Üçgen formasyonu, belirli bir trendin devam edip etmeyeceğini gösteren bir formasyondur. Bu yönüyle trendin devamlılığını tespit için kullanılan formasyonlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Bu formasyonun mantığının anlaşılması, traderlar için güzel bir öngörü sunabilir. Bu yüzden bu rehberimizde üçgen formasyonuna dair ayrıntılı bilgilere yer verilecektir.
Üçgen Formasyonu Nedir?
Üçgen formasyonları belirli bir trendin devam edip etmeyeceğini göstermektedir. Dolayısıyla grafikteki devamlılık örüntülerinin tespit edilmesinde kullanılır. Bu formasyon, destek ve direnç çizgilerinin birbirine yakınlaşması ile oluşur. Bu çizgiler arasında yer alan çok sayıda mum, formasyonu destekler. Formasyon sıklıkla kripto para grafiklerinde de görülmektedir. Dolayısıyla trader’lar bu indikatör ile trade yapacakları pozisyonu ayarlarlar.
Üçgen formasyonu doğru sonuç verme olasılığı yüksek olduğu düşünülen bir indikatördür. Özellikle devam eden bir trendin sürekliliğini gösterirken doğru sonuç verme ihtimali daha da artar. Bu yönüyle trader’lar arasında tercih edilen bir teknik analiz aracıdır.
Trader’lar üçgen formasyonu ile kırılma noktalarını test ederler. Bu şekilde stop-loss potansiyeline izin vermeden piyasa yönü anlaşılmaya çalışılır. Üçgenler, breakout yani kırılım noktalarının yakınında keskin bir giriş noktası sağlar. Üçgen formasyonunun üç farklı modeli bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde bilinmektedir:
- Yükselen üçgen (Ascending triangle)
- Alçalan üçgen (Descending triangle)
- Simetrik üçgen (Symmetrical triangle)
Bu üç model ile piyasanın nasıl bir trende evrileceği tespit edilmektedir.
Formasyonun Tespiti Nasıl Yapılır?
Üç model için de iki adet küçük yüksek ve düşük tepe gereklidir. Üçgen formasyonu oluşumu için fiyatın birkaç kez ileri geri hareket etmesi gerekir. Bu hareketler destek ve direnç çizgisi içerisinde gerçekleşmelidir. Fiyat oluşumunda çok fazla boşluk olmaması gerekir. Kırılım öncesi fiyatlar, çizgilerden birine dokunmadan şekillenmemelidir.
Yükselen Üçgen Formasyonu
Yükselen üçgen formasyonu, yatay bir tepe ve yukarı eğimli bir taban unsurlarından oluşmaktadır. Bu formasyonda kırılım iki yönde de gerçekleşebilir. Yatay direnç çizgisi yukarı yönde kırılabilir. Öte yandan fiyatların yükselen eğilimi delerek aşağı yönlü ilerleme ihtimali de bulunmaktadır.
Yatay trend çizgisi kullanılarak küçük yükselişler birleştirilir. Küçük düşüşler ise yükselen bir çizgi ile birleştirilir. Böylece yükselen bir formasyon elde edilir. Yükselen üçgen formasyonunun oluşma süresi 1 – 2 ay alır. Bu formasyon genellikle boğa trendine işaret etmektedir. Ancak tespit edilmesi zor bir formasyon olarak bilinir.
Yükselen üçgen formasyonu giriş veya çıkış sinyali olarak da görev görmektedir. Formasyonun bir devamlılık modeli olarak kabul edilmesi için önemli bir kriter vardır. Bu kriter önceden var olan bir eğilimin grafikte tespit edilmiş olmasıdır. Yükselen üçgen formasyonunda fiyatlar birkaç kez dalgalanarak hacmi etkiler.
Fiyat kırılım öncesi iki farklı küçük en yüksek seviyeyi oluşturuyorsa model geçerli olacaktır. Trend çizgileri üçgenin tepesinde birleşse de breakout bundan önce gerçekleşebilir.
Fiyat hareketi çizgilerin dışına çıkmadan önce çizgilerin içerisindeki gövdeyi doldurmalıdır. Bir başka deyişle, fiyatlar çizgilerin sadece biri boyunca hareket etmemelidir. Fiyat hareketinin trend sınırları içerisinde kalması hacmi azaltır. Bazı durumlarda breakout öncesi yoğun bir likidasyon gerçekleşir. Likidasyon, hacmi büyük ölçüde düşürecektir.
Analizcilerin hacimde artış tespit etmesi de gerekecektir. Çünkü bu yeni yüksek fiyatların habercisi olacaktır. Yükselen üçgen formasyonunda fiyat hareketlerinin daha küçük aralıklarla oluştuğu görülecektir. Öte yandan genellikle grafikte boğa eğilimi tespit edilecektir. Bu nedenle yükselen üçgen formasyonu long pozisyonlara girmek için güvenilir bir sinyal olarak kabul edilir.
Yükselen Üçgen Formasyonunda Breakout (Kırılım) Nasıl Oluşur?
Yükselen üçgen formasyonunun kırılım noktası hakkında finans literatürü dikkat çeken bir takım istatistikler sunmaktadır. Dünyanın önde gelen analistlerinden Thomas N. Bulkowski, “Trading Classic Chart Patterns” kitabında bu konuya özel bir yer açmıştır. Bulkowski’ye göre breakout noktası, formasyon başlangıcından tepe noktasına kadar %62’lik bir uzaklıkta gerçekleşmektedir.
Yükseliş breakout’ları düşüş breakout’larına göre daha yavaştır. Hedef noktalarına düşüş breakout’larına nazaran daha uzun sürede ulaşırlar.
Yükselen Üçgen Formasyonunda Nelere Dikkat Edilmeli?
Yükselen üçgen formasyonu yanlış kırılım noktalarına eğilimlidir. Yani sahte breakout’larda fiyatın tekrar üçgen içerisine çekildiği görülecektir. Bu durumlarda hareket birkaç gün içerisinde yeniden başlayabilir. Başarılı bir breakout sonrası fiyatlar formasyondan uzaklaşır. Ancak ivmelenme öncesinde kırılım noktası civarındaki alanlar tekrardan test edilebilir.
Bu nedenle işlem öncesi destek – direnç bölgeleri dikkatle incelenmelidir. Yukarı yönlü kırılımlar için yıllık grafiklerin okunması önerilmektedir. Yıllık en yüksek ve en düşük fiyat seviyelerine yakın formasyonlara odaklanılmalıdır. Aşağı yönlü kırılımlar için ise bir boşluğun aranması gerekecektir.
Alçalan Üçgen Formasyonu
Alçalan üçgen formasyonu içinse alçalan bir direnç çizgisi ve yatay bir destek çizgisi gerekir. Böylece düşüş trendinin devamında bir devamlılık örüntüsü gösterilmektedir. Alçalan üçgen formasyonu ayı piyasasının oluşmaya başladığının habercisi olarak değerlendirilebilir. Alçalan üçgen formasyonları geri dönüş modeli olarak da kullanılabilir.
Bunun için öncelikle bir yükseliş eğilimi tespit edilmelidir. Formasyonun tepe noktalarında oluşan tüm yükseliş hareketleri önceki hareketlere göre şekillenir. Önceden oluşmuş fiyat hareketinin de tepe kısmından düşük olacak şekilde oluşurlar. Bu işlem hacminin de çoğunlukla az olduğunu gösterecektir.
Bu türdeki alçalan formasyonlar için fiyat düşüşleri yüksek hacimler ile gerçekleşmelidir. Ancak oluşum safhalarının sonunda işlem hacmi de azalacaktır. Alçalan üçgen formasyonunun oluşum süresi yükseliş formasyonu ile aynıdır.
Alçalan Üçgen Formasyonunda Breakout (Kırılım) Nasıl Oluşur?
Breakout ana eğilimden bağımsız oluşabilir. Bu nedenle herhangi bir yönde breakout görülebilir. Breakout oluşumunun temelinde trader’ların eğilimi ve arz-talep ilişkisi yatmaktadır. Satıcılar her bir alt tepede belli miktardaki alımlar ile karşılaşabilir. Bu durum da alçalan üçgen modelini oluşturmaktadır.
Kripto paraya talep azaldığı zaman fiyat destek noktasına temas edecektir. Bu şekilde alıcının gücü de azalacaktır. Bu noktada fiyatın aşağı yönde bir kırılma yaşaması beklenmektedir. Alçalan üçgen formasyonu oluştuktan sonra breakout ihtimali bulunmamaktadır. Fiyatlar üçgenin tepesine yakın noktalarda hareket etmeye devam edecektir.
Bu formasyon daha çok olumsuz breakout’lar gerçekleştirmektedir. Ayrıca yukarı yönlü breakout’lara göre daha düşük performans göstermektedirler. Ayrıca fiyatların breakout noktasına iki hafta içerisinde geri döndüğü de görülmüştür. Bu şekilde fiyat ivmesi genellikle yeniden kendini göstermektedir.
Alçalan Üçgen Formasyonunda Nelere Dikkat Edilmeli?
Alçalan üçgen formasyonu ile işlem yapılacaksa düşüşü beklemek gerekmektedir. İşlem yapmak için breakout’un oluşması da beklenebilir. Formasyonun yeniden test edilmesi kısa bir pozisyon açma fırsatı da sağlayabilir. Ancak kırılan destek için bu alana stop – loss konulmalıdır.
Çünkü bu nokta artık fiyatın direnç noktası haline gelecektir. Bu formasyonu doğru tespit etmek için minör fiyat hareketleri önemli rol oynar. İyi bir model için ikiden fazla küçük yüksek ve düşük hareket bulunması gerekmektedir. Alçalan üçgen oluşumu için yeterli miktarda çapraz hareket gereklidir. Aksi takdirde doğru bir alçalan üçgen formasyonundan söz edilemeyecektir.
Simetrik Üçgen Formasyonu
Simetrik üçgen formasyonu daha dengeli ve sakin bir harekete işaret eder. Bazı analizciler bu formasyonun durgun ve kararsız kripto paralarda görüldüğünü savunur. Bu tür grafikleri devamlılık örüntüleri olarak kabul ederler. Dolayısıyla bu formasyonun olduğu yerde piyasa kayıtsızdır. Bu tür piyasalarda arz ve talep de birbirine denk görünecektir.
Bu kayıtsız ve kararsız dönemde önemli miktarda hacim görülemez. Fiyatların yükseliş ve düşüş noktaları birbirine yakındır. Bu yüzden trader’lar hangi pozisyonu alacakları konusunda kararsızdır. Bu tür bir simetrik formasyon üç haftadan uzun bir sürede oluşmaktadır. Trader’ların kararı formasyonun alçalan mı yükselen mi olacağını belirleyecektir.
Giderek artan fiyat hacimleri ile breakout noktasına yaklaşıldığı zaman mevcut trend izlenmelidir. Çünkü kırılım mevcut trend yönünde gerçekleşecektir. Ancak kırılım her zaman gerçekleşmeyebilir. Bu nedenle simetrik üçgen formasyonu üzerinden giriş yapmak istiyorsanız breakout’u dikkatle takip etmelisiniz.
Simetrik üçgen formasyonuna özel bir durum daha bulunmaktadır. Bozuk bir formasyon orijinal breakout trade’inden daha iyi sonuç verebilmektedir. Bunun için aşağıdaki koşulların varlığı gerekmektedir:
- Üçgen kırılır ancak %5’ten fazla hareket gerçekleşmez.
- Fiyat formasyona geri döner.
- Fiyat simetrik üçgenin diğer tarafından geçer.
Hareket ana trend yönünde de gerçekleşebilir. Böylesi bir ters dönüşün yukarı yönlü fiyat hareketi getireceğine inanılmaktadır. Simetrik üçgen formasyonu mevcut trend yönünde trade yapıldığında kazanç getirmektedir. Yani boğa piyasasında yukarı yönlü, ayı piyasasında aşağı yönlü trade gerçekleştirilmelidir.
Ayı piyasasında dahi yukarı bir breakout’un kazanç getirebileceği görülmektedir. Trader’lar genellikle formasyonun gövdesini kullanarak range trading yaparlar. Yani formasyon aralığında işlem gerçekleştirirler. Bu noktada alan tepe noktasına doğru daraldığında pozisyon kapatılır.
Kripto Paralarda Üçgen Formasyonu Örnekleri
Formasyonun kripto paralarda görüldüğü örneklerine bakmak önemlidir. Bu örnekler sayesinde öğrendiklerinizi pekiştirebilirsiniz. Örneğin 31 Mart 2021 tarihinde BeInCrypto tarafından yapılan bir teknik analizde aşağıdaki üçgen formasyonuna rastlanmıştır:
Buradaki 4 numara ile gösterilen yarım dalgaya dikkat edilirse üçgen şekli rahatlıkla görülebilir. Daha yakından bakıldığında simetrik ya da yükselen üçgen formasyonu olarak yorumlanabilir. Simetrik olduğuna karar vermek için formasyonun üç haftada oluşması gerektiğinden bahsetmiştik. Daha sonra da trader’ların nasıl bir karar izleyeceği üçgenin yönünü belirleyecektir. Ayrıca kırılımın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine dikkat etmek de önemlidir.
Simetrik üçgen formasyonu fark etmesi en rahat olan ve en yaygın şekilde görülen formasyondur. Bu yüzden çoğu teknik analizde sıklıkla bahsedilir. Yukarıdaki görselde yine bir simetrik formasyon görülmektedir. Yalnız bu grafik BTC’ye aittir. Yine BeInCrypto tarafından yapılan 8 Ekim 2020 tarihli analizde, Bitcoin’in simetrik üçgen içerisinde konsolidasyona devam ettiği gözlemlenmiştir.
Daha önce formasyonun tespiti için destek ve direnç çizgileri arasında fiyat hareketinin devam etmesi gerektiğini de belirtmiştik. Son kullanılan örneğimizde de bu durum açıkça gözlemlenebilir. Yani bu grafikte simetrik üçgen formasyonunun oluştuğu rahatlıkla söylenebilir çünkü en önemli kriterlerden biri olan destek ve direnç çizgilerinde hareket etme koşulu sağlanmıştır.
Trader’lar Formasyon ile Nasıl Trading Stratejileri İzliyor?
Üçgen formasyonu oldukça sık başvurulan göstergelerden biri olarak kabul edilmektedir. Ancak piyasa hareketleri hakkında kesin bir resim sunamazlar. Yine de üçgen formasyonu ile pozisyon stratejisi belirlemek mümkündür. Özellikle short ve long pozisyonlar için trader’lar üçgen desenini incelemektedir. Trader’lar long pozisyonları üçgenin yükselen formasyonuna göre açar.
Burada grafikteki en güncel düşük noktanın etrafına stop – loss koymak önerilmektedir. Aynı mantık short pozisyonlar için de geçerlidir. Alçalan üçgen formasyonuna göre açılan pozisyonda da stop – loss konulmalıdır. Burada stop – loss en güncel yüksek noktaya konulmalıdır. Böylece boğa eğiliminin short pozisyona yaratacağı zararlar minimize edilebilir.
Trader’lar bu formasyonu çıkış stratejleri için de kullanır. Kar edip çıkmak için üçgen açılış noktasındaki dikey çizgiyi kullanabilirsiniz. Burada genel kural aynı fiyat hareketi meydana geldiğinde pozisyonu kapatmaktır. Örneğin elimizde 10 dolarlık bir fiyat hareketiyle açılan bir yükselen üçgen formasyonu olsun. Buna dayalı bir pozisyon açtığınızı düşünelim. Yani BTC fiyatı 10 dolar daha yükseldiğinde kar alıp pozisyonu kapatmalısınız.
Tahmin Stratejisi Nedir?
Üçgen formasyonu ile strateji belirlemek için hacim indikatörleri büyük önem taşır. Hacim trendin devam etmesinin muhtemel olduğunu göstermek için kullanılır. Yeterli hacim var ise kırılım sinyali doğru kabul edilebilir. Trader’lar bu formasyonun sonundaki kırılımı yakalamayı amaçlamaktadır. Bunun için kullanılan stratejiye tahmin stratejisi denir. Yani trader’lar modelin oluşup oluşmadığını ve breakout yönünü tahmin etmeye çalışmaktadır.
Trader’lar bu şekilde tahminlerine göre önleyici bir pozisyon açarlar. Bu gelişmiş ancak dikkatle kullanılması gereken bir strateji olarak bilinir. Yükselen üçgen formasyonu üzerinden örneklendirelim. Bu tür bir formasyon yukarı yönlü bir breakout’a işaret etmektedir. Trader’lar bu senaryoda destek çizgisi civarında işlem emri girerler. Böylece breakout beklemek yerine potansiyel olarak daha fazla kar ederler.
Bu strateji breakout beklemekten daha risklidir. Yeterli bir fiyat verisi ve net bir üçgen formasyonu olmadan uygulanmamalıdır.
Yükselen bir model için fiyat direnç çizgisine iki kez dokunmalıdır. Alçalan bir model için ise fiyatın iki kez dokunması gereken yer destek çizgisidir. Ancak bu gerçekleştikten sonra üçüncü temas noktasında veya sonrasında pozisyona giriş yapılabilir. Breakout sonrasında üçgenden beklenen minimum hareket, oluşumun üçgenin başlangıcındaki yüksekliğine eşittir.
Bu durum kırılımın devam etmediği senaryolar da ortaya çıkabilir. Bu senaryoda fiyat üçgenin diğer sınırının ötesine geçerse kayıp ile çıkmanız gerekecektir. Bozulmuş modellerde ilk trade’in tersi yönünde katılırsanız kar sağlamanız mümkün olabilir.
Sahte Breakout’lara Dikkat!
Sahte breakout’lar (kırılımlar), üçgen formasyonu içerisinde oldukça yaygındır. Bu nedenle bir pozisyonu sırf üçgenin gövdesine geri girdiği için kapatmak gereksiz kayıplar ile de sonuçlanabilir. Çoğu zaman ikinci breakout, kendisinden önceki başarısız breakout’tan daha başarılı olacaktır. Breakout stratejileri için %2 kuralını değerlendirebilirsiniz.
Breakout’a göre pozisyon açarken hesabınızdaki değerin %2’sinden fazlasını riske atmamanız gerekmektedir. Stop – loss değeriniz, breakout anındaki formasyon genişliğine eşdeğer olmalıdır. Bu doğrultuda iki şekilde kar sağlayabilirsiniz. Biri breakout hamlenizin tamamen başarıyla sonuçlanmasıdır. Diğeri ise başarısız bir çıkışta karşı taraftan giriş yapmanızdır. Bu tür bir girişte ilk kaybınızdan çok daha yüksek bir getiri kazanabilirsiniz.
Sonuç
Üçgen formasyonu doğru zamanlamalarda kullanıldığında kazanç sağlamanıza yarayabilir. Ancak formasyondaki breakout’ları dikkatle incelemek gerekmektedir. Aksi takdirde izlediğiniz strateji zarar ile sonuçlanabilir. Breakout noktasında hacmi aramak doğru bir tercih olacaktır. Trend çizgsinin dışındaki bir kapanış fiyatı ile giriş sinyalinizi onaylayarak kendinizi güvenceye alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Üçgen Formasyonuna Benzeyen Başka İndikatörler Var Mı?
Üçgen Formasyonu Ne Kadar Güvenilir Bir İndikatördür?
Üçgen kırılım nedir?
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
