Bu kripto para sayesinde ağ güvence altına alınır ve beslenir. Ethereum ağı üzerinde yaptığınız herhangi bir işlemde ya da ağda çalışan bir uygulamayı kullandığınızda ETH cinsinden işlem ücreti talep edilir. Daha sonra bu ücret, onaylayıcıları (validator’lar) teşvik etmek için kullanılır.

Ağ için oldukça önemli olan bu kripto para, yatırım veya trading amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Tıpkı Bitcoin’de olduğu gibi Ethereum’un da ortaya çıkış amacı bir yatırım aracı olarak görev yapmak değildir. Ancak ağın popülerliği ve birçok projenin burada çıkarılabilmesiyle zamanla ETH değeri ciddi artışlar yaşamıştır. Bu da kullanıcıların Ether’e aynı zamanda bir yatırım aracı gözüyle bakmasına sebep olmuştur.

ERC-20 Nedir?

ERC-20, Kasım 2015’te Fabian Vogelsteller tarafından önerilmiştir. “Ethereum Request for Comment 20” kelime grubunun kısaltmasıdır. Ethereum ağında token yaratırken geliştiricilerin kullandığı bir dizi teknik standarttır. Bu token’lara da genel olarak ERC-20 token’ları ismi verilmiştir. ERC-20 standartı Ethereum’da en yaygın kullanılan token standartlarından biridir.

Aslında bu standart fungible token’lar yani kabaca çevirisiyle değiştirilebilir token’lar içindir. Diğer bir deyişle bu standart sayesinde her token, başka bir token’la tamamen aynı özelliğe sahiptir. Bu aynılık tür ve değer olarak karşımıza çıkar. Örneğin bir ERC-20 token’ı tıpkı ETH gibi davranır.

Ethereum.org web sitesinde ERC-20’nin özellikleri şu şekilde sıralanmıştır:

• Token’ları bir hesaptan diğerine aktarma
• Bir hesabın mevcut token bakiyesini görüntüleme
• Ağda mevcut olan token’ın toplam arzını belirleme
• Bir hesapta belirli bir miktardaki token’ın üçüncü bir hesap tarafından harcanıp harcanamayacağını onaylama

Ethereum Madenciliği ve Proof of Stake (PoS)

Başlangıçta Ethereum, Bitcoin’de görüldüğü gibi Proof of Work (PoW) algoritmasını kullanıyordu. Daha sonrasında ise birazdan açıklayacağımız sebeplere bağlı olarak Proof of Stake’e geçiş yaptı. Böylece altcoin’in madenciliği ile ilgili de değişiklikler yaşandı.

PoW’un kullanıldığı dönemlerde madenciler, karmaşık matematiksel problemleri çözmek için birbiriyle yarışıyordu. Bir madenci problemi başarıyla çözdüğünde ise blockchain’e yeni bir işlem bloğu eklemelerine izin veriliyordu. Bu sürecin sonunda hem ağın güvenliğini ve işlemlerin işlenmesini sağlamak hem de madencileri motive etmek için ETH olarak ödüller dağıtılıyordu. Ancak bilindiği üzere PoW mekanizması ciddi enerji tüketiyor. Bu sebeple Ethereum da birçok eleştiriye maruz kalıyordu.

Olumsuz sonuçlardan kurtulmak adına Ethereum 2.0 olarak bilinen çok katmanlı bir güncelleme yapılmaya başlandı. Bu güncelleme dahilinde PoW’dan PoS’a geçiş sağlandı. Kısaca PoS’ta doğrulayıcılar, yeni bloklar oluşturmak ve teminat olarak “stake” ettikleri kripto paranın miktarına göre ağın güvenliğini sağlamak için seçilirler. Doğrulayıcılar, kötü niyetli davranmaları halinde stake edilen varlıklarını kaybedecekleri için kurallara uymaya teşvik edilirler.

Proof of Stake sayesinde yoğun bir şekilde enerji tüketen madencilik ihtiyacı ortadan kaldırılmıştır. Böylece işlemleri doğrulamaktan ve yeni bloklar oluşturmaktan artık doğrulayıcılar sorumludur. Bu doğrulayıcılar stake ettikleri miktara ve diğer faktörlere bağlı olarak rastgele seçilirler. Bu yaklaşım sayesinde blok ödülleri için yaşanan rekabet azaltılarak ağ daha geniş bir katılımcı yelpazesine açılmış olur.

Ethereum Staking Nedir?

Staking, temelde bu sürece izin veren ağların korunması için kullanılır. Bunun karşılığında ise kullanıcılar çeşitli ödüller kazanırlar. Ethereum staking’i yapmak için 32 ETH’nin yatırılması gerekir. 

Ağın güvende tutulması için işlemleri yeni bloklar halinde gruplandırmak ve diğer doğrulayıcıların çalışmalarını kontrol etmek gerekir. Bu da yazılımı çalıştırarak gerçekleştirilir. Platformda 32 ETH stake eden kullanıcılar doğrulayıcı olurlar ve bu sürece katkıda bulunurlar. 

Ne kadar çok ETH stake edilirse ağın güvenliği de o kadar artacaktır. Bu yüzden, devamlılık için staking süreci oldukça önemlidir. Ağın güvenliğinin tehlikeye girmesi için ise ETH’lerin yarısından fazlasının tek bir doğrulayıcının elinde olması gerekir. Bu da neredeyse imkansızdır. 

Son olarak staking süreci çevre dostu olarak bilinir. Çünkü ETH stake etmek için çok fazla enerji tüketen faaliyetler gerçekleştirmeniz gerekmez. Böylece hem çevreye duyarlı hareket edebilir, hem tasarruf sağlayabilir, hem de kazandığınız ödülleri bir pasif gelir yöntemi olarak kullanabilirsiniz. 

Ethereum’da Merkeziyetsiz Uygulamalar 

Merkeziyetsiz uygulamalar (dApp), bir akıllı kontratı ve en son kullanıcının deneyimlediği arayüzünü birleştiren ve merkeziyetsiz bir ağ üzerine kurulu uygulamalara denir. Ethereum’un akıllı kontratlar açısından birçok kolaylık sağladığı da bilinen bir gerçektir. Bu yüzden merkeziyetsiz uygulamalar için popüler bir seçenek haline gelmiştir. Ayrıca bu kontratların platform üzerinde kolaylıkla ulaşılabilir ve şeffaf olması sayesinde geliştirdiğiniz uygulama, başkasının yazdığı bir akıllı kontratı bile içerebilir. 

Ethereum’daki herhangi bir dApp’i denemek için bir cüzdana ve bu cüzdanın içinde biraz ETH’ye ihtiyacınız olacaktır. Cüzdanın gerekli olmasının sebebi bunun sayesinde uygulamaya giriş yapacak olmanızdır. ETH’yi ise işlem ücretinin gerektiği koşullarda kullanmak için bulundurmalısınız. 

Ethereum’da bulunan merkeziyetsiz uygulamalara örnek vermek gerekirse platformun editör ekibinin seçtiği Uniswap, Dark Forest, Foundation ve PoolTogether’dan bahsedilebilir. 

Ethereum ve DeFi (Merkeziyetsiz Finans)

Merkeziyetsiz Finans, Decentralized Finance ya da kısaca DeFi, blockchain teknolojisi üzerine kurulan finansal bir ekosistemi temsil eder. Bu ekosistemin gelişiminde ise Ethereum’un rolü oldukça büyüktür. Hatta bugünkü gelişmiş DeFi’ın temellerini bir nevi Ethereum’un attığı söylenebilir. Çünkü merkeziyetsiz finans projeleri genel olarak Ethereum blockchain’i üzerine kurulmuşlardır. 

Yazının söz konusu olan projenin akıllı kontratlara verdiği destek de alanın genişlemesine ve geliştirilmesine yardımcı olmuştur. Sonuçta DeFi uygulamaları, gerçekleştirdikleri çoğu işlem için akıllı kontratlardan yararlanırlar. Diğer bir deyişle, adından da anlaşılacağı gibi merkeziyetsiz bir finans ortamı yaratmak için üçüncü taraflara duyulan ihtiyacın ortadan kalkması gerekir. Bu da akıllı kontratların kendi kendine çalışabilirlik özelliği sayesinde mümkün kılınır. 

ERC-20 token standardı da merkeziyetsiz finans için oldukça önemlidir. Bağlantıyı anlamak için Ethereum’un ERC-20’yi piyasaya tanıtan proje olduğunu akılda tutmak gerekir. Daha sonrasında ise birçok DeFi platformu bahsedilen token standardını kullanmaya başlamıştır. Bu da Ethereum’un bu alana sağladığı katkılar arasında gösterilebilir. 

Son olarak merkeziyetsiz borsalar (DEX’ler) da merkeziyetsiz finans ekosisteminde hatırı sayılır bir değere sahiptir. Ethereum ise bir nevi bu DEX’ler için ev sahipliği yapar. Sonuçta Uniswap, Balancer ve Curve Finance gibi birçok popüler merkeziyetsiz borsa Ethereum’da bulunur. 

Ethereum Merge Nedir?

Ethereum Merge, 15 Eylül 2022 tarihinde uygulamaya geçirilen bir yazılım güncellemesidir. Öncelerde bu güncelleme Ethereum 2.0 olarak da adlandırılmıştır. Çoğu kripto para meraklısının farkında olduğu üzere piyasadaki en büyük sorunlardan biri enerji tüketimidir. Bitcoin başta olmak üzere birçok proje bu sebepten dolayı sıklıkla eleştirilmektedir. Merge ile birlikte ise enerji tüketiminin ciddi anlamda azaltılması hedeflenir. Bu hedefi gerçekleştirecek adımlardan biri de proof-of-work’ten proof-of-stake’e geçiştir. 

Ancak Ethereum’un güncel sorunlarından bir diğeri de gas ücretleridir. Nihayetinde yüksek gas ücretleri sebebiyle birçok kullanıcı ETH kullanmaktan çekinmektedir. Yine de The Merge’ün kapsamında bu sorunun çözümünün olmadığını unutmamak gerekir. 

Bu güncelleme yalnızca Ethereum için değil, kendisiyle ilişkili olan diğer projeler için de önem arz eder. Örneğin CoinMarketCap’in 2022’nin 3. çeyreğinde yayınladığı rapora göre, ETH ve stETH arasındaki makas Merge’den sonra kapanmaya başlamıştır.   

The Merge’ün asıl olayının PoW’dan PoS’a geçiş olduğunu söylemiştik. Bu olayı daha iyi anlamak için Beacon Chain terimini de akılda tutmak gerekir. Beacon Chain, güncellemeden önce Ethereum’dan ayrı çalışan bir proof-of-stake blockchain’idir. Daha sonrasında yapılan güncelleme sayesinde Beacon Chain de Ethereum’a eklenmiş ve bu iki blockchain tek bir blockchain gibi çalışmaya başlamıştır. Bu bağlamda Merge’ün birleştirme demek olması da anlamlı olacaktır. 

Sonuç

Ethereum, Bitcoin’den sonra en popüler olan blockchain olarak bilinir. Bünyesinde DeFi’lardan NFT’lere ve dApp’lere kadar birçok projeyi barındırır. Bu durum da popülerliğini gün geçtikçe daha da artırmaktadır. Ethereum’un tam olarak anlaşılabilmesi için bu zamana kadar geçirdiği değişimlere ve bundan sonraki yol haritasına da dikkat etmek gerekecektir.

Bu yazıda sizler için Ethereum’un kurucularından PoS’a nasıl geçtiğine dair birçok ayrıntıya yer verdik. Her ne kadar gelecekte neyin beklediği tam olarak bilinemeyecek olsa da ağın popülerliği uzun bir süre devam edecek gibi görünüyor. Ethereum, en azından çeşitli projelerin yaratılmasına sağladığı kolaylıklar sebebiyle kripto para dünyasında önemli bir yer tutuyor.

Sıkça Sorulan Sorular

Türkiye’deki en iyi kripto para platformları | Mayıs 2024

YouHodler Keşfet →

PrimeXBT Keşfet →

BYDFi Keşfet →

Coinrule Keşfet →

BingX Keşfet →