DeFi coinleri, merkezi otoriteye bağlı olmayan kripto paralara veya token’lara denir. Söz konusu DeFi alanı içerisinde çok sayıda kaliteli projenin olduğunu söyleyebiliriz. Merkeziyetsiz finansın (DeFi) sağladığı kolaylıklar ile bu projeler yatırım alanında sıklıkla tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra bazı projelerin piyasadaki standartları belirlediğini bile söyleyebiliriz. Her ne kadar kripto para piyasasında trend’ler değişken yapıda olsa bile DeFi kemikleşmiş bir kategoridir. Bu nedenle de hem gelişmekte hem de bazı dönemler ciddi fiyat artışları yaşamaktadır. Öyleyse DeFi coinleri nedir ve nasıl çalışır gelin birlikte göz atalım.
BeInCrypto Telegram Trading Topluluğuna katılın: Kripto para projeleri ve NFT’leri tartışın, alternatif kripto para platformları hakkındaki incelemeleri okuyun. PRO trader ve uzmanlarımızdan tüm sorularınıza yanıtlar alın!
BeInCrypto Telegram — Şimdi Katıl!
DeFi Ne Anlama Geliyor?
DeFi, “decentralized finance” yani merkeziyetsiz finans teriminin kısaltılmış versiyonudur. Hayatımıza blockchain teknolojisi ile girmiş ilk konseptlerden biri olarak düşünülebilir. Merkeziyetsiz finans ile insanlar, merkezi kurumlar yerine blockchain’leri kullanarak işlem yapabilmektedir. Dolayısıyla bankalar gibi merkezi kurumlar ve diğer aracı kurumlar DeFi ile egale edilmiş olur. Böylece finansal işlemler daha hızlı, ucuz ve verimli hale getirilebilmektedir.
Kripto Para Okulu’nun sıkı okuyucuları bu noktada SWIFT hakkındaki makalemizi hatırlayacaklardır. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse DeFi, geleneksel SWIFT yöntemini birçok noktada iyileştirmiştir. Örneğin, DeFi yöntemi ile varlıklarınıza güvenli dijital cüzdanlar aracılığıyla erişirsiniz. İşlem yapmak için ise akıllı kontratları kullanırsınız. Böylece peer-to-peer borç vermeden tutun da merkeziyetsiz borsalar (DEX) ile trading’e kadar birçok özelliğe erişebilirsiniz. Bunun için sadece internetinizin olması yeterli olacaktır.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere, DeFi projeleri merkezi kurumlara ve itibari paralara alternatif olarak geliştirilmiştir. DeFi ve bankaların ilişkisi bu yüzden kripto para – itibari para ilişkisine benzetilebilir. Çünkü kripto paralar da itibari paralara alternatif şekilde geliştirilmiştir.
DeFi Nasıl Çalışıyor?
Bugün akıllı kontratlar, DeFi içerisinde özerk çalışan bir yapıdadır. Bu kontratlar, anonim taraflar arasındaki bir anlaşmanın şartlarını içerirler. Böylece işlemler takip edilebilirken geri döndürülemez hale gelir. Bir bakıma akıllı kontratlar garantörlük görevi üstlenirler.
Akıllı kontratların garantörlük yapması DeFi fonlarınıza el koyulduğu anlamına gelmez. DeFi projelerindeki varlıklarınız yine sizin kontrolünüzdedir. Merkeziyetsizliğin oluşması ise protokol ve uygulama geliştiricilerine bağlıdır. Bu geliştiriciler akıllı kontratları kullanıcılarına devreder. Böylece kontratlar topluluk tarafından kontrol edilebilir hale gelir. Bu kontrol edilebilirlik merkeziyetsizliği sağlar.
DeFi Faizleri ve Borç Alıp Vermek
DeFi yönteminin bir diğer özelliği ise yukarıda saydıklarımız nedeniyle itibari parayı da ortadan kaldırmasıdır. İtibari paralar ile sunulan finansal hizmetlerin hepsi ve daha fazlası için kripto para kullanılabilir. Çoğu Ethereum’da bulunan DeFi projeleri, geleneksel finansal sistemleri güncellemeyi ve değiştirmeyi hedeflemektedir. Bu konsept, her geçen gün daha fazla özellik ile karşımıza çıkar.
Likidite sağlayıcılığı ile pasif gelir elde etmek için kullanılması buna örnek gösterilebilir. Bir başka deyişle, kullanıcılar spesifik bir DEX için likidite sağlayabilirler. Bir finans aracından bahsederken faizlerden bahsetmemek olmaz. DeFi, geleneksel bankalara nazaran daha cazip faiz oranları sunmaktadır.
Aynı zamanda DeFi ile borç almak için gerekli kriterler de daha esnektir. Çoğu zaman borç almak için bir teminat göstermek yeterlidir. Bu teminat ise elbette kripto paralar ile gösterilecektir. Ancak NFT’lerin hayatımıza girmesi ile seçenekler çoğalmıştır. Bazı DeFi projelerinde NFT’lere karşılık borçlar da verilmektedir.
Ancak uyarmakta fayda var ki, DeFi kripto paraların volatilitesi sebebiyle sizin için riskli olabilir. Yani borç alıp vermede çok daha dikkatli olmanız gereki. Kaldı ki, DeFi büyük ölçüde düzenlenmemiş bir alandır.
DeFi Riskli Bir Yatırım Mı?
DeFi coinler için yatırım risklerini göz önünde bulundurursak özellikle bazı teknolojik riskler barındırdıklarını söyleyebiliriz. İlk olarak akıllı kontratların durumundan başlayalım. Akıllı kontratlar DeFi uygulamalarının çalışması için ana unsurdur. Dolayısıyla kontrattaki her türlü sorun direkt olarak DeFi protokolünü etkileyecektir. Bununla birlikte DeFi projeleri birer ürün olarak da risk barındırdığı görünmektedir. DeFi uygulamalarında kullanılan kripto paralar hiçbir şekilde sigortalı değildir. Bu nedenle DeFi ile kredi kullanıldığında ve sorun çıktığında sorumlu tutulabilecek bir kişi bulamayabilirsiniz. Bu risk unsurları kullanıcıların kripto paralarını da etkilemektedir.
DeFi kullanarak kredi çekildiğinde kripto paraların volatil oluşu daha ayrı bir önem kazanmaktadır. Bu nedenle gösterilmesi gereken teminatın da oranı oldukça artabilir. Öte yandan kripto para piyasası düşüşe girdiğinde teminat gösterilen miktarın değeri düşebilir. Buradaki en kötü senaryo teminat gösterilen miktarın likidite olmasıdır. Bu nedenle stablecoin’leri kullanmak daha iyi bir tercih olarak görünür.
DeFi Coinleri Nedir ve Ne İşe Yarar?
Kripto para piyasasında DeFi coinleri ve token’ları eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Ancak coin ve token kavramları arasında bazı farklar olduğunu biliyoruz. DeFi coinleri itibari paraların dijital versiyonları olarak tanımlanabilir. Bunlar finansal bir işlemde değer transferini gerçekleştirirler.
Ayrıca bu coinlerin blockchain’leri ile aynı isme sahip olduklarını görebilirsiniz. DeFi projelerinde kullanılan token’lar bu noktada farklılık gösterir. DeFi token’ları da değer transfer edebilir. Ancak bu değerin finansal olması zorunluluğu yoktur. Örneğin utility token’lar spesifik bir kaynağa erişim için kullanılır.
Öte yandan fan token’ları ise ait oldukları takımın veya grubun avantajlarını holder’larına sunar. Bir başka örnek ise varlık token’ları olabilir. Bunlar gerçek hayattaki varlıkların tokenize versiyonudur. Böylece gayrimenkul gibi varlıklar dijital hale getirilir. Metaverse arsalarını hatırlayın. Bu arsalar da NFT’ler ile tokenize edilmiştir. Böylece bu NFT’leri elinizde bulundurup arsalarınızdaki mülkiyet hakkını kanıtlarsınız.
Son olarak yönetişim token’larını hatırlayalım. Bu token’lar projelerin geleceği hakkında holder’larının oy kullanıp karar vermeleri için kullanılır. DeFi token’larının bir başka farklılığı ise halihazırdaki blockchain’ler üzerinde oluşturulabilmeleridir. Genel olarak bakıldığında bu özellikler DeFi’ın popülerliğinin arkasındaki asıl unsurlardır. Bu nedenle zaman zaman DeFi projeleri dikkat çekici oranda fiyatlanabilmektedir. Coin ve token’ların tanım ve üretimindeki farkları daha detaylı incelediğimiz yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Popüler DeFi Coinleri Listesi
Bugğn birçok trader ve yatırımcı potansiyeli ve kullanışlılığı nedeniyle DeFi projelerine yatırım yapmaktadırlar. Sadece CoinMarketCap’e kayıtlı 596 farklı DeFi projesi bulunmaktadır. Bu denli bir çeşitlilik DeFi’nin kripto para piyasasındaki otoritesini göstermektedir. Ancak buradaki her projenin başarılı olduğu söylenemez. Piyasayı incelediğimizde birçok projenin düşüşte olduğu görülmektedir. Sizler için piyasadaki en popüler DeFi kripto paralarını araştırdık.
En Dikkat Çekici 5 DeFi Coin Listesi
1. Dai (DAI)
Maker rehberimizi ve DAI rehberlerimizi inceleyen okuyucularımız DAI stablecoin’ini hatırlayacaklardır. DAI, Maker protokolü ve MakerDAO merkeziyetsiz otonom organizasyonu tarafından geliştirilmiştir. Ayrıca Ethereum üzerinde çalışmaktadır. Yani bir ERC-20 token’ıdır. DAI zaman içerisinde en popüler DeFi coin listesi içinde yer almayı başarmıştır. Bu stablecoin, Amerikan Doları’na sabitlenmiştir. Başka bir deyişle, ne zaman bir DAI üretilse, DAI kasalarına farklı kripto paralardan oluşan bir tutar teminat olarak yatırılmaktadır. DAI’nin bu şekilde üretilmesinden Maker Protocol sorumludur. Ancak itibari paralar ile de DAI almak mümkündür. Aynı zamanda DAI, Binance ve Coinbase başta olmak üzere birçok borsada trade’i yapılan bir stablecoin’dir.
Bir stablecoin olarak, DAI şunları sağlamaktadır:
- İşlem güvenliği
- Dünya çapında hızlı transfer
- Düşük işlem ücretleri
Bununla birlikte DAI sistemi ikiye ayrılmaktadır: Çok Teminatlı DAI ve Tek Teminatlı DAI. Buradaki tek fark teminat olarak gösterilen kripto para çeşididir. Yani Tek Teminatlı DAI seçtiğinizde tek bir kripto para ile teminat işlemi gerçekleştirirsiniz. DAI’nin güncel fiyatı yazının yazıldığı dönemde 1 dolardır. Bununla birlikte CoinMarketCap’te 17. sıradadır.
2. Chainlink (LINK)
Chainlink, CoinMarketCap coin listesi içinde 19. sırada yer almaktadır. An itibarıyla 6.61 dolar olan Chainlink %7.5 oranında bir artış göstermektedir. Popüler DeFi coin’ler arasında yer alan Chainlink’i birçok kripto para borsasından satın alabilirsiniz. Chainlink sayesinde akıllı kontratlar ile gerçek dünyamızdaki veriler, merkeziyetsiz bir ağda buluşturulmaktadır. LINK adlı kripto para ile Chainlink’in Oracle adlı ağı işletilmektedir. LINK ile ağdaki operatörlere ödeme yapılmaktadır.
Chainlink, blockchain teknolojisini kullanarak güvenli hesaplamalar yapılmasını sağlar. Böylelikle on-chain ve off-chain hesaplamalar minimum sorun ile gerçekleştirilmektedir. Her iki şekilde de yapılan bu hesaplamalar hibrit akıllı kontratları desteklemektedir. Birçok DeFi’de gördüğümüz üzere Chainlink de Ethereum üzerinde çalıştırılmaktadır. Aynı zamanda Proof-of-Work protokolü kullanılmaktadır. Açık kaynaklı bir proje olan Chainlink, kripto para topluluğu tarafından geliştirilmeye açılmıştır.
3. Aave (AAVE)
DeFi coin listesi kapsamında bahsedeceğimiz bir diğer proje ise Aave’dir. Aave, DeFi coin nedir araştırırken karşımıza çıkacak popüler projelerden biridir. Zira CoinMarketCap’te de görüleceği üzere 371 bin takipçisi bulunmaktadır ve 46. sıradadır. Aave yazının yazıldığı dönemdeki 67 dolar fiyatı ile çeşitli borsalar üzerinden alınabilmektedir. Certik onaylı olması da yatırımcıların projeye güvenini artırmaktadır.
Aave ne işe yarar baktığımızda kripto para borç alıp verme üzerine kurulu olduğunu görmekteyiz. Aave üzerinden kredi sağlayanlar bundan pasif gelir elde edebilirler. Bu, sağlayıcıların varlıklarının likidite havuzlarına aktarılmasıyla gerçekleştirilir. Borç almak isteyenler belirli bir kripto para teminatı karşılığında Aave’den kredi çekebilirler. Bununla birlike Aave, AAVE holder’larına oy verme hakkı da sağlamaktadır.
4. Uniswap (UNI)
DeFi coin listesi içindeki öncü DeFi coinleri nedir baktığımızda Uniswap mutlaka karşımıza çıkacaktır. Bu platform herhangi bir merkezi kurum olmadan kripto para trading’i sağlamaktadır. Dolayısıyla peer-to-peer piyasa sağlayıcı özelliğine sahiptir. Ethereum tabanlı Uniswap, UNI token’larını bulunduran kullanıcılar tarafından yönetilmektedir. Bu özelliği ile paralel olarak Uniswap, blockchain’ini toplum yararına bir teknoloji olarak tanımlar. Yine bu kapsamda halka açık bir platformdur. Böylece herkes Uniswap’ın geliştirilmesinde rol alabilir.
Uniswap aynı zamanda likidite sorunlarına yeni çözümler getirmektedir. Böylece kendinden önceki merkeziyetsiz borsalarda yaşanan sorunlardan bağımsız bir platform olmaktadır. Uniswap an itibariyle CoinMarketCap listesinde 22. sırada yer almaktadır. Makalenin yazıldığı tarihte 5.1 dolar üzerinden trade’i yapılan Uniswap’ı almanız için 100’den fazla alternatif bulunmaktadır.
5. Theta Network (THETA)
Theta Network de popülerlik kazanmış DeFi coin’lerinden biridir. CoinMarketCap’te 56. sırada olan Theta 460 bin civarında takipçiye sahiptir. An itibariyle 0.86 dolar fiyatındadır. Theta’nın bu kadar popüler bir proje olmasının nedeni video akışı sektörüne blockchain tabanlı bir yaklaşım getirmesidir. Bir başka deyişle, merkeziyetsiz bir video transfer ağı olarak çalışmaktadır. Bu proje ile geleneksel anlamdaki video sağlayıcılarının kökünden değiştirilmesi amaçlanmaktadır. Böylelikle altyapı problemleri giderilecek ve maliyetler azaltılabilecektir.
Theta’nın bir diğer hedef grubu da içerik oluşturuculardır. Bu kişilerin de Theta ile yüksek kazançlar elde etmesi hedeflenmektedir. Theta kullanıcıları, bant genişliği ve bilgi işlem güçlerini platformda birleştirmektedir. Aynı zamanda THETA bulunduran kullanıcılar, ağ üzerinde söz hakkına sahiptirler.
Sonuç
DeFi, geleneksel finans sistemine merkeziyetsiz bir alternatif olarak görülmektedir. Bu nedenle bu alan her geçen gün gelişmekte ve yeni projelerin lansmanı yapılmaktadır. DeFi coinleri nedir baktığımızda piyasadaki DeFi coin listesi içinde birçok sonuca ulaşmak mümkündür.
DeFi ile hızlı, güvenli, merkeziyetsiz ve özgür bir işlem sistemi amaçlanmaktadır. Ancak bu DeFi’ın birtakım riskleri olmadığı anlamına gelmez. Henüz emekleme aşamasında olan DeFi’ın halen geliştirilebilecek özellikleri mevcuttur. DAI, Chainlink, Aave, Uniswap ve Theta Network; DeFi coin listesi içindeki kaliteli projelerden sadece bir kaçıdır. DeFi projelerine yatırım yapmak isteyen kişiler bunların haricinde de iyi projelere denk gelebilirler.
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
