Dijital kimlik kavramı günümüzde sık karşılaşılan moda kavramlardan biridir.
Artan dijitalleşme ile birlikte gerçek hayat kimliklerinin artık dijitale geçmesine ihtiyaç vardır.
Bununla birlikte dijital kimlik kavramının henüz net bir tanımı olmadığından bazen kafa karışıklığına neden olmaktadır.
Örneğin Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüleri NIST, Dünya Ekonomik Forumu WEF ve Dünya Bankası tarafından yapılan tanımlar farklıdır.
Her ne kadar hepsi temel anlamda uzlaşı içinde olsa da farklı tanımlar sunan tarafları görmek mümkündür.
Dijital kimlik kavramı bu yazıda geniş çerçevede ele alınacak ve farklı bakış açıları ile birlikte değerlendirilecektir.
Dijital Kimlik Nedir?
Dijital kimlik için alternatif olarak dijital tanımlama veya dijital ID isimleri de kullanılmaktadır.
Bu kavram yeni değildir.
Aksine modern internetin doğuşundan bu yana yani 30 yıldan beri kullanılmaktadır.
Ancak gerçek dünyadaki işlemlerin giderek dijitalleşmesi ile birlikte üzerindeki ilgi de artmış durumdadır.
Henüz standart bir dijital kimlik tanımı olmasa da neredeyse tüm tanımlar aşağıdaki temel kavramlar üzerine kuruludur.
Dijital ID tanımı
Dijital kimlik veya ID bireyin çevrimiçi olarak temsil edilmesini ve belgelenmesini ifade etmektedir.
Eşsiz bir bireyle ilişkili her dijital ID doğrulanmış ve depolanmış özellikler topluluğudur.
Dijitalleşen kimlikler çevrimiçi hizmetlere erişirken kimlik tanımlamaya veya herhangi bir dijital işlemin kimlik talebine cevap vermektedir.
Tıpkı gerçek dünyada olduğu gibi dijital ID’lerin de birtakım evrensel kuralları vardır:
- Dijital ID kişisel ve devredilemez olmalıdır. Erişim ve kullanım hakları yalnızca ait olduğu kişinin olmalıdır.
- Dijital ID yeniden kullanılabilir özelliğine sahip olmalıdır. Kısaca her ihtiyaç duyulduğunda aynı dijital kimliğin kullanılması mümkün olmalıdır.
- Dijital ID kullanımı herhangi bir teknik uzmanlık gerektirmeyecek şekilde her zaman erişebilir olmalıdır.
- Dijital ID’ler belirli eylemleri çalıştırabilen ve hedefleri yerine getirebilen şekilde olmalıdır.
Dijital kimlik oluşturmak için birden fazla tanımlayıcı özellik vardır.
Bunlardan bazıları şu şekildedir:
- İsim, doğum tarihi ve diğer kişisel bilgiler
- Belirli çevrimiçi hizmetlere erişim için oturum açma kimlik bilgileri
- E-mail adresleri
- Pasaport numaraları
- Sosyal Güvenlik numaraları
- Browser hareketleri ve çevrimiçi arama etkinlikleri
- Çevrimiçi alışverişler ve ilgili faaliyetler
Dijital Kimlik Türleri
Yukarıda belirtildiği üzere bir dijital kimliğin net tanımını yapmak kolay değildir.
Genellikle dijital kimlik oluşturmada kullanılan öğeler son derece bağlama özel ve kuruluşa göre değişiklik gösteren yapıdadır.
Dolayısıyla iyi tanımlanmış bir dijital ID yaratmak için öğeleri kategorize etmek de ayrı bir zorluk yaratmaktadır.
Dijital ID’lerde pasaport numarası gibi otomatik verilerin yanında e-posta gibi şahsi olarak oluşturulan veriler de vardır.
Dijital ID çeşitlerini geniş haliyle düşünürsek aşağıdaki dört kategoride toplanmaktadır.
Kimlik Dijital ID’si
Bu tür dijital ID’ler bireyi tanımlamak için kullanılan belirli özel bilgileri içermektedir.
Tipik örnekleri doğum belgesi, sosyal güvenlik numarası, ehliyet ve pasaport gibi devlet tarafından verilen belgelerdir.
Koşullara bağlı olarak e-posta adresleri de bu kategoriye uygundur.
Kullanıcı Dijital ID’si
Dijital kimliğin bu versiyonu bilgi olarak dijital davranışları ele almaktadır.
Bu tür dijital ID’ler genellikle dahili kullanımlarda yer almaktadır.
Çevrimiçi etkileşim tarafları ve onaya bağlı diğer üçüncü tarafların yardımıyla bilgiler toplanıp bir kimlik oluşturulmaktadır.
İnternet kullanıcıları için oluşturan bu Dijital ID tercihleri, alışkanlıkları ve öncelikleri içermektedir.
Örneğin arama motoru alışkanlıkları, favori web siteleri, çevrimiçi satın alımlar ve web seminerleri bu türde önemlidir.
Karakter Dijital ID’si
Dijital karakter kimliği bireyin kendisini çevrimiçi ortamlarda tanımlarken oluşturduğu bir dijital kimlik türüdür.
Diğer bir ifadeyle kendini tanımlama, yorum yapma, diğer kullanıcılarla etkileşim kurma ve diğer eylemler ile kendini tasvir etme biçimidir.
Bu kimlik kategorisini oluşturan en yaygın unsurlar arasında sosyal medya profilleri, flört uygulama profilleri ve metaverse profilleri yer almaktadır.
İş Dijital ID’si
Bu dijital kimlik türü saygın ve yetkili kuruluşlarca derlenerek bireyin belirli alanlardaki geçmişi hakkında bilgiye yer vermektedir.
Burada yer alan unsurlar genellikle istihdam veya finansal açıdan olan fırsatlara yöneliktir.
Tipik örnekleri arasında ise istihdam geçmişi, eğitim geçmişi, kredi puanları ve sabıka kayıtları yer almaktadır.
Dijital Kimlik Neden Önemli?
Dijitalleşmenin hayatın her alanına girmesi ile birlikte yasal kimliklerin de bir dijital ekosisteme kaydırılması mantıklıdır.
Bireylere dijital ID atama sürecinin genellikle basit, güvenli ve hızlı olması da faydalıdır.
Dijital ID, çevrimiçi hizmet erişimini genişletmenin yanında hedeflenen bilgi paylaşımını da daha kolay hale getirmiştir.
Dijital kimliğe geçmenin faydaları:
- Dijital kimliğe sahip olmanın temel dayanaklarından biri tüm verilerin iyi organize edilmiş bir klasörde korunuyor olmasıdır. Bu genellikle operasyonel verimliliğe katkı sağlamaktadır.
- Dijital ID’ler maliyetleri ve düzenleyici taleplerini önemli ölçüde azaltmaktadır. İşletmeler açısından operasyonel giderler ve dava masraflarının azalmasını da sağlamaktadır.
- İşletmelere uygun bir dijital kimlik yönetimi BT altyapılarının gizliliğini ve güvenliğini önemli ölçüde artırmaktadır.
- Temas noktalarının azalması ve daha hızlı geri dönüş sağlanması gelişmiş bir müşteri deneyimi yaratmaktadır.
- Son olarak dijital ID mevcut tüm verilerin tek bir yerde toplanmasını ve gerektiği zaman ulaşılmasını sağlamaktadır.
Dijital Kimlik ve Çevrimiçi Gizlilik
Dijital ID’lerin birçok fayda sağlamasının yanında bazı olumsuz yanları da vardır.
Bu dezavantajlı yönleri arasında kimlik hırsızlığı ve kişisel verilerin kötüye kullanılma olasılığı dikkat çekmektedir.
Dijital bir kimlik oluşturmak için genellikle bireylerin gerçek kimlik bilgilerine ihtiyaç vardır.
Dijital ID’ler isim, telefon numarası, e-posta adresi ve biyolojik özelliklere dayanmaktadır.
Dolayısıyla bu tür hassas verilerin sızdırılması, yetkisiz erişimi veya etik olmayan kullanım durumları ciddi problemlere yol açmaktadır.
Dijital Kimliklerin Geleneksele Kıyasla Dezavantajları
Dijital kimlik için veri ihlalleri bir tür gizlilik sorunlarına ve güvenlik açıklarına yol açmaktadır.
Bununla birlikte dijital ID oluşturmaya ve yönetmeye yönelik farklı sorunlar da vardır.
Bunlar arasında aşağıdaki başlıklar yer almaktadır:
Evrensel olmaması
Daha önce de belirtildiği üzere dijital ID’ler farklı özelliklerde olup belirli alanlara yöneliktir.
Örneğin bir banka hesabından para çekmek veya vize başvurusu yapmak için bir sosyal ağda kullanılan karakter dijital ID’sini kullanmak mümkün değildir.
Buna benzer şekilde pasaport numarasını içeren kimlik dijital ID’si iş başvurularında geçerli olmayacaktır.
Yanlış kullanımı ve kapsamı
Bazı dijital ID türleri gerçek bilgilerden oluşsa bile yetersiz kişisel veri paylaşımı yüzünden dar bir kapsama alanına etki etmektedir.
Buna verilecek en iyi örnek limitli veri paylaşımına sahip olan kimlik dijital ID’leridir.
Dijital ID’ler Nasıl Korunmalı?
İşte dijital ID’leri korumak için kullanılan bazı temel yöntemler.
- İlk olarak kişisel verilerin kimlerle paylaşılacağını belirlemek gerekir. Bu tür hassas bilgilerin yalnızca gerekli zamanlarda paylaşımı oldukça önemlidir.
- İnternet kullanıcılarının çoğunluğu sosyal medya, banka ve çevrimiçi alışveriş siteleri gibi çeşitli alanlarda hesaplara sahiptir. Bu hesaplarda dikkat edilmesi gereken en önemli şey her hesabın farklı ve güçlü bir parolaya sahip olmasıdır.
- Güvenilir olmayan web sitelerinden uzak durmak gerekir. Finansal veya diğer hassas bilgileri paylaşırken yalnızca SSL sertifikalı sitelere güvenmek faydalıdır. Ayrıca bilinmeyen veya şüpheli bağlantılara tıklamaktan da kaçınmak gerekir.
- Yeni bir uygulama yüklerken veya yeni bir hizmet kullanırken “izinleri” ve gizlilik politikalarını gözden geçirmek gerekir. Bunları incelemeden doğrudan “kabul et” veya “izin ver”e basmak sakıncalıdır.
- Herkese açık ve şifresiz olan Wi-Fi ağlarını kullanmaktan kaçınmak gerekir. Bu ağlar özellikle dosya gönderimi sırasında verilerin aktarılmasını mümkün kılmaktadır.
- İşletim sistemi ve güvenlik güncellemelerini düzenli olarak yapmak gerekir.
Bu yazıda dijital gizliliğin nasıl korunacağına dair daha ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir.
Konuyla alakalı daha fazla bilgi almak için bağlantıya tıklamanız yeterlidir.
Dijital Kimlik Ciddiye Alınmalı
Dijital kimlik bireylere birçok şekilde sivil, sosyal ve finansal fayda sağlamaktadır.
Bu tür kimlikler özellikle gelişmekte olan ekonomilerde hem birey hem de kurum açısından oldukça yararlıdır.
Ancak diğer bir taraftan dijital ID programlarının hükümetler veya işletmeler tarafından kötüye kullanılması ciddi olumsuzluklara yol açabilecektir.
Dolayısıyla dijital kimlik kavramının hem kişisel hem de kurumsal düzeyde güvenli bir şekilde ele alınması gerekmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Dijital kimlik tipleri nedir?
Dijital kimlik neden önemli?
Dijital kimliğin özelliği ne?
Trusted
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
İLGİLİ HABERLER
Tüm içeriği görüntüle
