DeFi Nedir ve Nasıl Çalışır? Kullanım Alanları Nelerdir?

DeFi Nedir

Bugün sizlerle birlikte DeFi nedir sorusunu yanıtlayacağız ve ardından nasıl çalıştığına ve kullanım alanlarına bir göz atacağız. Öncelikle Merkeziyetsiz Finans yani DeFi, blockchain teknolojisinde kurulmuş finansal hizmetlerdir. Açık, verimli ve her şey dahil bir finansal sistem oluşturarak kitleyi güçlendirmeye çalışır. Akıllı kontratları kullanan DeFi platformları, izin gerektirmeyen finansman sağlayarak herkesin finansa katılmasına yardımcı olur. DeFi birçok anlamlı kullanım alanına dahil olmaya da başlamıştır. Bunlar arasında merkezi olmayan borsalar, borç verme platformları ve tahmin piyasaları bulunmaktadır.

Aracıyı ortadan kaldırır ve bunun yerine güvenilir protokoller yaratan akıllı kontratları ekler. . Akıllı kontratlar, bir alıcı ve satıcı arasında programlanmış bir anlaşma yapan kendi kendini yürüten sözleşmelerdir. Aracıların ortadan kaldırılmasıyla birlikte DeFi, özellikle mevcut sistemlerin bankası olmayan finansal hizmetlere erişim sunmaktadır.

Bu Yazıda:

• DeFi ve Fintech Arasındaki Farklar
• Kullanım Durumları: Borç Verme ve Alma
• Varlık Yönetimi
• Vadeli İşlemler
• Sigorta
• DeFi’nin Barındırdığı Riskler
• Sonuç

DeFi ve Fintech Arasındaki Farklar

DeFi ve Fintech genelde birbiriyle karıştırılan iki konsepttir. İkisi de internet üzerinden çalışır ve bankalarla ya da geleneksel finansal enstitülerle uğraşmaya gerek kalmaksızın finansal hizmetler sağlarlar. Ancak bazı temel ilkelerde birbirlerinden ayrılırlar.

Öne çıkan farklılıklardan biri, Fintech geleneksel finansal altyapıyı internete yerleştirirken DeFi’nin sadece blockchain teknolojisi üzerine kurmasıdır.

FinTech juggernaut Square, geleneksel bankalardan daha hızlı ve daha ucuz sınır ötesi ödemeler sunan bir ödeme işlemcisidir. Ancak Square’in platformu, hala merkezi bir otorite barındırır ve bu merkezi otorite de kendisidir. Şirket, müşterileri adına işlemleri tamamlar ve hesap açmadan önce detaylı bir kimlik tespiti de gerektirir.

Diğer bir yandan DeFi, daha farklıdır. Dai, dolara bağlı değere sahip olan Ethereum tabanlı bir stablecoin’dir. Bu para ile işlem yapan herhangi birinin işlemini tamamlamak için bir organizasyona güvenmesine gerek yoktur. Bunun yerine işlemler, blockchain’deki Ethereum madencileri tarafından onaylanır. Bu süreç ise ırka veya ulusa bakmaksızın yürütülür.

Merkeziyetsiz Finans’ın Kullanım Alanları

DeFi Borç Verme ve Alma

Büyük bir ihtimalle DeFi’nin en önemli kullanım alanı budur. Borç verme ve alma platformları, BlockFi gibi aracılara ihtiyaç duymadan kullanıcılara kredi sağlar. Ayrıca, kullanıcıların stablecoin’lere ve kripto paralara ilgisini besleyen borç verme protokolleri de bulunmaktadır.

Şimdilik, DeFi borç verme ve almaları için en popülerleri EOS ve Ethereum blockchain’leridir. Borç verme ve alma platformlarından en popülerlerinden bazıları ise Dharma, Compound ve BlockFi’yi içerir.

Compound

• BAT, DAI, ETH, USDC, REP, ZRX tokenlerini destekleyen para piyasası protokolüdür.
• Platformundaki borç veren ve alan kişiler için Compound, kendi parası olan cToken’ı, diğer bir adıyla cBAT’ı kullanır.
• Diğer DeFi platformlarından farklı olarak faiz oranları sabit değildir. Bu oranlar piyasa dinamiklerine göre değişir.

Dharma

• Yarı merkezi bir p2p borç verme ve borçlanma platformudur.
• Ethereum blockchain’ine dayalı olan bu platform teminatlandırma için DAI, ETH ve USDC’yi destekler.
• Coin’lere bağlı olarak faiz oranları değişir.
• Borç verme ve borçlanma oranları yönetim kurulu genelinde aynıdır ve oran, varlığın arkasındaki ekip tarafından belirlenir.

Maker

• Maker, Dai stablecoin’inin arkasındaki şirkettir.
• Ethereum tabanlı borç verme ve alma platformu hem DAI hem de ETH token’larını destekler ve kullanıcılarının Dai üzerinden borç almalarına izin verir. Ancak p2p modellerinin aksine bu protokol, rezerv havuzlarından coin çıkarır.
• Platform, borçluların bir varlığın volatilitesini dengelemek için çeşitli varlıkları teminat olarak yatırmasına izin vermeyi amaçlamaktadır.

DeFi Varlık Yönetimi

DeFi varlık yönetimi araçları varlık emanetçileri olarak işlev görür ancak herhangi bir bankacılık veya ticari hizmetle uğraşmaz. DeFi’de varlık yönetimi araçları cüzdan uygulamalarını ve kripto para sahiplerinin etkili bir şekilde varlıklarını yönetmelerini sağlayan diğer araçları sağlar.

Yeni yatırımcılar cüzdan kurmakta veya yatırımlarını çeşitlendirmek, borsaları bulmak gibi konularda alternatifler bulmakta zorlanabilir. Ancak varlık yönetimi araçları herhangi bir karmaşıklığın üstesinden gelmelerini sağlar.

Melon

• Melon, kullanıcılara varlık yönetimi araçları sunan bir DeFi platformudur.
• ETH ve ERC token’larıyla birlikte kullanıcılar, kendilerinin ve diğer insanların varlıklarını yönetebilir.
• Platform tamamen merkeziyetsizdir ve protokoller, merkezi bir otorite veya yönetim kurulu olmaksızın topluluk tarafından yönetilmektedir.

InstaDApp

• Bu merkeziyetsiz akıllı cüzdan, MakerDAO protokolü üzerinden çalışır.
• Kullanıcıların blockchain varlıklarını merkezi olmayan bir şekilde takip etmelerini sağlar, böylece çeşitli protokollerdeki varlıklarını optimize eder.
• Platform hala sadece Ethereum web 3.0 cüzdanlarıyla sınırlıdır.

Vadeli İşlemler

Vadeli işlem, iki veya daha fazla taraf arasında belirli bir varlığın değerini elde edebilmek için performansına dayalı olarak yapılan bir sözleşmedir.

DeFi vadel işlemleri oldukça esnektir çünkü özündeki akıllı kontratları, otomatik olarak yürütülen tokenize vadeli işlemler kontratlarını verebilir. Genel olarak vadeli işlemler, yatırımcıları fiyat dalgalanmalarından korumak ve bir varlığın gelecekteki performansını düşünmek için kullanılırlar.

DeFi vadeli işlem platformlarından bazıları şunlardır:

UMA

• UMA, çeşitli varlıklara maruz kalınmasını sağlamak için Ethereum’daki Total Return Swap’lara izin veren merkeziyetsiz bir kontrat platformudur.
• Platform, iki tarafın akıllı bir kontratı özelleştirmesini ve oluşturmasını sağlayan açık kaynaklı bir protokole sahiptir. Ancak, kontratların kendisi ekonomik teşviklerle güvence altına alınmıştır.
• UMA, dayanak olarak seçilen varlığın mevcut fiyatını döndüren bir fiyat tahmini besleyicisine ihtiyaç duyar.

Synthetix

Synthetix, kripto paralar, itibari paralar ve vadeli işlemler de dahil olmak üzere kullanıcılarının çeşitli varlıkları basmalarını sağlayan çok katmanlı bir borsa ve yayınlama platformu olarak çalışır. Synths token’larıyla birlikte kullanıcılar, Ethereum blockchain’inde Bitcoin, altın ve dolar dahil olmak üzere en iyi varlıklara; Apple ve Tesla dahil olmak üzere hisse senetlerine yatırım yapabilir.

Bir kullanıcı, teminatı Synths token’ı şeklinde yatırır ve sentetik bir varlık oluşturur. Oradan da bir varlığı diğeriyle değiştirebilirler. Süreç herhangi bir üçüncü taraftan da bağımsız olarak yürütülür.

Sigorta

Kripto para sigortası, kripto para alanında en çok aranan kavramlardan biri olmaya devam etmektedir. Yatırımcılar; özellikle borsa hackleri, güvenlik ihlalleri, kendi dikkatsizlikleri ve yanlış yönetim karşısında özel anahtarlarını ve dijital varlıklarını sigortalamalarına yardımcı olabilecek platformlara sahip olmak isteyeceklerdir.

DeFi sigorta protokolleri, kullanıcıların bireysel taleplerini karşılamak için fonları bir araya getirerek akıllı kontratlar ve dijital varlıklar üzerinde sigorta poliçeleri kullanmalarını mümkün kılar. Kuşkusuz, DeFi sigorta piyasası oldukça küçüktür. Ancak piyasa büyüdükçe oyuncular da büyümeye hazırlanmaktadır.

Bu alandaki popüler bir oyuncu, Ethereum tabanlı merkezi olmayan bir protokol olan ve herkesin bir sigorta paylaşımı satın almasına veya bir risk paylaşım protokolü yoluyla bir iddiayı karşılamasına yardımcı olmak için sermayeye katkıda bulunmasına izin veren Nexus Mutual’dır. Üyeler sigorta havuzuna sahiptir ve katılım, yerel NXM token’ı karşılığında Ether’in havuza eklenmesiyle gerçekleştirilir. Ancak, sigorta tazminat taleplerinin işleme konulabilmesi için fonun en az 12.000 ETH’ye sahip olması gerekmektedir.

DeFi’nin Barındırdığı Riskler

1. Akıllı Kontrat Riskleri

DeFi işlemleri üçüncü tarafı temsil eden bir insana bağlı değildir. Ancak, akıllı kontratların kendisinde de hala risk bulunmaktadır. Doğası gereği akıllı kontratlar açık kaynaklıdır. Bu, başkalarının onları inceleyebileceği anlamına gelir. İncelemeler akıllı kontrat kullanıcılarına bir rahatlama sağlayabilir. Çünkü hala bir kişinin önemli bir şeyi kaçırmış olma riski vardır. Bu da korkunç bir operasyonel hataya neden olur.

En büyük kripto para kitlesel fon projelerinden biri olan DAO, bilgisayar korsanları açık kaynak kodunda bir güvenlik açığından yararlandıklarında bu durumdan oldukça etkilenmiştir. Güvenlik açığı, toplanan fonların üçte birinin çalınmasına neden olmuştur.

2. Veri Feed’inin Merkezileştirilmesi

Bir blockchain’in çalışmasını kısıtlayan en önemli sınırlardan biri, zincir dışı verilere erişememesidir. Önemli dış verilere erişim sağlayan Oracle’lar ile bunu telafi etmeye yardımcı olurlar. Oracle’lar ile, akıllı kontratlar dış dünyadan bilgi alabilir ve değişimleri buna göre yaparlar.

Ancak Oracle eğer yanlış bilgi sağlarsa, bu tamamen bir felaket olabilir. Yanlış bilgi bilinçsiz veya bilinçli olarak verilebilir ancak yine de nasıl olduğu, verilmiş olduğu gerçeğini değiştirmez. Synthetix tarafından kullanılan Oracle bir keresinde yanlış bir data yüklemiştir. Platformun sahiplerinden biri tarafından kullanılan bir bot tarafından yakalanmıştır ve bu şanslı sahip, bir saatten az bir sürede 1 milyar dolardan fazla kar elde edebilmiştir.

3. Kredilerde Sermaya Verimsizliği

DeFi kredilerinin izinsiz doğası övgüye değerdir. Bununla birlikte, geleneksel finans ile karşılaştırıldığında teminatla ilgili alabileceğiniz krediler geleneksel kredilerle elde edebileceğiniz kadar iyi olmadığından hala önemli ölçüde sermaye verimsiz kalmaktadır.

Sonuç

• DeFi, kripto para finansmanının en önemli kısımlarından biri olmak için hızla büyümektedir. Finansal özgürlük sağlayarak ve aracıları önemli finansal işlemlerden uzaklaştırarak bu kavram, önem açısından hızlı bir büyüme yolunda hızla ilerlemektedir.
• Etkili ve şeffaf finansal hizmetler, herkese katılım sağlama misyonunda önemlidir ve geleneksel finansal sistem bunu gerçekleştirmede sürekli başarısız olurken DeFi, oldukça ihtiyaç duyulan bu paradigma değişimini sağlamak için doğru yoldadır.
• Ethereum’un ana itici gücü olduğu iddiası hızla artmaktadır. Son zamanlarda, merkezi olmayan finans kontratlarında kilitlenen toplam fonun 900 milyon dolara ulaştığı bildirilmiştir. DeFi kendisinin yerini her zaman geleneksel finansa bir alternatif olarak belirtse de bir niş pazarı olmaktan ana finans olmaya geçmeden önce uzun bir yolu bulunmaktadır.