Metaverse Nedir? Geleceğin Dijital Dünyasına Dair Detaylı Bir Rehber

Metaverse son yılların en çok kullanılan kavramları arasında. Facebook’un hamlesi ile birlikte bir anda gündeme oturan kavram, 2021 yılı itibariyle tüm dünyada geniş bir yankı uyandırdı.

Aslında on yıllardır konuşulan metaverse konsepti, son teknolojik gelişmeler ile daha ulaşılabilir ve geniş kitlelerce kullanılabilir oldu. Bu ise metaverse’e yönelik merak ve soruları beraberinde getirdi.

Metaverse Nedir?

Metaverse, kısaca gerçek dünyadaki insanların avatarlar aracılığıyla sanal gerçeklikte yaşayacakları bir alandır. Bu sanal evrende, Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR) ürünleri ile vakit geçirilebilecek ve burada sanal ürünlere sahip olunabilecektir. “Meta Evreni” olarak Türkçe’ye çevrilen bu dünyayı, internetin gelecekteki versiyonu olarak da düşünebiliriz.

Metaverse kelimesi ilk kez Neal Stephenson tarafından 1992’de yayınladığı distopik Snow Crash bilim kurgu romanında kullanılmıştır. Kavram, bu roman içerisinde dijital bir gerçeklik olarak tanımlanmıştır. Ancak o zamanlar sadece bir bilim kurgu senaryosu olarak kullanılan bu kelime, bugün sanal ve artırılmış gerçekliğin birleştiği çevrimiçi bir sanal dünyayı tanımlamaktadır. Şu an ise metaverse’in genişlemesi ve kullanıcıların içinde yaşayabilmesi adına gerçeküstü alternatif bir dünya yaratılması beklenmektedir.

Metaverse’ün dünyanın gündemine bir anda oturmasında Facebook’un hamlesi oldukça önemli olmuştur. Dev teknoloji şirketi, 2021 yılında aldığı bir karar ile çatı şirketin adını Facebook’tan Meta’ya çevirmiştir. Bununla birlikte şimdiye kadarki en büyük ve en kapsamlı metaverse projesini de kullanıcılara tanıtmıştır.

Metaverse Kavramları Sözlüğü

Metaverse’ü daha detaylı bir şekilde anlayabilmek için bazı kavramları detaylıca öğrenmek gerekir. Bunlardan bazılarını sizler için bu bölümde derledik.

Sanal Gerçeklik (Virtual Reality): Sanal gerçeklik, görüntüyü iki boyutlu ekranlardan deneyimlemek yerine üç boyutlu gerçeklikte deneyimlemeyi sağlayan teknolojik ürünlerdir. Örneğin,VR gözlük olarak bilinen ürünler, kullanıcıların oluşturulan evrenleri bizzat o evrenin içerisindeymiş gibi deneyimlemesini sağlar.

Artırılmış Gerçeklik (Augmented Reality): AR, fiziksel objelerin üzerine sanal görüntülerin eklendiği teknolojidir. Ses, video, grafik gibi veriler gerçek dünya ürünleri ile birleştirilip zenginleştirilerek yeni bir gerçeklik algısı sunulmasını sağlar.

Karma Gerçeklik (Mixed Reality): Fiziksel ve sanal dünyaların karışımıdır. AR ürünlerinin gerçek hayata uyarlanması ile birlikte sanal öğelerin gerçek dünyada deneyimlenebilmesi sağlanmıştır ve bu deneyimler karma gerçeklik kavramı altında toplanmıştır.

Avatar: İnsanların sanal evrende kullandıkları kimlikler olarak adlandırılabilir. Sanal ortamlarda dizayn edilen bu kimlikler, sahiplerinin yeni evrendeki birer kopyasıdır.

Çoklu Evren (Multiverse): Birbirinden ayrı olarak çalışan farklı evrenleri tanımlamak için kullanılır. Teorik olarak, uzak gelecekte metaverse ile tüm bu evrenler arası geçişlerin olacağı hatta tek bir evrende toplanılabileceği düşünülmektedir.

Meatspace: Sanal evrenler dünyasında gerçek yani fiziki dünyayı tanımlamak için kullanılır.

Metaverse’ün Özellikleri

Görüldüğü üzere metaverse kavramı aslında o kadar da yeni bir kavram değildir. Metaverse’i tanıtan ilk video oyunları 2000 yılında piyasaya sürülmeye başlanmıştır. Second Life ve Sims gibi oyunlar ilk metaverse örnekleri olarak tanımlanmaktadır. Yıllar içinde deneyimlenmiş tüm bu ve benzeri oyunlar içerisindeki metaverse’ler düşünüldüğünde aralarında bir takım benzerlikler olduğu görülmektedir.

Her ne kadar henüz hepsinin tamamlanmış olmasına gerek duyulmasa da bir evrenin, en azından aşağıdakilerden bazılarının sahip olması metaverse oluşturması için elzemdir:

• Diğer web hizmetleriyle veya gerçek dünyadaki etkinlikler ile uyumlu özelliklere sahip olmalı
• 3D bilgisayar grafikleri ve kişisel avatarlar yer almalı
• Geleneksel video oyunlarına kıyasla daha hedef odaklı ancak sosyal etkileşimlerde daha az rekabetçi olmalı
• Kullanıcılar kendi sanal objelerini ve ortamlarını oluşturabilmeli
• Sanal itemler kullanıcıların yararlanabileceği diğer ekonomik sistemlere de bağlanmalı
• Genellikle diğer donanımları destekliyor olsalar da sanal ve artırılmış gerçeklik adına tüm başlıklara uygun tasarlanmış olmalı

Ancak gerçek bir metaverse diğer platformlar ve evrenlerle bağlantılı olmalıdır. Bu noktada blockchain’ler sanal evrenlerin temellerini oluşturacağı düşünülmektedir. Ancak kullanıcılar bir dünyadan diğerine geçerken ilk blockchain’deki bilgilerin diğerine geçirilmesi önemlidir. Bu noktada tüm metaverse’lerin birbirleriyle bir iletişim köprüsü oluşturması gerekmektedir. Bu sayede metaverse’lerin ileride daha kusursuz deneyimler yaşatacak olması muhtemeldir.

Metaverse Üzerine Çalışan Şirketler

Metaverse, kripto para ekosistemi içerisinde sıklıkla kullanılsa da sadece bu alan özgü değildir. Blockchain teknolojisi bu alan için önemli yenilikler getirse de geleneksel teknoloji şirketleri metaverse’e yönelik çalışmalar yapmaktadır. Bu ekosistemlerin gelişmesine yönelik çalışma yürüten şirketlerden bazıları şunlardır:

Meta (Facebook): Elbette metaverse denildiğinde akla gelen ilk şirket Meta’dır. 2021 yılında attığı adımlar kavramı tüm dünyaya tanıtan dev teknoloji şirketi, kendi metaverse’ü üzerinde çalışmalarını yıllardır sürdürmektedir. Bu amaçla Meta, onlarca VR ve oyun şirketini satın alarak bünyesine katmıştır. Oculus Quest markası altında Meta, evreni deneyimlemek için kendi VR ürünlerini piyasaya sürmektedir.

Roblox: Roblox, günümüzde en çok kullanılan Metaverse platformu olarak bilinmektedir. Çocuk ve gençlerin yoğun olarak kullandığı evrenin sahibi şirket, kullanıcı deneyimini artırmak için çalışmalarını sürdürmektedir.

Nvidia: ABD merkezli dev şirket, grafik işleme birimleri ve yapay zeka teknolojileri ile metaverse’lerin güçlenmesine büyük katkı sağlayan şirketlerdendir.

Epic Games: Unreal Engine motoru ile birlikte Epic Games, metaverse projelerinin temel yapı taşlarından biridir. Hem blockchain merkezli hem de geleneksel birçok metaverse girişimi, bu oyun motoru ile evrenleri tasarlamaktadır.

Blockchain Temelli Projeler (Metaverse Token’ları/Coin’leri)

Metaverse, blockchain teknolojisinin önemli kullanım alanlarından biri olarak öne çıkmakta. Bu teknolojinin sağladığı güven ve merkeziyetsizlik ile son yıllarda onlarca yeni proje piyasaya sürüldü.

Kendi yerel varlıkları da olan bu projelerden bazıları, adından sıkça ettirdi ve kripto para piyasasının en değerli projeleri arasına girdi. İşte o projelerden öne çıkanlar:

Decentraland (MANA)

Decentraland, metaverse projesi denilince akla gelen iki evrenden biridir. 2017 yılında çalışmaları başlayan evren, 2020 yılında halka açılmıştır. O günden bu yana projeyi yüz binlerce kullanıcı deneyimlemiştir. MANA ise Ethereum ağı üzerinde inşa edilmiş evrenin yerel token’ıdır. Decentraland evreni üzerinde şimdiye kadar onlarca etkinlik düzenlenmiştir. Bunun yanında JPMorgan gibi birçok geleneksel şirket, ekosistem üzerinde hizmet sunmaya başlamıştır.

Axie Infinity (AXS)

Blockhain tabanlı bir Play to Earn (Oyna Kazan) projesidir. Axie adı verilen dijital evcil hayvanların toplandığı ve birbirleriyle karşılaştırılabildiği bu evren, en büyük oyun metaverse’lerinden biridir. Pokemon’dan ilham alan evrenin içerisinde AXS ve SLP gibi altcoin’ler ile işlem yapılmaktadır. Oyundaki her bir Axie, aynı zamanda birer NFT’dir.

The Sandbox (SAND)

Ethereum üzerine kurulu bir başka metaverse projesidir. Decentraland ile birlikte en değerli ve en bilinen metaverse’ler olarak öne çıkmaktadır. Kullanıcılar evren içerisinde birçok etkinliği gerçekleştirebilmektedir. SAND ise projenin yerel token’ı olarak görev almaktadır.

Illuvium (ILV)

Ethereum üzerinde inşa edilmiş, açık dünya RPG oyunudur. Sunduğu grafikler ve geniş evreni ile Illuvium evreni dikkat çeken metaverse’lerdendir. Proje, henüz açık beta sürecine başlamamıştır. ILV, oyun içi işlemler için de kullanılan yerel token’ıdır.

CEEK VR (CEEK)

Kullanıcılar ile sanatçı ve sporcuları bir araya getirmeye amaçlayan bir metaverse projesidir. Facebook ile yakın bağlara bulunan evrenin Dreamworks, Walt Disney, SKG, 20th Century Fox gibi önemli şirketler ile anlaşmaları vardır. CEEK ise ağın altcoin projesidir ve 1 milyar maksimum arza sahiptir.

Bonus: Shiba Inu (SHIB)

Shiba Inu, kripto para ekosisteminin en bilinen meme coin’lerinden biridir. Projenin geliştiricileri, Shiba Inu’yu köpek temalı bir kripto para biriminin ötesine taşımak amacıyla, 2022 yılında metaverse çalışmalarına başlamıştır. SHIB the Metaverse ismini alan evrenin 2023 yılında kullanıma sunulması beklenmektedir.

Metaverse’ün Geleceği

Metaverse, 2020’li yıllarda popüler olmuş olsa da çalışmaları on yıllardır devam etmektedir. Daha önce bu kavrama yönelik projeler yürütülse de teknolojik gelişmeler ile yaşanan deneyimler, metaverse’ü günümüzün ve geleceğin konusu haline getirmiştir. Bu nedenle, metaverse’e dair tüm gelişmeler gelişen teknolojik çalışmalar ile birlikte düşünülmelidir. Meta, Apple gibi şirketlerin sunacağı ürünler, evrenlerin deneyimlenmesini bir üst noktaya taşıyacaktır.

Bilindiği üzere 2023 yılı itibariyle Meta, VR ürünlerini kullanıma sundu. Apple’ın karma gerçeklik ürününü de yakın zamanda piyasaya sürmesi bekleniyor. Dev teknoloji şirketlerinin atacağı tüm bu adımlar, metaverse projelerinin geleceği açısından da kritik olacaktır. Bu alanda yaşanacak her pozitif gelişmenin, blockchain temelli projelere yönelik olumlu bir ortam sağlayacağı düşünülmektedir.

Kısacası metaverse’in geleceği, muhtemelen daha fazla VR kulaklık ile henüz daha icat edilmemiş diğer giyilebilir teknoloji parçalarını içerecektir.

Sıkça Sorulan Sorular