Stablecoin’ler, fiyat sabitliği sağlamayı amaçlayan bir kripto para sınıfıdır. Bilindiği üzere kripto paraların fark edilen dezavantajlarından biri fiyat volatilitesidir. Kripto paraların değeri, pek çok insanın benimsemesini önleyecek şekilde çılgınca yükselir ve düşer. İşte tam da bu noktada stablecoin’ler devreye girer. Bu rehberde ise stablecoin’lerin ne olduğunu, çeşitlerini, sundukları çözümleri ve barındırdıkları riskleri ayrıntılı olarak anlatacağız.
Stablecoin Nedir?
Stablecoin; değeri bir itibari paraya, emtiaya ya da finansal enstrümana bağlı olan kripto paradır. İsminin Türkçe karşılığı sabit / stabil kripto para ya da sabit / stabil coin olarak düşünülebilir. En basit mantığı ise fiyat hareketlerinin bağlı olduğu diğer varlıkla birlikte hareket edeceğidir. Örneğin stablecoin’lerin en yaygın kullandığı itibari para Amerikan Doları yani USD’dir. Bu itibari paraya sabitlenmiş olan stablecoin’ler USD’nin hareketine göre 1’e 1 oranında artar veya azalır.
Belirtildiği gibi bu kripto paraların bir itibari paraya sabitli olması gerekli değildir. Diğer herhangi bir finansal enstrümana da bağlı olabilirler. Örneğin bazı stablecoin’ler altına endeksli olarak çalışır. Dikkat edilmesi gereken tek şey sabitlendikleri varlığın volatilitesidir. Çünkü stablecoin dediğimiz kavram volatiliteden korunmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu yüzden yine volatil olan bir enstrümanla bire bir oranında hareket etmeleri, temel felsefelerine ters düşecektir.
Stablecoin’ler Nasıl Çalışır?
Stablecoin’lerin çalışma mantığı, volatilitesi görece daha düşük olan bir varlığa sabitliklerini içerir. Örneğin ABD Doları, merkez bankası kontrolü altında olduğu için değeri sürekli olarak kontrol edilen bir varlıktır. Kripto paralar ise merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmediği için fiyatları daha volatiliteli olarak karşımıza çıkar.
Stablecoin’ler birkaç farklı yolla sabit tutulurlar. Bunlar aynı zamanda stablecoin türlerini anlamamıza da yardımcı olur. Yani bu varlıklar itibari paralara, kripto paralara ve emtialara sabitli olabilirler. Son olarak ise algoritmik stablecoin’ler incelenebilir.
Stablecoin Türleri
Bahsedildiği üzere 4 ana stablecoin türü vardır. Bunları anlamak aynı zamanda stablecoin’lerin nasıl çalıştığını anlamaya da katkı sağlar.
İtibari Para Destekli Stablecoin’ler
Adından da anlaşılacağı gibi bu stablecoin’ler itibari paralar tarafından desteklenir. Yani bir gerçek hayat varlığına bağlıdırlar. En popüler örneği ise dolar sabitli olan Tether (USDT) olarak bilinir. Bunlar, bağlı oldukları itibari paralara 1-1 oranında sabitlidir. Yani ABD Dolarının yapacağı her bir hareket, aynı oranda USDT’ye de yansıyacaktır.
Sabitliği korumak için finansal kurumda aynı oranda itibari para rezervde tutulur. Yani bir stablecoin’in 1.000 dolarlık bir rezervi varsa kullanıcılarına ancak o kadar stablecoin sunabilir.
Emtia Destekli Stablecoin’ler
Emtia destekli stablecoin’lerin çalışma mantığı itibari para destekli olanlardan çok da farklı değildir. Yalnızca bu sefer kullanılan varlıklar emtialardan oluşur. Örneğin altın sıkça tercih edilen seçeneklerden biridir. Ancak emtialar arasında sadece altın olmak zorunda değildir. Bunlar arasına hisse senetleri ve diğer kıymetli madenler de girebilir.
En popüler emtia destekli stablecoin’lerden biri Tether Gold (XAUt) olarak bilinir. Tether Gold, bir ons altına 1-1 oranında sabitlidir.
Kripto Para Destekli Stablecoin’ler
Adından da anlaşılabileceği üzere kripto para destekli stablecoin’ler, sabitliklerini sağlamak için kripto paralar tarafından desteklenirler. Sabitliği korumak için kullanılan kripto para sayısı bir ya da daha fazla olabilir. Diğer seçeneklerin aksine merkezi bir finansal araç yerine blockchain teknolojisinden ve akıllı kontratlardan yararlanırlar.
Stablecoin’ler özellikle kripto paraların doğasındaki merkeziyetsizliğe ters bir noktada buluştukları için eleştirilirler. Kripto para destekli olanlar ise bu konuda daha az eleştiriye maruz kalır. Ancak stablecoin’lerin sağlamaya çalıştığı volatiliteden uzak yapı da biraz daha zayıflamış olur.
Bu türde en ünlü örneklerden biri DAI’dir. Süreç içerisinde kullanıcı, sahip olduğu kripto parayı eşdeğer miktarda stablecoin elde etmek için kilitler. Kilitlemek için en yaygın kullanılan kripto para ise Ethereum’dur.
Algoritmik Stablecoin’ler
LUNA olayından sonra iyice tanınmaya başlayan algoritmik stablecoin’ler, diğer stablecoin türlerinin aksine sabitlik sağlamak için herhangi bir teminata ihtiyaç duymazlar. Bunun yerine bir algoritmaya dayanırlar. Ayrıca bu algoritmalar sayesinde coin’in arzı ve sirkülasyondaki miktarı belirlenir.
Çalışma mekanizması kısaca arz fiyat dengesini sağlamakla ilgilidir. Örneğin algoritmik bir stablecoin’in fiyatı hedeflenen fiyatın ya da paralel hareket etmek istediği bir diğer varlığın fiyatının üstünde seyrettiğinde, yeni token’lar çıkarılır. Böylece arz artırılmış ve fiyat düşürülmüş olur. Tersi durum için de aynı mantık geçerlidir. Eğer fiyat olması gerekenin altında kalırsa daha fazla token çıkarılmaz ve arz azaltılarak fiyat yükseltilir. Bu durum bir döngü halinde sabitliği ve fiyattaki dengeyi sağlar.
Ancak kullanıcıların gittikçe bu stablecoin’lere karşı daha dikkatli hareket ettiğini unutmamak gerekir. Sonuçta 9 Mayıs 2022 tarihinde en popüler algoritmik stablecoin’lerden biri olan TerraUSD’nin sabitini kaybetmesi, bu algoritmalara saldırıldığında yaşanabileceklerin bir ispatı niteliğinde olabilir.
Sonuç
Stablecoin’ler, merkeziyetsizlikten elde edilen faydaları ve öngörülebilirliği ortak noktada buluşturduğu için inanılmaz derecede popüler olmuştur. Bazı merkezi olmayan stablecoin’ler, konseptleri hakkında çok fazla belirsizliğe neden olan konular hakkında mücadele etseler de stablecoin’lere olan güven tamamen kaybedilmemiştir. Diğer kripto paralarda olduğu gibi ülkeler, stablecoin’leri düzenlemek ve şeffaflığı arttırmak için yollar aramaya devam etmektedir.
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
