Bugün siz değerli BeInCrypto okuyucularımız için hazırladığımız yazımızda, Uniswap nasıl kullanılır ve Uniswap ile likidite nasıl sağlanır konularına değineceğiz. Bu yazıyı hazırlama sebebimiz ise Uniswap borsasının hayatımıza girmesiyle birlikte birçoğunuzun bu konuda meraklı ve daha çok bilgi edinme ihtiyacında fark etmemizdi. Hazırsanız, gelin birlikte yazımıza başlayalım!
2020 yılında merkeziyetsiz finans protokollerinin ve uygulamalarının kullanımı açısından büyük bir yükseliş yaşanmıştır. DeFi sektörü, 2017 yılında patlama yaşayan altcoin’lerle benzer bir patlama yaşamıştır. O zamanlar, altcoin patlamasının sebebi yeni yatırım fırsatları ve ICO’lardı. Ancak günümüzde bunların aksine Uniswap var.
DeFi Ağustos 2019’da, tüm platformlarda kilitlenen toplam değeri 500 milyon dolardan daha az olarak yaptığı küçük başlangıçlardan bir yıl sonra kilitlenmiş toplam değeri yaklaşık 9 milyar dolar olan gelişen bir ekosisteme dönüşmüştür. Yeri gelmişken belirtmemiz gerekir ki burada bahsedilen kilitlenmiş toplam değer, İngilizcede total value locked yani TVL’ye denk gelmektedir. Devam edecek olursak bu hızlı büyüme, kripto paralar üzerinden faiz kazanmak isteyen yatırımcılar için bir dizi yield farming ya da belirtebileceğimiz diğer şekliyle likidite sağlama fırsatları yaratmıştır.
Daha önceki DeFi rehberimizde kripto para teminatı kullanarak nasıl kredi alabileceğinizi anlatmıştık. Bu yazımızda ise Uniswap gibi merkeziyetsiz borsaları yani DEX’leri kullanarak yapılan token swap’leme olayına ayrıntılı olarak giriş yapacağız. Bu noktada belirtilmelidir ki herhangi bir merkezi kontrol noktası bulunmayan borsalara DEX denir. Eşler arasında otomatik olarak çalışır ve sadece network ücretlerini vermeniz gerekir.
Diğer taraftan Binance ve Coinbase gibi merkezi borsalar yani CEX’ler kazanç odaklı çalışırlar ve CEO’larına, çalışanlarına ve hissedarlarına para kazandırmak için ücret, spread ve komisyon talep etmeleri gerekir.
Uniswap’in Ağustos 2020’de 24 saatlik hacimde 254 milyon dolara ulaştığını ve platformun bundan hemen sonraki ayda UNI Token’ı piyasaya sürdüğünü belirtmek gerekir. Şu anda, 1 Eylül’den önce platforma likidite sağlayanlar; ETH/WBTC, ETH/DAI, ETH/USDC ve ETH/USDT olmak üzere 4 yeni likidite havuzundan ücretsiz UNI airdrop’u alacaklardır.
Biz ise BeInCrypto olarak bu rehberimizde sizlere Uniswap’in nasıl çalıştığını öğreteceğiz.
Token Swap’leme Nedir?
Merkezi finans’ta yani CeFi’de token trading’i, verdikleri hizmet karşılığında ücret ya da spread alan kripto para borsalarında yapılır. Alıcı ve satıcılar arasındaki açık emirleri kapsayan bir emir defteri vardır.
DeFi swap’leme konusunda farklıdır çünkü DEX’lerde bu durum otomatik piyasa yapıcı olarak adlandırdığımız automated market maker yani AMM’ler ile yapılır. AMM’ler token arzına ve talebine ve platformdaki likiditeye bağlı olarak swap oranlarını dinamik bir şekilde hesaplamak için algoritmik denklemler kullanır.
Bir CEX’te başka bir token satın almak için bir token’ı satmanız gerekir. Bunun aksine DEX’te kullanıcıların ellerindeki token’ları istedikleri token’lar ile değiştirmeleri gerektiğinden swap, bir token’ın diğeriyle değiştirilmesidir. Buna ek olarak, merkezi borsalarda limit emirlerini kullanmak anında gerçekleşmeyebilir çünkü gerçekleşmesi için doğru olan fiyatın beklenmesi gerekir. Ancak bir token swap’inde transfer genellikle anında gerçekleşir.
Token swap’leme; borç alma, borç verme veya yield farming için DeFi protokollerinde kullanılmak üzere token’ları dönüştürmenin en hızlı, en kolay ve genellikle en ucuz yoludur.
Uniswap Nasıl Çalışır?
Ethereum Foundation’dan 100.000 dolarlık bağış alınmasının ardından Ethereum geliştiricisi Hayden Adams tarafından kurulan Uniswap, Kasım 2018’de piyasaya sürülmüştür. Nisan 2019’da ekip, blockchain teknolojisine odaklanan bir yatırım şirketi olan Paradigm’in liderliğinde 1 milyon dolarlık bir seed turu elde etmeyi başarmıştır. Projenin geçmişi ve projenin gelişiminin ilk günleri, Uniswap bloğunda Adams tarafından detaylı olarak anlatılmıştır.
Özünde Uniswap ERC-20 token’larını swap’lemek için kurulmuş açık kaynaklı, Ethereum tabanlı bir likidite protokolüdür. Ethereum blockchain’inde herhangi birinin herhangi bir başkasıyla direkt olarak trade yapmasına izin veren bir dizi akıllı kontratı içerir. Uniswap, bir merkezi borsanın yaptığı işin aynısını aracı olmadan yapmak için matematiksel denklemleri, token havuzlarını ve Ethereum’u kullanır.
Fiyatlandırma mekanizmasına ‘Constant Product Market Maker Model’ denir. Alım ve satım fiyatlarını açıkça belirtmek yerine kullanıcı basitçe bir input ve output token’ı seçer ve DEX o andaki en iyi piyasa oranını sağlar. Burada bahsedilen input ve output ise girdi ve çıktı olarak hangi token’ı seçtiğiniz olarak düşünülebilir. Uniswap tüm zamanlardaki çoğu token için likidite sağlayabilir çünkü belirli bir token’ın fiyatı, o token’a olan talep artıp azalabileceğinden yükselip düşebilir.
Uniswap, Dai’den Tether’e veya Tether’den Dai’ye gibi belirli bir çift için likidite veya provizyon yoksa swap işlemini üçüncü bir token üzerinden de yönlendirebilir. Herhangi bir ERC-20 token’ı Uniswap’te listelenebilir. Eğer henüz yoksa, bir akıllı kontrat ve likidite havuzu oluşturulabilir. Ayrıca Uniswap, trade başına %0.3’lük bir likidite sağlayıcı ücretine sahiptir. Bu ücret, token havuzlarına kripto para teminatı sağlayanlara bir ödül olarak dağıtılır.
Uniswap v1 ve v2 Arasındaki Fark Nedir?
Uniswap v1, platformun orjinal versiyonudur ve Kasım 2018’de piyasaya sürülmüştür. Bu versiyonun başlıca dezavantajı, likidite sağlayıcılarının bir havuza ekledikleri her token’ın ETH’deki eşdeğerini yatırmalarının beklenmesidir ve bu da onları Ethereum piyasalarındaki volatiliteye daha da maruz bırakır. Her swap ETH üzerinden yönlendirildiği için yapılan iki işlem vardır ve bunun sonucunda da alınan iki ücret grubu ortaya çıkmış olur. Uniswap v1 hala faaliyettedir ancak aktivitelerin çoğu artık Uniswap v2’ye geçirilmiştir.
Uniswap v2 ise Mayıs 2020’de piyasaya sürülmüştür. Bunun nedeni, ekibin otomatik bir likidite tedariğinin gelecekte gidilecek olan yol olduğunu fark etmesidir. ETH’ye aracı olarak güvenmek yerine Uniswap v2, herhangi bir ERC-20 token’ının herhangi bir başka ERC-20 token’ı ile direkt olarak havuzlanmasına olanak tanır. Fiyat oracle’ları, flash swap’ler ve bir swapping router’ı gibi yeni özellikler de eklenmiştir.
Uniswap likidite havuzuna yeni bir ERC-20 token’ı katıldığında bu katılımı sağlayan kişi bir ‘pool token’ alır. Pool token da bir ERC-20 token’ıdır ve teminatin çekilmesi sırasında yakılır. Her pool token, kullanıcının likidite havuzunun toplam varlıklarındaki payını ve %0.3’lük işlem ücretinin bir payını temsil eder.
Uniswap’in Artıları ve Eksileri
Herhangi bir kripto para ya da DeFi platformunda olduğu gibi merkezi borsalara göre çok daha fazla avantajları olsa da aynı zamanda birkaç dezavantajı da vardır.
Uniswap’in Artıları
- KYC yok – Platformun kullanımı için hesap açma ya da kimlik doğrulama gibi gereklilikler yoktur.
- Limit yok – Para yatırma ve çekmede bir limit yoktur.
- İşlem hızı – Token swap’leri genellikle anında gerçekleştirilir.
- Kullanıcı dostu – Ön panel basittir ve oldukça kullanıcı dostudur.
- Düşük ücretler – Ücretler genel anlamda merkezi borsalardakinden çok daha düşüktür.
- Merkeziyetsiz – CEO’su ya da merkezi bir kontrol noktası yoktur.
- Kazanma potansiyeli – Likidite sağlayıcıları, likidite havuzlarına teminat sağlamaktan yarar elde edebilir.
Uniswap’in Eksileri
- Teknik Bilgi – Token swap’leme, kripto para cüzdanları ve işlemler hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir.
- Slipaj – Bir trading çiftinde, bir işlemin sunulması ve gerçekleştirilmesi arasındaki fiyat oynamasıdır.
- Gas ücretleri – Yüksek talep altında Ethereum network ücretleri baya artar.
- Flash swap’ler – Kötü niyetli kişiler farklı piyasalar arasındaki dengesizliklerden yararlanabilir.
- Sahte token’lar – Herhangi bir kişi token oluşturabilir, adlandırabilir ve mevcut token’ların sahte sürümlerini dahi borsada listeleyebilir.
Uniswap Nasıl Kullanılır ?
Uniswap kullanıcı akılda tutularak tasarlanmıştır. Bu yüzden epey basit bir arayüze sahiptir. Bu rehberimizde ise sizlerle birlikte bugünlerde başlıca token swap’lerinin gerçekleştiği Uniswap v2’yi kullanıyor olacağız.
Bir token swap’ine kalkışmadan önce, kullanmayı düşündüğünüz token’ların bakiyesine sahip bir ERC-20 kripto para cüzdanına sahip olmanız gerekir. Bu bağlamda Metamask en popülerlerden biridir ancak Uniswap; WalletConnect, Coinbase Wallet, Fortmatic ve Portis ile de uyumludur. Cüzdanınızı bağlamak kolaydır ve bir gas ücreti vermenizi gerektirmez.
Bu durumda ‘swap’ doğru seçenektir. Bir kaynak token’ı ve hedef token’ının yanı sıra bakiyeler, fiyatlar ve ücretlerle ilgili birkaç ayrıntı içeren basit bir seçim kutusu sunulur. Günümüzde Uniswap çeşitli kaynaklardan fiyat listeleri alır ve buna da ‘ token listeleri ’ adını verir. Bu yüzden fiyatları görüntülemeden önce bir tanesini seçmeniz gerekir. En yaygın olanı ‘Uniswap Default listesi’dir ancak Coinmarketcap, Coingecko ya da herhangi lider DeFi platformlarından birinin listesini kullanabilirsiniz.
Her iki token’ı da seçtiğinizde token swap’ini onaylamanız için cüzdanınız tekrardan ortaya çıkar. Ayrıca işlem için gereken gas ücretini de gösterir. Onayladığınızda, borsanın arayüzünün sağ üst tarafında bekleyen işlemlerin göründüğünü görürsünüz. Ethereum blockchain’inde işlemin onaylanması ise birkaç dakika sürecektir.
İşlem tamamlandığında bakiyeler cüzdanınızda görünecektir.
İşlem sırasında fiyatta bir hareket olarak bilinen slipajın da farkında olmalısınız. Beklenen slipajın yüzdesi gösterilir. Slipaj, piyasa volatilitesine bağlı olarak değişiklik gösterecektir.
Slipaj toleransı, daha büyük veya daha küçük dalgalanma seviyelerine izin verecek şekilde ayarlanabilir. Eğer slipaj toleransı çok düşükse işlem gerçekleşmeyebilir. Uniswap bunu varsayılan olarak %0,5’e ayarlar.
Ek olarak, swap’in beklemede olmasına izin vermek istediğiniz mutlak maksimum süreyi gösteren bir işlem son tarihi de vardır. Varsayılan olarak 20 dakikaya ayarlıdır. Ayrıca her işlem için ödemeniz gereken %0.3’lük bir likidite sağlayıcısı ücreti vardır.
Ethereum işlemleri için istenen gas ücretleri 2020’nin ortalarında tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Bu nedenle; gas, slipaj ve LP ücretinden oluşan üç maliyet çok küçük swap’ler için değiştirilen miktarı aşabileceğinden bunları takip etmek zorunludur.
Uniswap analizleri, verileri, hacimleri ve likiditesi Uniswap.info’da bulunabilir. Bu ön panel token çiftlerini araştırmak için de kullanılabilir.
Uniswap’te Nasıl Para Kazanılır?
Arbitraj ve çok büyük meblağlar olmadığı sürece token swap’leme tek başına büyük bir para kazanma girişimi değildir. Ancak likidite sağlamak daha iyi sonuçlar doğurabilir. Bu da borsanın arayüzündeki ‘Havuz’ seçeneğine tıklanılarak yapılabilir.
Daha sonra size likidite havuzunuzda kullanmak istediğiniz iki token sorulur. Diğerinin likiditesini karşılamaya yetecek kadar token’lardan birine sahip olmanız gerekir.
Yeniden belirtmemiz gerekir ki Metamask ya da kullandığınız herhangi bir cüzdan onaylamanız ve gas ücretini vermeniz için ortaya çıkar. Token’ları eklediğinizde Pool token’ları ya da ‘p token’ları’ elde edersiniz. Bunlar da havuzdaki pozisyonunuzu temsil eder.
İşlem tamamlandığında likidite havuzunu inceleyebilirsiniz. Bu, her bir token’dan ne kadar para yatırdığınızı gösterecektir. Likiditeyi ortadan kaldırmak da aynı derecede kolaydır. Kendi likidite havuzlarınızı görüntülerken kullandığınız “Havuz” seçeneğinin altındaki “Kaldır” düğmesine tıklayarak yapılabilir.
Bu aşamada kalıcı olmayan kayıplardan bahsedilmelidir. Çünkü bu durum, bir likidite sağlayıcısının hissesi ek ödüllere rağmen havuza yatırıldıktan sonra token değeri artmış olsa bile azaldığında meydana gelebilir. Bazen bir token’ı likidite sağlamak için kullanmak yerine basitçe elde tutmak daha karlı olabilir. Ayrıca, likidite sağlayıcısı likiditesini eklediğinde fiyatlar aynı değere dönecek olsaydı, bu kayıp ortadan kalkabilirdi.
Bu kayıp sadece likidite sağlayıcısı likiditesini geri çektiğinde fark edilir. Bu, para yatırma ve çekme arasındaki fiyat farklılığına dayanır. Bu nedenden ötürü, daha önce kalıcı olmayan kayıp olarak bahsettiğimiz bu durum fark kaybı olarak da adlandırılabilir.
Uniswap’e Alternatifler
Uniswap şu anda var olan tek token swap’leme AMM’i değil ancak bu yazıyı yazdığımız dönemde en popüler olanı. Uniswap güvenilir mi diye soracak olursanız çoğu insan için güvenilir ancak eğer ilgiliyseniz diğer alternatifleri incelememek için de bir sebebimiz yok!
KyberSwap
Token sahiplerinin likiditeye katkı sağlamasına olanak tanıyan bir diğer on-chain likidite protokolü de Kyber’dır. Likidite bu platformda rezerv olarak adlandırılmaktadır. Çeşitli dApp’lerle ve cüzdanlarla entegre edilebilir ve çok sayıda rezerv türü sunar.
Kyber Network , ekosistem teşviklerine uyum sağlamak için kullanılan kendi yerel KNC token’ına sahiptir. KNC sahipleri, yönetişime katılmak ve ödüller kazanmak için token’larını kullanabilir.
Matcha
Matcha, DEX protokolü 0x üzerinden oluşturulmuş yeni bir token swap platformudur. En iyi swap oranlarını bulmak için birden fazla likidite platformunda fiyat birleştirme sunmak üzere Temmuz 2020’nin başlarında piyasaya sürülmüştür. Ayrıca süreci basitleştirmeyi ve listelenen token’lar ile ilgili daha fazla bilgi sağlamayı hedefler. Matcha, trade’lerin hızlı ve verimli bir şekilde tamamlanmasını sağlamak için akıllı emir yönlendirmeyi kullanır. Ayrıca, Ethereum gas ücretlerinde tasarruf sağlamak için meta işlemleri ve gas token’larını kullanır.
SushiSwap
SushiSwap aslında Ağustos 2020’nin sonunda piyasaya sürülen bir Uniswap fork’udur. Uniswap protokolünü temel alarak, Uniswap likidite havuzu token’larını teminat olarak sağlamak için kendi yerel token’ı olan SUSHI token’ında daha büyük teşvikler sunar. Uniswap’in aksine, SUSHI token’ları ayrıca kullanıcılara protokol ücretlerinin bir kısmını kazanmaya devam etme hakkı verir. Bu, kullanıcılar artık likidite teminine katılmamaya karar verseler bile geçerlidir.
Sonuç
DeFi 2020’de çok yol kat etmiştir ve token swap’leme platformları daha da iyiye evrilmiştir. Hızlı ve akıcı işlemler sağlamak için çok fazla likiditeye ihtiyaçları vardır. Bu da yield farming çılgınlığına yol açmıştır.
DeFi Pulse’a göre Uniswap şu anda platformda 1 milyar dolardan fazla teminatın kilitlenmesiyle birlikte sektörün lideridir. Bununla birlikte, token swap’leme tek başına hızlı bir zengin olma planı değildir. Ancak merkezi bir borsa kullanmaktan daha uygun olduğu da bir gerçektir. Likidite sağlamak, kripto para varlıklarındaki kazançları sağlamlaştırmak için iyi bir yoldur ancak hızla değişen DeFi sektöründe, yatırımcılar yine de araştırmalarını dikkatli bir şekilde yapmak zorundadır. Bunda ve denetlenmemiş akıllı kontratlarda ise hala doğal riskler vardır.
Böylece yazımızın sonuna gelmiş bulunuyoruz ve token swap’leme ve yield farming alanlarında mutlu zamanlar geçirmenizi diliyoruz!
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
