Slipaj nedir, nasıl çalışır ve ne gibi önlemler alınmalıdır diye merak edenler aradıkları tüm soruların yanıtını bu yazıda bulacaktır.
Kripto para dünyası bu yüzyılın en iyi yatırım fırsatlarını taşımaktadır.
Ancak fiyatların volatiliteli olması yatırımcılar açısından birtakım riskler doğurmaktadır.
Tüm bunların yanında 2022 kripto kışı ile birlikte finansal ekosistemde yapısal zayıflıkların da olduğu görülmektedir.
Slipaj veya diğer adıyla fiyat kayması kripto para kullanıcıları için bir tür potansiyel kayıp yaratmaktadır.
Slipaj konusuna dikkat etmeyen trader’lar ciddi kayıplar yaşamaktadır.
Öyleyse gelin kripto para dünyası için slipaj nedir ve nasıl önlenebilir hep birlikte bir göz atalım.
Kripto Paralarda Slipaj Nedir?
Slipaj nedir sorusu için piyasadaki bir varlığın alımı ve satımı sırasında yaşanabilecek fiyat kayması demek mümkündür.
Trading sırasında yaşanacak bir slipaj işlemi hedeflenen fiyattan daha farklı fiyata taşıyacaktır.
Kripto para piyasası oldukça hızlıdır, üstelik slipaj riskleri hem alıcı için hem de satıcı için geçerlidir.
Kısacası işlemler sırasında slipajdan dolayı sürpriz yaşanması muhtemeldir.
Slipaj veya diğer ifadeyle fiyat kayması yukarı yönlü olabileceği gibi aşağı yönlü de olabilmektedir.
Dolayısıyla trader’lar beklenenden daha yüksek fiyatlara kripto para alabilecekleri gibi daha düşük fiyatlara da alabilmektedir.
Fiyatlarda yaşanan slipajdan ne kadar etkilenileceği ise piyasaya verilen emir türüne göre değişebilmektedir.
Örneğin bir limit emri verildiğinde likidite mevcudiyetine bağlı olarak sadece belirli bir fiyattan alım satım yapılmaktadır.
Kripto paralarda limit emri vermenin en iyi tarafı yaşanabilecek slipaj risklerini ortadan kaldırıyor olmasıdır.
Ancak dezavantajlı olan taraf limit emirlerinin uzun sürme ve hatta gerçekleşmeme ihtimalidir.
Slipaj genellikle mevcut piyasa fiyatından alım satım yapıldığında yaşanmaktadır.
Başka bir deyişle mevcut piyasa fiyatından bir alım satım emri girildiğinde slipaj riski oluşmaktadır.
Volatilite ve Düşük Likidite — Slipajın En Önemli İki Sebebi
Slipaj nedir ve nasıl çalışır soruları yalnızca kripto paralara özel sorular değildir.
Diğer varlık sınıfları için de geçerlidir.
Ancak kripto para dünyası söz konusu olduğunda slipaj çok can yakmaktadır.
Bunun en büyük nedeni kripto para sınıfının yüksek volatiliteye ve zayıf likidite koşullarına sahip olmasıdır.
Gerçekten de volatilite ve likidite eksikliği slipajın iki ana nedenidir.
Gelin bu iki sebebi biraz daha inceleyelim ve altında yatanları görelim.
Volatilite
Kripto para piyasasında alım emri verilirken genellikle bu işlemin anlık görünen fiyattan olacağı düşünülmektedir.
Ancak kripto para piyasası hareketli bir yapıya sahiptir ve işler bazen beklenildiği gibi gitmemektedir.
Trader’ların alım emri girdikleri zaman gördükleri fiyatlar işlemin gerçekleştiği sırada değişebilmektedir.
Bu tür sorunlarla başa çıkabilmek için slipaj nedir iyi anlamak gerekir.
Yetersiz likidite
Yetersiz veya zayıf likidite halinde slipaj yaşanması muhtemeldir.
Örneğin bir trader belirli bir fiyattan kripto para satın almak veya satmak istiyorsa işlemin karşılığında da yeterli likidite olması gerekir.
Eğer işlemin diğer tarafı yeterli likiditeye sahip değilse işlem likiditenin olduğu fiyata aktarılmaktadır.
Dolayısıyla böyle durumlarda hedeflenen alım satım fiyatları değişerek farklı bir tablo ortaya çıkarmaktadır
Slipaj Nedir ve Nasıl çalışır?
Slipaj nedir ve nasıl çalışır daha iyi anlamak için pozitif ve negatif slipaj örneklerine bakmak gerekir.
Negatif slipaj örneğinde mevcut piyasa emri olan 20.000 dolardan bir Bitcoin almak isteyen trader küçük bir gecikme sonrası 20.050 dolardan satın almaktadır.
Dolayısıyla fiyat beklediğinin üstünde gelmektedir ve bu durumda negatif bir fiyat kayması yani bir slipaj yaşanmaktadır.
Yukarıdaki örnekte 20.000 dolarlık teklif yeterli arz miktarına yani likiditeye sahip değildir.
Dolayısıyla tamamlanamayan fiyat için en yakın fiyat olan 20.500 dolara gidilmektedir.
Kısacası trader yetersiz likidite sonucunda negatif anlamda bir slipaj yaşamaktadır.
Aynı örneği likidite eksikliği yerine volatilite için de düşünmek mümkündür.
Örneğin emrin verildiği ve gerçekleştirildiği zaman arasında piyasa koşulları değişebilmektedir.
Başka bir deyişle belki de ilk 20.000 dolarlık kısımdan sonra fiyatta artış yaşanmış ve teklif geri çekilmiştir.
Öte yandan eğer fiyat aşağı yönlü gider ve 20.000 doların altına düşerse o zaman alan taraf için pozitif yönlü bir slipajdır.
Pozitif ve negatif slipaj nedir dedikten sonra bunun hem alıcılar hem de satıcılar için geçerli olacağını unutmamak gerekir.
Örnekteki BTC mevcut piyasa fiyatından satışa sunulur ve fiyat 20.000 doları aşarsa bu durumda satıcı için pozitif bir slipaj oluşacaktır.
Slipaj Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Slipaj nedir dedikten sonra slipaj hesaplamasının nasıl yapıldığını anlamak gerekir.
Slipaj hesaplamaları nominal değerle yani miktarsal veya yüzdesel olarak yapılmaktadır.
Yukarıdaki örnekte trader 20.000 dolara bir Bitcoin almayı hedeflerken 20.050 dolara almıştır.
Bu örnek için slipaj miktarı nominal olarak hesaplandığında aralarındaki fark 50 dolardır.
Slipaj düzeyini oransal olarak hesaplamak için (-50/20,000)*100 = -%0.25 formülü kullanılmaktadır.
Slipaj nedir ve slipaj toleransı ne için kullanılır?
Slipaj toleransı demek fiyat kaymasının belirli bir limite sahip olması demektir.
Merkeziyetsiz kripto para borsalarında yer alan bu özellik bazı merkezi trading platformlarında da yer almaktadır.
Bu sayede slipaj riskleri trader’ların kendi tercihlerine göre değişmektedir.
Örneğin slipaj oranları belirlenen seviyenin üstüne çıkıyorsa piyasa otomatik olarak işlemi engelleyecektir.
Slipaj toleransı, trader’ların emir verirken değişebilecek fiyatlara karşı gösterdikleri esneklik paylarını ifade etmektedir.
Slipaj toleransı genellikle işlemin toplam değeri hesaplandıktan sonra yüzdelik şeklinde gösterilmektedir.
Slipaj nedir ve nasıl önlem alınır diye merak edenlerin bu slipaj toleransını iyi anlaması gerekir.
Merkeziyetsiz Kripto Para Borsalarında Slipaj
Slipaj nedir anlaşıldığına göre sırada kripto para borsalarına göre değişiklik gösteren durumlara bakmak gerekir.
Merkeziyetsiz kripto para borsaları yani DEX’ler bu konuda genellikle CEX’lerden avantajlıdır.
Örneğin DEX işlemleri için KYC kontrolleri yalnızca istisnai durumlarda yapılmaktadır.
Bununla birlikte DEX’ler bazı alanlarda merkezi kripto para borsalarına göre dezavantajlıdır.
Örneğin slipaj konusunda DEX’ler ciddi sorunlar yaşamaktadır.
Öyleyse gelin hep birlikte DEX’lerdeki slipaj sorunlarına bir göz atalım.
Akıllı kontrat özelliği sayesinde DEX’ler trading konusunda artık çok daha güçlüdür.
Ancak DEX’lerde işlemler merkezi borsalardan farklı olarak anında değildir ve arada akıllı kontratlar vardır.
Dolayısıyla ağ üzerinde oluşabilecek herhangi bir lag durumu işlemin gecikmesine sebep olmaktadır.
Kısacası işlem onayı verildikten sonra işlemin tamamlanma süresi uzarsa slipaj için uygun ortam oluşmuş demektir.
Slipaj nedir ve nasıl önlenir diye merak edenlerin sürecin en başındaki bu durumu iyi anlamaları gerekmektedir.
DEX’lerde yapılan slipaj hesaplamaları diğer trading platformları ile aynı sisteme sahiptir.
Örneğin UniSwap üzerinden 500 USDC değerinde ETH almak istendiğinde beklenen fiyat gösterilmektedir.
Ancak slipaj durumuna önlem için slipaj toleransı da yer almaktadır.
Üstelik UniSwap slipaj oranının maksimuma ulaşması halinde elde edilecek ETH miktarını da göstermektedir.
DEX’lerde Slipaj Nedir ve Nasıl Azaltılır?
Slipaj nedir ve nasıl çalışır dedikten sonra sonra sırada slipajı azaltmaya yarayacak yöntemler vardır.
Gelin hep birlikte DEX’lerde slipajı önlemek ve azaltmak adına geliştirilmiş önlemlere bir göz atalım.
Yüksek gas ücreti ödeyerek slipajı engelleyin
Ethereum gibi blockchain ağlarında işlemler belirli bir gas ücreti karşılığında yapılıp doğrulayıcılar tarafından onaylanmaktadır.
Ağı güvence altına almak için genellikle PoS ve PoW olmak üzere iki farklı yöntem kullanılmaktadır.
Bunlardan ilki olan Proof-of-Stake yönteminde doğrulayıcı, kripto parasını riske atarak ağda bir güvence olması için sunmaktadır.
Diğer yöntem olan Proof-of-Work modelinde ise hizmet olarak bilgisayarların hash gücü kullanılmaktadır.
Her iki yöntemde de blockchain’e gelen işlemler onaylanma sırasına katılmaktadır.
Merkeziyetsiz bir borsada slipaj sorununu azaltmak için işlemlerin hızlı gerçekleştirilmesi önemlidir.
İşlemi daha hızlı gerçekleştirmek isteyen trader’lar daha yüksek gas ücretleri ödemelidir.
İşlemlerine öncelik verilmesini isteyen yatırımcıların ne kadar gas ücretleri ödemeleri gerektiği Etherscan gibi web sitelerinde yer almaktadır.
Slipaj nedir ve Layer 2 tabanlı DEX’lerde nasıl önlenir?
Slipaj nedir ve nasıl çalışır anladıktan sonra sırada slipajın nasıl önleneceği vardır.
Şu anda DEX’lerin çoğu Layer 1 blockchain ağlarında çalışmaktadır.
Örneğin Uniswap’taki trading’lerin çoğu doğrudan Ethereum ağı tarafından desteklenmektedir.
Ethereum ağında yaşanacak tıkanmalar işlemlerin yavaşlamasına ve sonuç olarak slipaj riskinin artmasına neden olmaktadır.
Bununla birlikte Ethereum gibi diğer Layer 1 ağlarında da “ölçeklendirme çözümleri” vardır.
Bu çözümler arasında en çok bilinen Ethereum’a paralel çalışmakta olan yan zincir Polygon’dur.
Bu çözümde işlemler ana zincirde değil yan zincirde gerçekleştiğinden hızlı bir şekilde işlenmektedir.
Bununla birlikte Polygon aslında bir “Layer 2” protokol örneği olarak sayılmaktadır.
Trader için Layer 2 DEX kullanımı demek işlemlerin daha hızlı olması, düşük slipaj ve düşük gas ücreti demektir.
Örneğin Polygon üzerine kurulmuş Quickswap gibi DEX’ler bu doğrultuda kullanılmaktadır.
Slipaj nedir anlaşıldığına göre çoğu DEX’in slipaj toleransı belirleme özelliğine sahip olduğunu hatırlatmak gerekir.
Ayarlanacak düşük slipaj toleransları işlemleri daha güvenli hale getirmekte ve slipaj toleransı ile birlikte beklenmedik kayıplar önlenmektedir.
CEX’lerde Slipaj Nasıl Azaltılır?
Slipajı azaltma ve önleme yöntemleri geleneksel düzende çalışan CEX’ler için de söz konusudur.
Trade ederken limit emirleri kullanılmalı
Merkezi kripto para borsalarında işlem yapan trader’ların önlem almaları ve slipaj risklerini en aza indirmeleri gerekir.
İlk olarak işlem yaparken piyasa fiyatından satın almak yerine limit emirlerini kullanmaları gerekir.
Her ne kadar limit emirlerinde işlemler bazen tam olarak gerçekleşmese de kayıp riski yer almamaktadır.
Trading düşük volatiliteli dönemlerde yapılmalı
Bu yöntemde, aşırı volatiliteli saatlerde işlem yapmamaya özen göstermek gerekir.
Örneğin Avrupa’dan ABD’ye geçiş sırasında veya ABD piyasasının açık olduğu sırada trading’ten kaçınmak gerekir.
Ayrıca büyük ekonomik verilerin açıklandığı veya merkez bankasının açıklama yaptığı sırada trading’ten kaçınmak faydalıdır.
Yüksek hacimli trading’ler ufak parçalar halinde yapılmalı
Potansiyel olarak piyasayı etkileyebilecek boyutlardaki kripto para işlemleri daha küçük parçalara bölünmelidir.
İşlem hacmini düşürmek, piyasa etkisini ve slipaj riskini azaltmaktadır.
Kripto Para Yatırımcıları Slipaj Konusunda Endişelenmeli Mi?
Slipaj nedir, nasıl çalışır ve negatif yönlü riskleri nasıl azaltılabilir bilmek önemlidir.
Bu konuda bilgi sahibi olmak yatırımcıya kesinlikle katkı sağlarken bazıları için adeta hayat kurtarır.
İşlemleri düzensiz olan ve uzun vadeli yatırımcı olanların slipajdan fazla endişe duymalarına gerek yoktur.
Ancak yatırım miktarı büyüdükçe negatif yönde %0.25 yerine %0.5 bile ciddi bir kayıp yaratabilmektedir.
Dolayısıyla slipajdan endişe duyma seviyesi ile yatırım miktarı doğru orantılıdır.
Büyük ölçekli yatırımcılar için negatif yöndeki %0.25 veya %0.5’lik bir kayıp bile büyüktür.
Bu nedenle slipajın mümkün olduğunca en az seviyede olması gerekir.
Son olarak sık işlem yapan kripto para trader’larının slipajdan en az şekilde etkilenmeleri önemlidir.
Bunu sağlayabilmek için yukarıdaki önlemleri detaylı şekilde incelemeleri gerekir.
Sonuçta günde birden fazla oluşabilecek kaybı engellemek kazanç demektir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kripto parada slipaj önemli mi?
Kripto paralarda slipaj nasıl önlenir?
Slipaj toleransı kaç olmalı?
Slipaj toleransı yüksek olursa daha mı iyi olur?
Kripto para slipaj fiyatları etkiler mi?
Kripto para slipajı nedir?
Slipaj toleransı nasıl hesaplanır?
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
