dYdX Nedir, Merkeziyetsiz Sürekli Trading Platformları Nasıl Çalışır?

Bugün Merkeziyetsiz Finans (DeFi) piyasası, dYdX gibi merkeziyetsiz trading protokollerinin de öncülük etmesiyle birlikte, gelişimine devam etmektedir. Kesintisiz trading konusunda önde gelen platformlardan dYdX, kullanıcılarına merkeziyetsiz trading ve lending imkanları sunuyor. Bu rehber, dYdX özellikleri, yerel token’ı ve ekosistemi hakkında bilinmesi gereken tüm detayları ele alıyor.

dYdX Nedir?

dYdX çoğunlukla tecrübeli yatırımcılara hizmet veren merkeziyetsiz bir kripto para borsasıdır. Söz konusu DEX, lending, borrowing, marj ve kaldıraçlı trading de dahil olmak üzere geniş bir hizmet seçeneğine sahip.

Platform, kullanıcıların genellikle Binance veya Coinbase gibi merkezi borsalar tarafından talep edilen kullanıcı tanıma (KYC) sürecinin bir parçası olarak, hesaplara kayıt olmadan veya ayrıntıları göndermeden, listelenen varlıklarla işlem yapmalarına olanak tanımaktadır. Dahası, 27 Nisan 2023 itibariyle protokolün dYdX token’ı 404.88 milyon dolarlık bir piyasa değerine sahiptir. Bu durum da onu Ethereum’daki en likidite türev trading platformlarından biri haline getirmiştir.

Profesyonel bir trading protokolü olarak inşa edilen dYdX borsası, merkezi borsalara benzer bir trading deneyiminin tadını çıkarırken varlıklarının kontrolünü elinde tutmak isteyenler için birçok seçenek sunar. Platform bunu mümkün kılmak için şu anda Starkware tarafından geliştirilen bir Ethereum Layer 2 ölçeklendirme çözümü kullanmaktadır. Bununla birlikte daha da sorunsuz bir trading deneyimi sağlamak için, yeni bir ekosistem olan, Cosmos’a geçtiğini duyurmuştur.

Hikayesi

dYdX, Coinbase’de ve Uber’de eski bir yazılım mühendisi olarak çalışmış Antonio Juliano tarafından 2017 yılında kurulmuştur. Juliano’nun platformu kurmasındaki amacı, kullanıcıların işlemlerine ve nihayetinde borsanın kendisine gerçekten sahip olmalarını sağlamaktır. Bu noktada açık kaynaklı olan ve topluluk tarafından yönetilen bir türev borsası oluşturmak istemiştir. Protokol, Temmuz 2017’de L1 ürününün piyasaya sürülmesiyle başlatılmıştır.

Başlangıcından itibaren Ethereum’da lending, borrowing ve marj trading’i desteklemiş olan dYdX, çok geçmeden Ethereum’daki kullanıcı trafiği sonucu artan işlem ücretleri (gas fees) ile karşılaşmıştır. Bu sorunu çözebilmek adına ise dYdX, Ağustos 2020’de StarkWare’in StarkEx adlı L2 ağına geçmeye başlamıştır. Bu durum platform kullanıcılarına daha düşük transfer ücretleri sunarken, platformdaki işlem sayısını da arttırma şansı yaratmıştır.

Söz konusu L2 ürünü Nisan 2021’de halka arz edilmiştir. O tarihten bu yana dYdX, L2 ağında 30 piyasa açarak 100 milyar doların üzerinde işlem hacmi yarattı.

Üç ayın sonunda yani Ağustos 2021’de ise dYdX Trading Inc. dYdX Vakfı’nın kurulduğunu duyurmuştur. Söz konusu vakıf, yönetişim akıllı kontratlarının dağıtılmasından ve dYdX yönetişim token’ından sorumludur. Ayrıca topluluk faaliyetlerini ve projelerini etkinleştirmeye yardımcı olabilmek adına da topluluk araştırmalarını desteklemektedir. Vakıf bugün dYdX ekosistemi hakkında yatırımcılarını bilgilendiren ve topluluğun finansal kaynaklarını yöneten bir yapıdadır.

Proje Ekibi

Günümüzde giderek popülerleşen dYdX’in asıl hikayesi 2017 yılında, Antonio Juliano ile başlamıştır. Juliano, Princeton’da okuduğu Bilgisayar Bilimleri’nin ardından üniversiteden teknoloji girişimleri üzerinde çalışma arzusuyla ayrıldı. Coinbase’de çalışan isim, Ethereum ile ilgilenmeye başladı ve kripto para varlıklarının trading için merkeziyetsiz bir borsaya ihtiyaç duyduğunu fark etti.

Bugün, Arthur Cheong, Rebecca Rettig ve Markus Spillman’ın da aralarında bulunduğu Konsey üyeleri dYdX Vakfı’nı yönetmektedir. Söz konusu üyeler, dYdX L2 protokolünün geliştirilmesini ve yönetişim token’ının çıkarılmasını denetlemektedir.

Ekip ve konsey üyelerinin tamamı DeFi özelliklerini güçlendirmeye oldukça kararlı. Cheong’a göre finansın merkeziyetsizleştirilmesi, finansal eğitimin büyümesi için önemli bir fırsat.

“Yapılabilecek en iyi yatırım, kişisel finans bilginizi artırmaktır. DeFi, eğer doğru bir şekilde işlerse, bu konuda adeta hızlandırılmış bir kurs niteliğindedir.”

Arthur Cheong, Twitter

Finansmanı

dYdX protokolü Andreessen Horowitz, Polychain Capital, Three Arrows Capital, Wintermute ve Paradigm gibi tanınmış yatırımcılardan önemli ölçüde destek almıştır. Özellikle protokole büyük miktarda sermaye katkısında bulunan bu isimler, protokolün gelişiminde de aktif rol almışlardır. sağlamışlardır.

Protokol, Haziran 2021’de C Serisi turunda Paradigm liderliğinde 65 milyon dolar toplamayı başarmıştır. Bundan önce şirket, Ocak 2021 B Serisi turunda 10 milyon dolar ve Ekim 2018 A Serisi turunda 10 milyon dolar toplamıştır. Ayrıca biraz daha geçmişe gidersek, platform, 2017’deki çekirdek turda Andreessen Horowitz ve Polychain’in de katılımıyla 2 milyon dolar toplamıştır.

Yol Haritası

Tarif ettiğimiz dYdX borsasının ana hedefi, merkeziyetsizlik yoluyla daha adil ve daha şeffaf bir finansal sistem inşa etmektir. Bu hedefe ulaşmak adına platform, bir sonraki sürümü olan, V4 üzerinde çalışmaktadır. Pek çok kişi için şaşırtıcı olan bu karar, Ethereum’un ötesinde bir genişlemeye işaret etmektedir.

Borsa StarkEx üzerinde çalışırken, Ethereum L2 ölçeklendirme çözümünde yeterli düzeyde fayda sağlayamadığı düşünülmüştür. Ardından Cosmos SDK aracılığıyla inşa edilen başka bir bağımsız blockchain’e geçiş kararı alınmıştır. Cosmos tabanlı bu yeni blockchain, doğrudan topluluk tarafından kontrol edilecektir. Eylül 2023 sonu için zamanlanan V4’ün piyasaya sürülmesi dYdX’in en önemli öncelikleri arasındadır.

Özetle dYdX bugün hibrit bir merkeziyetsiz borsadır. Yani platformun bazı bileşenleri hala merkezi iken bazıları merkeziyetsizdir. En önemlisi, V4 ile dYdX, merkezi kontrol ve arıza noktası olmaksızın tamamen merkezsizleşmeyi planlamaktadır. Buradaki bir diğer husus, emir defterini ve eşleştirme motorunu merkezsizleştirmektir. Bugün dYdX’in blockchain geliştirilmesini, her biri inşa edilecek bir dizi özelliği içeren, birkaç durağa böldüğünü unutmayın.

Her bir kilometre taşı için beklenen program şöyle:

• Kilometre Taşı 1 – Geliştirici test ağı – Tamamlandı.
• Kilometre Taşı 2 – Dahili test ağı – Tamamlandı.
• Kilometre Taşı 3 – Özel test ağı – Tamamlandı
• Kilometre Taşı 4 – Halka açık test ağı – Temmuz 2023 sonu
• Kilometre Taşı 5 – Halka açık ana ağ – Eylül 2023 sonu

dYdX Nasıl Çalışır?

Akıllı kontratlar aracılığıyla çalışan dYdX, kullanıcılara aracılar olmadan da kripto para trading imkanı verir. Akıllı kontratlar eşliğinde gözetimsiz bir borsa olarak yapılandırılan dYdX, kullanıcılarına işlem yaparken fonları üzerinde tam kontrol yetkisi vermektedir. Ayrıca söz konusu platformu kullanabilmek için yalnızca MetaMask, Ledger veya Trust Wallet gibi bir kripto para cüzdanına sahip olmak yeterlidir.

Ağustos 2020’de dYdX, işlemleri hızlandırabilmek ve ücretlerini azaltabilmek adına, Sıfır Bilgi (ZK) rollup kullanan bir L2 ölçeklenebilirlik çözümü, StarkWare’e geçmiştir. Şu anda dYdX işlemleri sonuçlandırmak için hala Ethereum kullanmaktadır. Ancak trading motoru, zincir dışı bir eşleştirme motoru ve emir defteri ile birlikte zincir dışı çalışmaktadır.

dYdX’i kullanmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. dYdX borsa uygulamasına girin

2. Cüzdanınızı bağlayın (örn. MetaMask, Ledger).

3.Sahipliğinizi doğrulayın.

4. Vault ID ve Stark Key kullanarak para yatırın.

5. Trading kısmına gidin.

6. Emir türünü seçin (ör. Limit, Piyasa).

7. Kaldıraç, kar al ve zarar-kes seçeneklerini belirleyin.

8. Long veya short pozisyonlar açın.

9. PNL’yi portföy altında takip edin.

dYdX V4 ile birlikte taker ve maker ücretlerine sahip olacaktır. Bu nedenle, platformda toplanan ücretler değer kazanabileceği gibi doğrulayıcı ve staker payları da artabilecektir. Ekip, V4’ü 2023’ün sonuna kadar piyasaya sürmeyi planlıyor. Ayrıca kullanıcı benimsemesini ve farkındalığını artırabilmek adına da 5.5 milyon dolarlık bir büyüme programı başlatmayı planlıyor.

dYdX’in Özellikleri

dYdX borsası, hem deneyimli hem de yeni başlayan yatırımcıların takdir ettiği birçok özelliğe sahip. İşte bunlardan bazıları:

Merkeziyetsiz

dYdX kısmen merkeziyetsiz bir yapıda ve Ethereum blockchain’i üzerindedir. Yani borsayı kontrol eden merkezi bir otorite yoktur ve kullanıcılar eşler arası yapısı sayesinde (P2P) doğrudan birbirleriyle işlem yapabilirler.

Gözetimsiz

Merkezi borsalarla karşılaştırıldığında, dYdX, kullanıcı fonlarını platforma yatırmalarını gerektirmez. Böylece endişe minimize edilerek daha güvenli bir mimari sağlar. Kısacası trading sırasında fonlar borsa üzerinde değil kullanıcının cüzdanında kalır. Sonuç olarak da kullanıcılar, varlıkları üzerinde tam kontrole sahip olurlar. Dolayısıyla hacking ve dolandırıcılık riski azaltılmış olur.

Perpetual (Sürekli) Swap

dYdX, kullanıcıların bir tür türev araç olan sürekli swap işlemleri yapmasına olanak tanır. Geleneksel vadeli işlem sözleşmelerine benzer bir yapıya sahip olsalar da herhangi bir vade tarihi bulunmamaktadır. En önemlisi de sürekli swap’lar yatırımcıların piyasada daha uzun süre kalmasına ve olası fırsatlardan yararlanmasına olanak tanır.

Marj Trading

Bugün dYdX güçlü bir marj trading protokolüne sahip. Marj trading, yatırımcıların varlıklarını güçlendirmelerine, daha büyük piyasa pozisyonları almalarına ve potansiyel getiriyi artırmalarına imkan tanır. Ancak kayıp riskini de büyük oranda arttırmaktadır.

Limit Emirler ve Zarar Kes Özelliği

dYdX, limit ve zarar kes emirlerini destekleyerek kullanıcıların işlemlerini otomatik ve risksiz hale getirmeye olanak tanır. Örneğin bir trader coin fiyatının %5 altında bir stop-loss emri belirlerse, fiyat bu hedefe ulaştığı anda pozisyon otomatik olarak kapatılır. Böylece daha fazla kayıp önlenmiş olur.

Emir Defteri ve TradingView Entegrasyonu

Borsa, TradingView’in özelliklerini ve stratejilerini bir dYdX trading hesabına entegre eden bir web uygulaması sunar. TradingView, yatırımcıların trading stratejilerini belirlemek ve uygulamak üzere kullandıkları popüler bir araçtır. dYdX kullanıcıları için TradingView’in özelliklerinden yararlanarak trading daha kolay ve daha verimlidir.

Anlık Kredi (Flash Loan)

Flash Loan, kullanıcıların teminat veya gelir belgesi olmadan bir protokolden belirli miktarda dijital varlık ödünç almasına olanak tanıyan bir finansal araçtır. İlginç gelebilir ancak bu mümkündür çünkü ödünç alınan miktar aynı blockchain işlemi içinde geri ödenecektir. Kullanıcılar dYdX aracılığıyla, normalde kendi içlerinde gerçekleştirilen anlık kredilerden alabilirler. Bunun için dYdX’in herhangi bir ücret talep etmediğini de hatırlatmak gerekir.

Lending ve Borrowing

dYdX ayrıca güçlü bir lending (borç verme) ve borrowing (borç alma) özelliğine sahiptir. Kullanıcılar, borç vererek varlıklarından faiz kazanabilir veya borç alarak piyasadaki daha fazla fırsattan yararlanabilir.

dYdX Tartışmaları

Ağustos 2022’de dYdX, Tornado Cash ile bağlantılı bazı kullanıcıların hesaplarını bloke ettiğini duyurmuştur. Ancak bu süreçte kripto para karıştırıcıları ile etkileşime hiç girmemiş bazı hesaplar da askıya alındı. Türev platformu, uyumluluk taraflarına potansiyel olarak yasadışı hesapları tarattı ve bu da Tornado Cash ile doğrudan ilgisi olmayanlar da dahil birçok hesabın işaretlenmesine neden oldu. Ancak tüm bunlardan sonra belirlenen hesapların yasakları kaldırıldı.

Eylül 2022’de dYdX, yoğun talep gösterilen kısa vadeli 25 dolarlık para yatırma bonusu promosyonunu sonlandırdığını duyurdu. Öte yandan birçok kullanıcı dYdX’in kullanıcı doğrulaması ve “aktiflik kontrolü” özelliğine tepki göstermiş ve bu da bir gizlilik tartışmasına yol açmıştır.

Promosyona katılabilmek için kullanıcıların birden fazla hesap açmadıklarını tespit etmek amacıyla yüzlerini bir web kamerasıyla taramaları gerekmiştir. Bu durum da dYdX’in kullanıcı gizliliğine ne kadar değer verdiği sorusunu gündeme getirmiştir. Ancak dYdX, doğrulamanın dolandırıcılık faaliyetlerini önleyebilmek adına yapıldığını ve promosyona katılımın tamamen isteğe bağlı olduğunu savunmuştur.

Artıları ve Eksileri

Her platformda olduğu gibi dYdX için de artılar ve eksiler söz konusudur. Gelin bunlardan birkaçına göz atalım.

Artılar

Kullanım Kolaylığı

dYdX platformunun kullanımı oldukça kolaydır. Özellikle etkileşimli bir web arayüzü, TradingView entegrasyonu ve iOS cihaz uygunluğu ön plandadır.

KYC Gereksinimi Yok

KYC’ye gerek olmadığından, dYdX kullanıcıları cüzdanlarını bağlayabilir, trade yapabilir ve kimliklerini hiç açıklamadan platformdan istedikleri zaman ayrılabilirler.

Güven

Güven, dYdX gibi merkeziyetsiz bir borsa kullanmanın en büyük faydalarından biridir. Merkeziyetsiz borsalar kullanıcı fonları üzerindeki kontrolü, üçüncü bir tarafa güvenmek zorunda olan merkezi borsaların aksine, kullanıcıya verir. Ayrıca dYdX’teki tüm akıllı kontratlar açık kaynaklıdır ve düzenli olarak denetlenirler.

Hız

Platform, işlemlerin tamamlanması için gereken süreyi azaltan, bir L2 ölçeklendirme çözümü olan zk-rollup’ları kullanır. Ayrıca Cosmos’da yapılacak değişikliklerle işlem hızı, verimi ve maliyetleri çok daha iyi hale geleceği düşünülüyor.

Eksiler

İtibari Para Rampası Yok

dYdX şu anda yalnızca kripto paradan kripto paraya yatırma ve çekme izni vermektedir. Ayrıca itibari paralara yatırma seçeneği de yoktur.

Dik Öğrenme Eğrisi

Platform, özellikle DEX’lerin ve blockchain teknolojisinin nasıl çalıştığını bilmeyen kullanıcılar için dik bir öğrenme eğrisi gerektirebilir. Bu nedenle borsa genellikle daha deneyimli trader’lar ile ilişkilendirilir.

Değişken Faiz Oranları

Platform ETH, DAI ve USDC gibi varlıklarda lending için faiz oranları sunar. Ancak bu oranlar değişkenlik gösterir.

dYdX Token (DYDX) Nedir?

Platformun yönetişim token’ı DYDX’tir. Ethereum blockchain üzerine bir ERC-20 token olarak inşa edilmiştir. Söz konusu token, kullanıcıları dYdX protokolünün geliştirilmesine katkıda bulunmaya teşvik etmek ve yönetiminde söz hakkı tanımak için tasarlanmıştır. Ayrıca dYdX token (DYDX), protokolün operasyonlarını ve gelişimini finanse etmesini de sağlamaktadır.

Kullanıcılar, protokolün karar alma süreçlerine katılımın yanında, staking imkanı sayesinde platform tarafından üretilen ödüllerin bir kısmını alabilirler.

Tokenomics

Platformun beş yıllık bir süre içinde piyasaya süreceği maksimum 1 milyar dYdX token bulunmaktadır. İşte 27 Nisan 2023 itibariyle dYdX’in tokenomics özeti:

DYDX Kullanımları

Protokolün yönetişim token’ı DYDX, kullanıcılarına bir dizi cazip kullanım alanı sunuyor.

İşte bunlardan bazıları:

Yönetişim

Platformun geliştirmesinde söz hakkı dYdX token sahiplerinindir. Bu da, holder’ların protokol geleceğini belirlemeleri demektir. Bunun dYdX token için birincil kullanım alanı olduğunu unutmayın.

Trading İndirimleri

DYDX token kullananlara işlem ücretlerinde indirim uygulanır.

Staking

Platformda DYDX stake ederek ödül elde etmek mümkündür. Ayrıca dYdX L2 platformunda işlem yaparak da ödül elde edilebilir. Bu ödüller, dYdX token şeklinde kazanılır ve kullanıcılarına platformun başarısına katkıda bulunmaları için finansal bir eşitlik sağlar.

Token Dağıtımı

İlk dYdX token dağıtımı bir airdrop süreci gerçekleştirilmiştir. Token’lar uygun kullanıcılara ücretsiz olarak verilmiştir. Bu yaklaşımı kullanarak, dYdX’in token dağıtımı, token’ları geniş bir kullanıcı yelpazesine yedirmiştir. Yani token’ları erişilebilir hale getirerek birkaç kişinin elinde kalmasını önlemiştir.

Genel dağıtım modelindeki tahsis oranları:

• dYdX topluluğu: Trader’lar, paydaşlar, LP’ler ve kullanıcılar, tamamladıkları kilometre taşlarına oranla toplam arzın %50’sini alırlar.
• Aktif kullanıcılar: Önceden aktif olan kullanıcılar, dYdX token’larının %27.72’sini almıştır.
• Çalışanlar ve danışmanlar: Token’ların %15.27’si dYdX resmi üyelerine, kurucularına, çalışanlarına ve diğerlerine verilir.
• Gelecekteki çalışanlar ve danışmanlar: Token’ların son %7’lik kısmı, platforma katılacak gelecek çalışanlar için ayrılmıştır.

dYdX Cüzdanı

Şu anda dYdX’in yerel bir cüzdanı yoktur. Ancak Ethereum blockchain’ninde çalışan bir ERC 20 token olduğu için, çok çeşitli gözetimsiz cüzdanlarda saklanabilirler. Bunlar arasında MetaMask, Trust Wallet, Atomic Wallet, MyEtherWallet gibi yazılım cüzdanları ve Ledger ve Trezor gibi donanım cüzdanları da bulunmaktadır.

CEX’lerden Daha Cazip Bir Alternatif

Merkeziyetsiz bir borsa (DEX) olan dYdX, her iki geleneksel kripto para borsasına da bir alternatif sayılabilir. Genellikle ihtiyaçları geleneksel borsalarda bulunan ve temel finansal araçların ötesine geçmek isteyen deneyimli trader’lara hitap etmektedir. Buna dYdX’in türev çözümlerinde görebiliriz.

Topluluk yönetişimi ve merkeziyetsizliğe odaklanmış olan dYdX, daha adil ve daha şeffaf bir finansal sistem inşa etmek için çalışmaktadır. Borsayı Cosmos Network’ü üzerinde bir blockchain’e taşıyacak V4 sürümünün, platform açısından önemli bir kilometre taşı olacağını unutmayın. Bu değişiklik ile dYdX eskisinden daha merkeziyetsiz bir hale gelebilir.

Sıkça Sorulan Sorular