En Güvenilir Mum Formasyonları için Ayrıntılı Rehber

Mum formasyonları, kripto paralardaki volatilite göz önüne alındığında, en önemli teknik analiz kavramlarından biridir. Ancak piyasada oldukça sık kullanıma sahip olan bu formasyonların ne olduğu hakkında hala bazı karışıklıklar yaşanmaktadır. Araştırmasını sürdüren okuyucu da her zaman bilgiye tam olarak ulaşabileceği geniş bir rehbere ihtiyaç duyar. Bu yüzden bugün BeInCrypto olarak sizler için mum formasyonları hakkındaki tüm ayrıntıların yer aldığı bir rehber hazırladık.

Mum Formasyonları Nedir?

Bir mum çubuğu, bir varlığın fiyat hareketi hakkında bilgi veren bir görseldir. Mum grafiği formasyonları olarak bilinen indikatörleri oluşturan en küçük birimdir. Mum grafikleri ise birden çok zaman dilimi için verileri tek fiyat çubuklarında bir araya getiren teknik bir araçtır. Her bir mum, tek bir günlük trading’in ayrıntılarını yansıtır.

Üç temel özelliğe sahiptir:

• Gövde (Body): Açılış ve kapanış fiyatlarını gösteren aralığı temsil eder.
• Fitil / Gölge (Wick / Shadow): Gün içindeki en yüksek ve en düşük seviyeleri gösterir.
• Renk: Piyasa hareketinin yönünü gösterir. Yeşil gövde fiyat artışını gösterirken kırmızı bir gövde fiyat düşüşünü belirtir. Bazı grafiklerde yeşil yerine beyaz, kırmızı yerine siyah rengin kullanılabileceğini de unutmamak gerekir. Ancak kripto paralara ait mum grafiklerinde yaygın olarak kullanılan renkler yeşil ve kırmızıdır.

Zamanla bireysel mumlar, trader’ların ana destek ve direnç seviyelerini tanımak için kullanabilecekleri mum formasyonlarını oluşturur. Piyasadaki fırsatı yakalamak için bu formasyonlar önemli bir yere sahiptir. Bazı mum grafikleri alım-satım baskıları arasındaki dengeye dair fikir verir. Diğerleri ise trendin devam edeceğini veya piyasadaki kararsızlığı gösterebilir.

Mum Formasyonları Güvenilir Mi?

Öncelikle, mum formasyonları birçok hareketin sinyali olabilir ancak sadece bu formasyonlar göz önüne alınarak hareket edilmemelidir. Yani bu formasyonlar tek başına tehlikeli olabilir. Bu yüzden diğer teknik analiz kavramlarıyla desteklenmeleri trading deneyiminizde artış sağlayacaktır.

Ayrıca tüm mum formasyonları eşit derecede güvenilirdir diyemeyiz. Artan popülerlikleri, güvenilirliklerinde bazı düşüşlere sebep olmuştur. Çünkü artık hedge fonları ve algoritmaları tarafından analiz edilmektedirler.

Başka bir deyişle hedge fonlarını yöneten kişiler, yüksek oranlı bearish (düşüş) veya bullish (yükseliş) doğuracak sonuçları arayan küçük yatırımcıları tuzağa düşürmek için yazılımlar kullanabilirler.

Yine de kısa ve uzun vadeli güvenilir formasyonlar da ortaya çıkmaya devam etmektedir. Bu yüzden popüler olanları dikkate almanız önem arz eder. Bu yazıda da sizlere kayda değer olduğunu düşündüğümüz en güvenilir mum formasyonları hakkında bilgi verilecektir. Ancak kendi araştırmanızı da yapmanız önerilir.

Son olarak formasyonların geçerliliğini koruması adına, tamamlandıktan 3 veya 5 mum sonrasında potansiyelin kaybolmuş olabileceğini aklınızdan çıkarmamalısınız.

Mum Grafiklerini Anlamak

Mum formasyonlarını anlatan çoğu rehberde en ufak ayrıntının bile akıl karıştırabileceğini biliyoruz. Çünkü bahsedilen bu formasyonlar yapısal olarak da yorumlama açısından da yeni başlayanlar için oldukça karmaşıktır. Bu yüzden yazıya devam etmeden önce, küçük ayrıntıların ne anlama geldiğine daha derinden bakmak gerekir.

Yukarıda mum formasyonlarının temel özelliklerinin arasında kırmızı ve yeşil olarak iki rengin bulunduğundan bahsetmiştik. Şimdi bu renklerin anlamlarına daha ayrıntılı bakalım:

• Kırmızı Mum: Bir mum kırmızı olduğunda, kapanış fiyatı açılış fiyatından daha düşük demektir. Bu da mumun temsil ettiği trading döneminde varlığın fiyatının düştüğünü gösterir.
• Yeşil Mum: Bir mum yeşil olduğunda kapanış fiyatı açılış fiyatından daha yüksek demektir. Bu da mumun temsil ettiği trading döneminde varlığın fiyatının yükseldiği anlamına gelir.

Son olarak bu grafikleri daha iyi anlamak için mumların diğer özelliklerinin anlamlarını da öğrenmek faydalı olacaktır:

• Gövde (Body): Gövde açılış ve kapanış aralığını gösterir. Diğer bir deyişle kapanış ve açılış fiyatı arasındaki farkı belirtir.
• Fitil (Wick): Gölge (shadow) ya da kuyruk (tail) olarak da adlandırılır. Bir varlığın en yüksek ve en düşük fiyatını gösterir. Eğer kuyruk yoksa, açılış ve kapanış fiyatlarının kendisi en düşük ve en yüksek fiyatı belirtir.
• En Yüksek Fiyat: Üstte yer alan fitilin en üstü, dönem boyunca trade edilen en yüksek fiyatı gösterir.
• En Düşük Fiyat: Dönem boyunca trade edilen en düşük fiyat, altta yer alan fitilin en altı ile gösterilir.
• Açılış Fiyatı: Bu, yeni bir mumda ilk trading’in gerçekleştirildiği fiyattır. Fiyat artarsa mum yeşile döner. Fiyat düşüşünde ise kırmızıya dönüşür.
• Kapanış Fiyatı: Kapanış fiyatı, mum formasyonu döneminde trade edilen son fiyattır. Bu fiyat açılış fiyatının üzerindeyse mum yeşil, aksi takdirde ise kırmızı olur.

Kaç Tane Mum Grafiği Var?

Aslında yaklaşık olarak 100’den fazla mum grafiğinin mevcut olduğu bilinmektedir. Tekli, ikili, üçlü ve dörtlü mum formasyonları vardır. Bunların sadece bizim bildiklerimiz olduğunu göz önüne alırsak literatürde daha birçok çeşit bulunur. Bu yazıda ise sizlere yaklaşık 14 adet mum formasyonundan bahsedeceğiz. 100’den fazla seçeneği 14’e indirme sebebimiz hem olayları karmaşıklaştırmamak hem de kripto para piyasalarında kullanılan en yaygın olanlara yer vermek için olacaktır.

Bu 14 mum formasyonundan 6’sı bullish (yükseliş), 6’sı bearish (düşüş) ve son 2’si ise trendin devamını simgeleyenler olarak belirtilecektir.

6 Boğa (Yükseliş) Formasyonu

Çekiç (Hammer)

Çekiç formasyonu, fark edilmesi en kolay olan mum formasyonları arasında yer alır. İsminden de fark edilebileceği gibi görsel olarak bir çekice benzemektedir. Tek mumdan oluşan bir formasyondur. Bu da herhangi bir zamanda görülebileceği anlamına gelir.

Bir düşüş trendinin altında yer alan uzun bir alt fitille görülür. Gövde genellikle küçüktür. Üst fitil de çok kısadır veya hiç yoktur. Bu formasyonu gördüğünüzde güçlü bir sinyalin olduğunu aklınızda bulundurabilirsiniz.

Örneğin 20 Eylül 2022 tarihinde yapılan Bitcoin teknik analizinde çekiç mum formasyonu görülmüştür. Bu formasyon, belirtildiği üzere yükselişi temsil etmektedir. Aşağıda yeşil simge ile gösterilen mumda boğa kapanışının gerçekleştiği gözlemlenebilir.

Çekiç (Hammer) Nedir?

Genellikle düşüş trendi tükendiğinde ve piyasada artık satıcı olmadığında bir sinyal verir. Bu sinyalle alıcılar araya girip fiyatı yükseltebilirler. Yani güçlü bir geri dönüş trendini işaret eder.

Çekiç formasyonu potansiyel bir fiyat artışı anlamına gelir.

Ters Çekiç (Inverted Hammer)

Ters çekiç formasyonu, yükseliş trendinin sinyalini veren mum formasyonları arasında yer alır.

Çekicin tam aksi şekilde, üstteki fitil uzun ve alttaki fitilin kısa olmasıyla görülür. Çekiçte olduğu gibi ters çekiç formasyonu da tek bir mum üzerinden gözlemlenir.

Ters Çekiç (Inverse Hammer) Nedir?

Bir alış baskısını gösterir. Piyasa fiyatını aşağı çekecek kadar güçlü olmayan bir satış baskısı ile takip edilir. Ters çekiç formasyonu, alıcıların yakında piyasayı kontrol edeceğini gösterir. Yani bir yükseliş hareketinin başlayacağının potansiyel bir göstergesidir.

Yutan Boğa (Bullish Engulfing) Mum Formasyonları

Bir yutan boğa formasyonu, iki mumdan oluşur. İlk mum, daha büyük bir yeşil mum tarafından tamamen kapsanan kısa kırmızı bir gövdedir. Bu kapsama, yutma eylemine benzediği için yutan boğa ismi verilmiştir. Burada önemli olan, fitillerin dikkate alınmayacağını bilmektir. Yani bahsedilen yutma eylemi tamamen gövdeler arasında gerçekleşir.

Yutan Boğa (Bullish Engulfing) Nedir?

Formasyonun ikinci gününde, fiyat önceki en düşük seviyesinden daha düşük açılış yapar. Ancak alım baskısı, fiyatı önceki yüksek seviyesinden de yükseğe çıkarır. Bu da alıcılar için bariz bir kazanç anlamına gelebilir.

Delen Mumlar (Piercing Line)

Delen mumlar da iki mumdan oluşur. Uzun kırmızı bir mumun ardından gelen uzun yeşil bir mum ile fark edilir. Dikkat edilmesi gereken durum ise ikinci mumun, ilk mumun orta noktasının üzerinde kapanmasıdır. 24 saatlik grafiklerde bu formasyonu genellikle hisse grafiklerinde görebilirsiniz. Diğer tüm varlıklarda ise bu formasyonu görmek için haftalık grafiklere bakmak daha uygundur.

Delen Mumlar (Piercing Line) Nedir?

Bu formasyon oluşmadan önce fiyatta düşüş trendi vardır. Formasyonun ikinci gününden başlamak üzere fiyat farkı azalmaya başlar. İlk mumun kapanış fiyatı ile yeşil mumun açılışı arasında genellikle önemli bir boşluk vardır. Bu da güçlü bir alım baskısı olduğu anlamına gelir. Kısa vadeli bir yükseliş için güvenilir bir formasyon olarak anılmaktadır.

Sabah Yıldızı (Morning Star)

Morning star üç mumdan oluşur. Uzun yeşil bir mum ve uzun kırmızı bir mum arasında kalan kısa gövdeli bir mumun görülmesiyle fark edilir. Genel olarak kısa olan mumun gövdesi, uzun olanlarınkine denk gelmeyecektir.

Sabah Yıldızı (Morning Star) Nedir?

Düşen bir trendin ardından morning star oluşur. Önceki fiyat trendinin tersine döndüğünün bir işaretidir. Deneyimli bir trader morning star formasyonunu tek başına değerlendirmez. Dönüşün gerçekten gerçekleşeceğine emin olmak için bu formasyonun yanında diğer teknik indikatörler de kullanılır.

Üç Beyaz Asker (Three White Soldiers)

Üç beyaz asker, üç günden fazla sürede oluşur. Bir önceki güne göre kademeli olarak açılıp kapanan küçük fitilli ardışık uzun yeşil mumlardan meydana gelir. Her bir ardışık mum, bir önceki mumun gövdesinden açılır ve bir önceki mumun en yüksek kısmını geçerek kapanır.

Üç Beyaz Asker (Three White Soldiers) Nedir?

Bir mum küçük bir fitille ya da tamamen fitilsiz kapandığında boğaların fiyatı, o dönemdeki aralığın en üstünde tutabildikleri görülür. Bir düşüş trendinden sonra ortaya çıkan ve satın alma baskısında istikrarlı bir ilerleme gösteren çok güçlü bir yükseliş sinyalidir.

6 Ayı (Düşüş) Formasyonu

Asılı Adam (Hanging Man)

Asılı adam; küçük bir gövdeden, uzun bir alt fitilden ve çok az bir üst fitilden ya da üst fitilsiz olarak oluşur. Şekil olarak ‘T’ harfine benzerdir. Formasyonunun geçerli olabilmesi için asılı adamı takip eden mumun, varlığın fiyatının düştüğünü görmesi gerekir. Deneyimli trader’lar bu formasyona göre hareket etmektense bunu bir uyarı olarak algılarlar.

Asılı Adam (Hanging Man) Nedir?

Asılı adam, insanların satışa olan ilgisinin arttığını gösterir. Açılıştan sonra fiyatın düşmesine neden olan büyük bir satışı temsil eder. Ancak daha sonra alıcılar fiyatı, açılış fiyatına yakın bir seviyeye geri iter. Trader’lar bu formasyonu boğaların gücünü kaybetmeye başladığının ve varlığın yakın bir zamanda düşüş trendine gireceğinin göstergesi olarak kabul eder.

Kayan Yıldız (Shooting Star)

Kayan yıldız; uzun bir üst fitili olan, çok az alt fitili olan veya alt fitili olmayan, günün en düşük noktasına yakın küçük bir gövdesi olan düşüş formasyonudur. Ters çekiç formasyonuna benzer bir görüntüye sahiptir. Aralarındaki en belirgin fark ise kayan yıldızın yükseliş trendinde görülmesidir.

Ayrıca kayan yıldız formasyonundan emin olmak için göz önünde bulundurulması gereken durumlar vardır. Diğer bir deyişle, günün en yüksek fiyatı ile açılış fiyatı arasındaki mesafe kayan yıldızın gövdesinin iki katından fazla olmalıdır.

Kayan Yıldız (Shooting Star) Nedir?

Kayan yıldız, potansiyel bir fiyat artışını ve fiyatın tersine dönüşünü gösterir. Düşüş trendinin habercisidir.

Yutan Ayı (Bearish Engulfing)

Yutan ayı formasyonunda ilk mum, sonraki uzun kırmızı mum tarafından yutulan küçük yeşil bir gövdeye sahiptir. Yutan boğa formasyonunun tersidir. İki mumdan oluşur.

Yutan Ayı (Bearish Engulfing) Nedir?

Fiyat hareketinin zirveye ulaştığının ya da yavaşladığının göstergesidir. Yani, yaklaşan bir piyasa düşüşünün habercisidir. İkinci mum ne kadar düşük seviyeleri gösterirse, trend o kadar önemli olacaktır.

Akşam Yıldızı (Evening Star)

Üç mumdan oluşur. Yükselişi simgeleyen formasyonlardan sabah yıldızı ile eşdeğerdir. Uzun yeşil bir mum ile büyük bir kırmızı mum arasına sıkıştırılmış kısa bir mumdan oluşur.

Akşam Yıldızı (Evening Star) Nedir?

Akşam yıldızı formasyonları, fiyat artış trendinin doyum noktasıdır. Yani yükseliş trendinin sona yaklaştığını gösterir. Özellikle üçüncü mum, ilk mumun kazançlarını ortadan kaldırdığında güçlü olarak görülür.

Üç Siyah Karga (Three Black Crows)

Üç siyah karga formasyonu, bir önceki mumun gövdesi içinde açılan ve önceki mumdan daha aşağıda kapanan ardışık üç uzun gövdeli mumdan oluşur. Mum grafiği formasyonları arasında yaygın görülen oluşumlardan biridir.

Üç Siyah Karga (Three Black Crows) Nedir?

Trader’lar bu formasyonu aşağı yönlü bir trendin başlangıcı olarak kabul eder. Çünkü bakıldığında, satıcıların birbirini izleyen üç trade günü boyunca alıcıları geride bıraktığı görülür.

Kara Bulut Örtüsü (Dark Cloud Cover)

Kara bulut örtüsü iki mumdan oluşur. Önceki yeşil gövdenin üzerinde açılan ve orta noktasının altında kapanan kırmızı bir mumdan ve öncesindeki yeşil mumdan oluşur. Trader’lar durumu onaylayabilmek için fiyatın bir sonraki yani üçüncü mumda düşmeye devam etmesini bekler.

Kara Bulut Örtüsü (Dark Cloud Cover) Nedir?

Adından da anlaşılabileceği gibi, önceki iyimser dönemlerin üstüne kara bir bulut gibi örtülen formasyon olarak akılda tutulabilir. Ayıların oyuna girdiğini gösterir. Böylece fiyatı keskin bir şekilde düşürürler. Mumların fitilleri kısaysa, düşüş trendi son derece belirleyicidir.

Devamı Simgeleyen Mum Formasyonları

Bir mum formasyonu trendlerde bir değişime neden olmazsa, bu bir devam formasyonu olarak algılanır. Bu dönemlerde trader’lar dinlenirler ve bir süre alım satım yapmazlar. Böylece piyasanın kararını vermesi beklenir.

Doji Mum Formasyonları

Bir piyasanın açılış ve kapanış fiyatı neredeyse aynı fiyat noktasında olduğunda, mum bir çarpı veya artı işaretine benzer. Gravestone, long legged ve dragonfly olmak üzere 3 farklı çeşidi vardır. Trader’lar bu formasyon için değişen uzunluklarda fitillerin ve kısa veya var olmayan gövdelerin olmasına dikkat etmelidir.

Doji Mum Formasyonu Nedir?

Doji, alıcılar ve satıcılar arasında her iki tarafın da ne kaybettiği ne de kazandığı bir mücadelenin temsilcisidir. Tek başına nötr bir sinyal olarak kabul edilir. Sabah yıldızı ve akşam yıldızı gibi formasyonların içinde görülebilir.

Dönen Doruk (Spinning Top)

Dönen doruk, uzun üst ve alt fitiller arasında dikey olarak ortalanmış kısa bir gövdeye sahip mum formasyonudur.

Dönen Doruk (Spinning Top) Nedir?

Doji’de olduğu gibi, piyasadaki kararsızlığı ifade eder. Ne alıcılar ne de satıcılar bu dönemde net bir kazanç veya kayıp elde edemezler.

Sıkça Sorulan Sorular