Layer 2 nedir ve Layer 1’den farklı olarak neyi içermektedir?
Bilindiği üzere artık blockchain benimsemesi giderek yaygınlaşmış ve bu durum ekosistem ölçeklemesini daha önemli hale getirmiştir.
Öte yandan yeni uygulamaların sayısının artması ve işlemlerin daha geniş hacimlere ulaşması sistemi zorlamaktadır.
Şu anda blockchain’lerin efektif çalışabilmesi adına üretim hızı iyileştirmeleri de yapılması gerekmektedir.
Bugünlerde adını sıkça duyduğumuz Layer 1 ve Layer 2 nedir soruları tam da bu konuları içermektedir.
Layer 1 ve Layer 2 nedir sorularına yanıt olarak ağ güvenliğini ve kayıt tutmayı iyileştirmek için oluşturulmuş blockchain katmanları demek mümkündür.
Bu yazıda blockchain’ler arası birlikte çalışabilirliği artırmak adına sistemlerin nasıl çalıştığı anlatılacaktır.
Bu konu hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz aktif BeInCrypto Telegram grubumuza katılabilirsiniz.
Blockchain Trilemma Nedir?
Blockchain trilemma, ağ için gerekli olan üç önemli özellik arasından seçim yapma zorunluluğudur.
Bugün blockchain’deki trilemma temel ilkeleri oluşturan üç organik özellikten birini feda etmeye yani güvenlik, merkeziyetsizlik ve ölçeklenebilirlik arasında fedakarlık göstermeyi gerektirmektedir.
Blockchain’de trilemma bir blockchain’in üç özellikten sadece ikisinin güçlü olabilmesidir.
Bu kapsamda bir blockchain hiçbir zaman üç önemli özelliğe de aynı anda sahip değildir.
Bunun en iyi örneklerinden biri Bitcoin’dir.
Örneğin blockchain merkeziyetsizliğini ve güvenliğini optimize ederken ölçeklenebilirliği kaybetmektedir.
Şu anda bu üç özelliğin maksimumunu verecek bir kripto para mevcut değildir.
Başka bir deyişle kripto paralar ulaşamadıkları özelliğin yerini diğer ikisine odaklanarak tamamlamaya çalışmaktadır.
Ancak şu anda birçok geliştirici bu trilemma’yı çözebilmek için uğraşmaktadır.
Özellikle halihazırda uygulanan birçok teknik ve fikirle birlikte ölçeklenebilirlik sorunu üzerinde çalışılmaktadır.
Bu problemlerin çözümünde blockchain uygulama seviyelerine bağlı olarak çözümler Layer 1 ve Layer 2’de yapılmaktadır.
Dolayısıyla sık sorulan Layer 1 ve Layer 2 nedir soruları trilemma’ya yönelik bir çözüm yeri şeklinde yanıt bulmaktadır.
Bugün piyasadaki kripto paraların çoğu saniyede binlerce işlem kapasitesine ulamıştır.
Ancak bunların çoğunluğu merkeziyetsizlik veya güvenlik açısından ciddi bedeller ödemektedir.
Merkeziyetsizlik ve güvenlik özelliklerinden her ikisi de güçlü olabilen kripto paralar ise Bitcoin ve Ethereum’dur.
Ancak bu iki kripto paranın ölçeklendirme sorunu bulunduğundan bundan yararlanarak öne çıkmayı başarmış bazı kripto paralar vardır.
Bu kapsamda Bitcoin ve Ethereum’a kıyasla daha iyi ölçeklemesi olan Cardano, Avalanche ve Solana birer Layer 1 kripto paradır.
Layer 1 Ölçekleme Çözümleri
Layer 1 ve Layer 2 nedir sorularını daha iyi anlamak için öncelikle blockchain’ler arası ölçeklendirme farklılıklarını anlamak gerekir.
Adından da anlaşılacağı üzere Layer 1 blockchain ağı, bir ağın temel protokolü demektir.
Bugün Layer 1 ölçeklendirme çözümleri blockchain protokolünün ana katmanını iyileştirmeyi hedeflemektedir.
Bunlar blockchain ağının ölçeklenebilirlik seviyesini artırmak adına çeşitli çözümler sunmaktadır.
Örneğin işlem kapasitesini ve hızını artırmak için protokol kurallarında doğrudan değişiklik yapılmasını sağlamaktadır.
Aynı zamanda ek veri ve kullanıcı barındırmak üzere daha fazla kapasite de sunmaktadır.
Katman 1’de kullanılan en yaygın ölçeklendirme stratejisi blok boyutu veya blok oluşturma oranını yükseltmektir.
Ancak Layer 2 ile birlikte ortaya çıkacak yeni ölçekleme çözümü her iki katmana da katkı sağlamaktadır.
Şu anda fikir birliği protokolünde yapılan temel iki değişiklik blockchain katman 1 ölçeklendirmesi için de olumlu bir gelişme yaratmaktadır.
Örneğin Proof-of-Stake gibi bazı fikir birliği mekanizmaları Proof-of-Work modelinden daha efektif sonuçlar çıkarmaktadır.
Öte yandan sharding yani ağ parçalaması sayesinde iş yükü azaltılarak birden çok alanda dağıtım daha rahat yapılmaktadır.
Avantajları
- Katman 1 çözümlerinin en belirgin faydası ölçeklenebilirlik sağlamasıdır. Ancak katman 1 blockchain çözümleri gelişmiş ölçeklenebilirlik sağlayacak protokol değişikliklerine ihtiyaç duymaktadır.
- Şu anda bir Layer 1 blockchain protokolü yüksek ölçeklenebilirlik ve ekonomik uygulanabilirliğin yanında merkeziyetsizlik ve güvenlik sağlamaktadır.
- Bu çözümler Katman 1 ekosistem gelişimini hızlandırmaktadır. Başka bir deyişle katman 1 ölçekleme çözümleri sayesinde yeni araçlar, teknolojik gelişmeler ve diğer tüm değişkenler temel protokollere hızla dahil edilmektedir.
Dezavantajları
Layer 2 nedir demeden önce Layer 1 ve çözümlerinin dezavantajlı kısımlarını iyi anlamak gerekir.
Katman 1 ağ ölçeklenmesi problemi şu anda yaygın bir sorundur.
Bitcoin ve diğer büyük blockchain’ler için yapılan yüksek işlem talepleri ortaya birçok sorun çıkarmaktadır.
Örneğin Bitcoin’in kullandığı fikir birliği mekanizması PoW, ciddi hesaplama gücüne sahip güçlü cihazlar gerektirmektedir.
Layer 1 Sorunlarına Çözüm
Layer 2 nedir anlamak için önce Layer 1’in eksikliklerini anlamak gerekir.
Layer 1 ağ ölçeklendirmesini geliştirmek için yapılması gereken temel değişiklikler aşağıdadır.
Fikir birliği protokolünde yapılması gereken iyileştirmeler
Bazı fikir birliği mekanizmaları özellikle ölçeklendirme konusunda diğerlerinden daha etkilidir.
Bitcoin gibi popüler blockchain ağlarında kullanılan PoW protokolü güvenlidir ancak ölçeklendirme konusunda yavaştır.
Dolayısıyla yeni çıkan blockchain’lerin çoğu artık Proof-of-Stake yani PoS modelini tercih etmektedir.
PoS sistemleri sayesinde madencilerin haddinden fazla bilgi işlem gücü kullanarak şifreleme algoritmaları çözmelerine gerek kalmamaktadır.
Bunun yerine PoS kullanan ağ katılımcıları blok işleyip doğrulamaktadır.
Örneğin Ethereum PoS modeline geçiş yaparak hem merkeziyetsizliğini ve ağ güvenliğini korurken bir yandan da ölçeklemeyi artıracaktır.
Sharding
Sharding dağıtılmış veritabanlarına uyarlanan bir ağ parçalama yöntemidir ve en popüler katman 1 ölçekleme çözümleri arasında bulunmaktadır.
Sharding yani “parçalama” blockchain ağlarını ufak veri kümelerine bölme işlemine denmektedir.
Tüm ağla ilgilenecek full node’lar aramaya nazaran onları ufak parçalara bölmek daha verimlidir.
Bu parçalar ağda paralel şekilde işlenirken birden fazla işlemin sıralı yapılmasına da olanak tanımaktadır.
Ayrıca blockchain’in tam kopyasını bir node’da tutmak yerine belli parçalara bölmek işleri kolaylaştırmaktadır.
Cross-shard yani çapraz parça yöntemi ile adresler, genel ağ durumları ve diğer dengeler daha verimli kullanılmaktadır.
Şu anda Zilliqa, Qtum ve Tezos gibi sharding araştırması yapanlara Ethereum da 2.0 ile katılmaktadır.
Layer 2 Nedir ve Çözümleri Nelerdir?
Layer 2 nedir sorusu Layer 2 çözümleri ile birlikte değerlendirildiğinde daha iyi anlaşılacaktır.
Layer 2 çözümleri blockchain protokolünde çalışan ağ ve teknolojiler için kullanılmaktadır.
Örneğin bu çözümler bir blockchain ağının ölçeklenebilirlik ve verimlilik seviyesini artırmaktadır.
Layer 2 ölçeklendirme çözümleri bir blockchain protokolündeki işlem yükünü zincir dışı bir mimariye aktarmaktadır.
Bu zincir dışı mimari, aktarılan işlemin nihai sonuçlarını ana blockchain’e geri bildirmektedir.
Layer 2’nin ölçeklendirme çözümleri, destek mimarisinde veri işlemeyi daha verimli ve esnek hale getirmektedir.
Dolayısıyla çekirdek blockchain protokolündeki tıkanıklıkların önüne geçmekte ve ölçeklenebilirliği mümkün kılmaktadır.
Layer 2 çözümleri arasındaki en yaygın çözümlerden biri Bitcoin ölçeklendirme çözümü yani Lightning Network’tür.
Layer 1 vs. Layer 2 olarak düşünürsek Layer 2’nin ölçeklemeleri desteklediği çok sayıda farklı çözümleri vardır.
Bu çözümlerin avantajları ve dezavantajları da BeInCrypto Telegram grubumuzda sıklıkla tartışılmaktadır.
Layer 2 nedir daha iyi anlamak için hem avantajlarına hem de dezavantajlarına bakmak gerekir.
Avantajları ile Layer 2 nedir?
- Layer 2 çözümünün en önemli avantajlarından biri ağın genel performansına ve işlevselliğine olumsuz etki yapmıyor olmasıdır.
- State channel yani zincir dışı bilgi taşımacılığı ve Lightning Network gibi tüm Layer 2 çözümleri çoklu mikro işlemleri de hızlandırmaktadır. Bunun nedeni ise bu tarz işlemlerde doğrulama veya ücret ödemeye gerek kalmıyor olmasıdır.
Dezavantajları ile Layer 2 nedir?
- Layer 2 çözümlerinin negatif yönleri: Katman 2’nin en kötü yanı halihazırdaki blockchain bağlantı sorununu daha da kötü hale getirmesidir. Örneğin bugün bir Bitcoin ağı ile Ethereum’dan birisiyle bağlantı kurmak mümkün değildir. Katman 2 çözümleri protokollerle sınırlı olduğu için bir ağ içindeki ara bağlantıları da sınırlandırmaktadır. Dolayısıyla bu durum, bağlantı sorununu daha kötü bir noktaya taşımaktadır.
- Gizlilik ve güvenlik sorunları: Daha önce de bahsedildiği üzere çözümlerin farklı düzeyde güvenlik ve gizlilik özelliği vardır. Ancak bunların hiçbiri ana zincirlerle aynı düzeyde güvenlik özelliği sağlayamadığı için kullanım önceliklerinin iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.
Layer 2 Sorun Çözümleme ile Layer 2 Nedir?
Nested yani iç içe geçmiş blockchain’ler, state channel’lar ve yan zincirler ölçeklendirme problemi açısından Layer 2’nin çözümleri sayılmaktadır.
Sorun çözümleme yeteneği ile birlikte Layer 2 nedir sorusu çok daha iyi anlaşılacaktır.
Nested blockchain’ler ile Layer 2 nedir?
Nested yani iç içe geçmiş blockchain esasında bir blockchain’in başka bir blockchain içine veya üzerine geçerek birlikte hareket etmesi demektir.
Nested blockchain tipik olarak daha kapsamlı bir ağ için parametre oluşturan ve blockchain’leri birbirine bağlı çalıştıran ana bir blockchain’e sahiptir.
Tepede ana zincir yer alırken altında tıpkı bir hiyerarşik model gibi çalışan ufak zincirler yer almaktadır.
Ana zincir birtakım görevleri alt zincire dağıtmaktadır ve sonuçlar doğrudan ana zincire aktarılmaktadır.
Herhangi bir anlaşmazlık çözümüne ihtiyaç olmadığı sürece temel blockchain’ler yan zincirlerin ağ işlevlerine katılmamaktadır.
Bu modelde iş dağılım ölçeklenebilirliği katlanarak artmakta ve ana zincir üzerindeki işlem yükünü azaltmaktadır.
OMG Plazma projesi, Layer 1 Ethereum protokolünün üstünde kullanılan Layer 2 nested blockchain altyapısını göstermektedir.
State channels
State channel bir blockchain ve zincir dışı işlem kanalı arasındaki çift yönlü iletişimi sağlarken işlem kapasitesini ve hızını da artırmaktadır.
State channel’lar Layer 1 ağ node’ları tarafından doğrulama gerektirmemektedir.
Bunun yerine çoklu imza veya akıllı kontrat mekanizmaları sonucu ağa bitişik bir kaynak oluşturmaktadır.
State channel’daki işlemler son bulduğunda işlemin son hali ve değişiklikleri temel bloclchain’e aktarılmaktadır.
State channel’lar arasında Liquid Network, Ethereum’un Raiden Network’ü, Celer ve Bitcoin Lightning bulunmaktadır.
State channel’lar için bir trilemma söz konusu olduğunda ise ölçeklenebilirliği korumak adına merkeziyetsiz yapıdan vazgeçilir.
Sidechains ile Layer 2 nedir?
Sidechain yani yan zincir, bir blockchain’e yapışık duran ve toplu işlemler için kullanılan bir işlem zinciridir.
Yan zincirler ana zincirden bağımsız bir fikir birliği mekanizması kullanmaktadır.
Kullanıcılar bu mekanizmayı hız ve ölçeklenebilirlik açısından istedikleri gibi optimize edebilmektedir.
Bir yan zincir mimarisinde ana zincirin asıl işlevi genel güvenliği sağlamak, toplu işlem kayıtlarını doğrulamak ve anlaşmazlıkları çözmektir.
Sidechains ile state channels temel birçok noktadan farklı özelliklere sahiptir.
İlk başta yan zincir işlemleri katılımcı arasında özel değildir; blockchain’de herkese açık olarak kaydedilmektedir.
Buna ek olarak yan zincir güvenlik ihlalleri, ana zinciri veya diğer yan zincirleri etkilemeyecektir.
Örneğin bir sidechain altyapısı tipik olarak sıfırdan inşa edilmektedir. Buna karşılık bir yan zincir kurmak ise ciddi emek istemektedir.
Layer 1 ve Layer 2 Arasındaki Büyük Farklılıklar
Layer 1 ve Layer 2 ölçeklendirme çözümlerinin temelleri arasındaki farkı anlamak için detaylarını anlamak gerekir.
İşte blockchain’ler açısından katman 1 ve katman 2 ölçeklendirme çözümlerinin temel ayrımları aşağıdadır.
Tüm bunlar Layer 2 nedir sorusunu çok daha iyi açıklayacaktır.
1. Tanımı açısından Layer 1 ve Layer 2 nedir?
Layer 1 ölçekleme çözümleri istenen geliştirmeleri elde etmek için blockchain protokolünün temel katmanını değiştirir.
Örneğin blok boyutunu daha fazla işlemi barındıracak şekilde ayarlayabilir.
Ayrıca kullanıcılara hız ve verimlilik sunabilmek için fikir birliği protokollerini de değiştirebilir.
Layer 2 nedir sorusuna cevap kısaca birincil blockchain protokolünün yükünü paylaşan ve ölçeklendirme çözümleri sunan zincir dışı çözümlerdir.
Belirli bilgi işleme ve işlem işleme görevlerinin yanı sıra bir blockchain protokolünde ana ağdan katman 2 protokollerine, ağlara veya uygulamalara aktarımını sağlamaktadır.
Zincir dışı protokoller ve çözümler sayesinde belirlenen görev tamamlanarak sonuç ana blockchain katmanına bildirilmektedir.
2. Çalışma yöntemleri
Güncel ölçeklendirme modelleri Layer 1 blockchain ağları ile birlikte core protocol düzenlemeye odaklanmaktadır.
Eğer Layer 1 ölçeklendirme çözümleri kullanılacaksa blockchain protokolünün mutlaka değiştirilmesi gerekmektedir.
Sonuçta işlem hacmi ciddi şekilde azalırsa değişiklikler hemen tekrar hayata geçmeyecektir.
Buna karşılık Layer 2 ölçeklendirme çözümleri birincil blockchain protokolünden bağımsız çalışmaktadır.
Bu kapsamda bir zincir dışı çözüm olarak işlev görmektedir.
Üstelik zincir dışı protokoller, ağlar ve çözümler yalnızca anlık blockchain protokolünün gerektirdiği en son sonuçları bildirmektedir.
3. Çözüm türleri
Layer 1 blockchain çözümleri söz konusu olduğunda öne çıkan ilk iki çözüm fikir birliği protokolü geliştirme ve sharding yani parçalamadır.
Layer 1’in ölçeklenmesi istenen işlevselliği sağlayabilen blok boyutunda veya blok oluşturma hızındaki değişiklikleri içermektedir.
Layer 2 nedir anlaşıldığına göre ölçeklendirme çözümleriyle ilgili şeylerde hiçbir kısıtlama olmadığı da anlaşılmalıdır.
Herhangi bir protokol, ağ veya uygulamanın blockchain ağları için zincir dışı Layer 2 çözümleri olabilmesi muhtemeldir.
4. Kalite
Layer 1 ağları kesin bilgi kaynağı olarak hizmet etmektedir ve nihai olarak işlem yerleşiminden sorumludur.
Layer 1 ağlarında ağın kaynaklarına erişim için yerel bir token kullanılmalıdır.
Layer 1 blockchain ağlarının bir diğer önemli özelliği ise fikir birliği modellerindeki yeniliğidir.
Layer 2 nedir sorusuna kısaca Layer 1’deki blockchain’lerle aynı işlevselliği sahip ve ayrıca ek özellikler de sunan çözüm katmanıdır demek mümkündür.
Örneğin Layer 2 ağlar işlem maliyetlerini düşürürken verim ve programlanabilirliği artırmaktadır.
Tüm 2. katman çözümleri işlemleri ana katmana yeniden eşlemek için ayrı bir yönteme sahiptir.
5. Ölçeklendirmenin geleceği
Layer 2 nedir sorusu ölçeklendirmenin geleceğine de ışık tutmaktadır.
Bugün ölçeklenebilirlik sorunu kripto para benimsenmesini olumsuz etkilemektedir.
Üstelik kripto paralara olan talep arttıkça blockchain platformlarını ölçeklendirme gereksinimi de artacaktır.
Ayrıca bu konuda ortaya konan bir çözüm, hem 1. katman hem de 2. katman ölçeklendirme maliyetlerini azaltacaktır.
Bu yüzden ölçeklendirme geleceğini muhtemelen her iki katmandan da gelecek çözümlerin bir kombinasyonunu içereceğe benzemektedir.
Layer 2 nedir veya blockchain ölçekleme hakkındaki teknik kavramları anlamakta sorun yaşıyorsanız BeInCrypto Telegram grubu size yardımcı olacaktır.
Bu kapsamda birçok uzman kişi ve katılımcı sorularınızı yanıtlayacaktır.
Daha detaylı bilgi için hepinizi BeInCrypto Telegram grubuna bekliyoruz.
Sıkça Sorulan Sorular
Layer 1 ve Layer 2 arasındaki fark nedir?
Ethereum blockchain katman 1 mi yoksa katman 2 mi?
Katman 3 blockchain var mı?
Trusted
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
İLGİLİ HABERLER
Tüm içeriği görüntüle
