Kripto para sektörü ve blockchain ile bağlantısı bulunan Web3 giderek daha fazla dikkat çekiyor. İşte Web 2.0’dan Web 3.0’a geçişin sebepleri, getirileri ve sonuçları.
Son zamanlarda önemli teknoloji firmalarının Web3 alanına girmesi ile internetin geleceğine dair tartışmalar hararet kazanıyor. Özellikle de Web2 devlerinin blockchain alanında attığı adımlar, internetin geleceğinin nasıl ilerleyeceğine dair sinyaller veriyor. Bu rehberimizde, Web2 ve Web3 farkları dahil bu alandaki birçok tartışmaya değinilecek ayrıca internetin gelişim süreci ele alınacaktır.
Web 1.0 (Web1) Nedir?
İnternet bugünün dünyasını oluşturan en önemli teknolojik devrimlerden biri olarak görülmektedir. Ancak bu devrim günümüzdeki şeklini alana kadar bir çok evrim geçirmiştir. İnternetin ilk hali olan ve evrimin başladığı yer sayılan Web 1.0 bu yeniliğin öncüsü sayılıyor. Web 1.0 çoğu açıdan şimdiki internetin çok daha az gelişmiş bir versiyonuydu. Zira Web1, temelde web sitelerine içerik ve bilgi sunmanın bir yolunu oluşturdu.
Web 1.0 Kullanım Alanları ve Örnekler
Bugün Web 1.0 ve Web 2.0 arasında net bir sınırlama yapmak mümkün değildir. Sonuçta her ikisi de resmi olarak kullanılan terimler değildir. Ancak genel olarak bakıldığında Web 2.0, Web 1.0’a nazaran çeşitli değişiklikler göstermektedir. Örneğin Web 1.0’da reklamlara çok daha az izin verilirken birçok web sitesi reklamları yasaklıyordu. Web1 çoğunlukla durağan sayfalardan oluşan ve ISP hosting ile web sunucularında çalıştırılan bir sisteme sahipti. Web 1.0’da internetteki içerikler tek bir merkezden sağlanması dolayısıyla, içeriğin değiştirilmesine pek müsaade etmiyordu. Ayrıca web sitesi tasarımları da bir hayli kısıtlıydı.
Web 1.0 dönemindeki web siteleri çoğunlukla sadece okunmak içindir.
Web1’in Dezavantajları
İnternetin Web 1.0 dönemi kullanıcılara daha az getiri sağladı. Bu nedenle, internete eklenen içerikten tutun da sayfa tasarımına kadar birçok alan kısıtlı kaldı. Örneğin Web1 döneminde Wikipedia gibi kullanıcıların katkı sunacağı web siteleri ortaya çıkmadı. İnternetin atası Web 1.0’daki geliştirici eksikliği de bu dönem değerlendirilirken göz önüne alınmalıdır. Ayrıca Web 1.0’da kullanıcılar, uygulama kaynak kodlarını göremeden yalnızca içerik tüketmişlerdir.
Web2 ve Web3 Farkları: Web 2.0 (Web2) Nedir?
Web 2.0 veya diğer adıyla Web2 özellikle nokta-com çağında kullanıma geçen terimlerden biridir. İnternetin daha sofistike halini yansıtan bu alan, Web2 ile Web3 arasındaki farkları anlamak açısından önem arz ediyor. İnternet dünyasına dışarıdan müdahale imkanı getiren Web 2.0, Web 1.0’da yer alan web sitelerinin aksine gelir kazandıran bir yapı sundu. Özellikle sosyal medya platformlarının sağladığı yüksek kullanıcı etkileşimi, internetten gelir kazanmayı kolaylaştırdı. Üstelik bu alanda hizmet sunan şirketler, yüksek pazar payları ile bugünün dünyasında önemli bir yerdedir.
Web 2.0 Kullanım Alanları ve Örnekler
Web 2.0 olarak belirtilen web siteleri, Web1’e kıyasla daha estetiktir. Örneğin bu siteler, kullanıcıların tasarım alanında söz sahibi olmasında çok daha esnektir. Ayrıca Web2’de birçok uygulama kodu açık kaynak kodludur. Açık kaynak kod, teknoloji uzmanlığına sahip hemen herkesin göz atabileceği, analiz edebileceği ve hatta değiştirebileceği kaynak demektir.
Web2 ile internetin şirketleştiği görülürken son kullanıcının da bu işten kazançlı çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca son kullanıcılar, artık daha fazla söz hakkına kavuştu. Örneğin Amazon gibi alışveriş sitelerinde, kullanıcılar sitede listelenen ürünlere yorum yapabiliyor. Hatta sivil ve toplumsal hareketler, sosyal medya platformları aracılığıyla oluşturulduğu gibi bağışları da kolayca toplayabiliyor. Wikipedia gibi sitelerde ise herhangi bir kullanıcının platformda yer alan içeriği değiştirmesine doğrudan izin veriliyor.
Web2’nin Dezavantajları
İnternetin Web 1.0’dan Web 2.0’a geçişi birçok avantajlı özellik katsa da bazı dezavantajları beraberinde getirdi. Bu dezavantajlardan biri kurumsallar oldu zira internetin gelişimine yardımcı olmanın yanında bazen potansiyel engeller ürettiler. Örneğin Twitter veya Facebook gibi platformlar topluluk kurallarına aykırı düşünceleri ve bilgileri sansürleme haklarıyla sıklıkla tartışmaların odağına oturdu. Hatta bu sosyal medya devleri, kişisel verileri toplamaları nedeniyle çeşitli davalarla dahi karşılaştı.
Ek olarak Web2’de ödeme hizmetleri kullananların belirli yönergelere uyması gerekiyor. Bu standartlara uyulmadığını takdirde, tek taraflı ödeme reddi gibi can sıkıcı seçenekler görülüyor. Uzun lafın kısası Web2 ile Web3 arasındaki farkların temelinde merkezileşme konusuna yer alıyor. Zira Web 2.0 bugün yüksek teknik kapasiteye sahip iken bir dizi kurala bağlı kalmayı gerektiren şirketler tarafından yönetilmektedir.
Web 3.0 (Web3) Nedir?
Web3 veya diğer adıyla Web 3.0, son zamanların teknoloji haberlerinde sıkça bahsedilen en moda sözcüklerdir. Kimileri bunu geçici bir spekülasyon konusu olarak görürken kimileri Web3’ün aslında popülerliğini sağlayan sağlam temelleri olduğuna referans veriyor. Bu sağlam temeller, internetin daha güçlü, daha güvenli ve merkeziyetsiz yapısına dayanıyor.
Web3 terimi ilk defa 2014 yılında Ethereum’un kurucu ortağı Gavin Wood tarafından kullanıldı. Web 3.0’ın şu anki internet sürümü ile karşılaştırılması Web2 ile Web3 farklarının anlaşılması açısından oldukça önemlidir. Şu andaki internet kullanıcıları genellikle üçüncü taraf şirketlerin sunucularındaki bilgilere erişiyor. Benzer şekilde yeni oluşturulan uygulamalar Google Cloud veya AWS gibi diğer şirketlerin sunucularına bağlanıyor. İnternet için ideal olacağı düşünülen Web3’te ise dApp geliştirmeye ve kullanmaya izin veren yapının hakim olacağı görülüyor.
Artık Web3 kelimesi, geleceğin internet teknolojisini tasvir etmek için ana akım medyada da kullanılmaktadır. Bu noktada yeni ve geliştirilmiş internetin gelişine hazırlanan birçok şirket duymanız muhtemeldir. Unutulmaması gereken en önemli şey ise Web3 konusunda blockchain teknolojisinin büyük rolü olacağıdır.
Web 3.0 Kullanım Alanları ve Örnekler
Şu anda bir uygulamanın Web3 için optimize edilmiş sayılması için blockchain teknolojisinden faydalanması gerekiyor. Bu durum kısaca tüm kripto paraların, dApp’lerin, DeFi projelerinin, non-fungible token’ların (NFT) ve DAO’ların listeye eklenebileceği anlamını taşıyor.
Başka bir deyişle bugün merkeziyetsizlik kavramını benimseyen kripto para projeleri beklenen Web3 için hazır bir durumda. Bu Bitcoin’in (BTC) kendisinde, OpenSea gibi NFT borsalarında, Steemit gibi kripto para destekli sosyal medya platformlarında ve Sweatcoin gibi oyna-kazan platformlarında görülmektedir.
Web3’ün Sağlayabileceği Faydalar
Web 3.0’a geçiş söz konusu olduğunda mevcut internet dünyasının sayısız yeni özelliğe kavuşacağı görülüyor. Burada kritik olan bu özelliklerden en çok kimlerin yararlanacağı. Hatta bu tür bir teknolojik gelişmede kaybeden bir taraf olacak mı? Eğer önerilen değişiklikler büyük ölçekte benimsenir ise bu durumun internet kullanıcılarına büyük fayda sağlaması bekleniyor. Ancak büyük teknoloji şirketlerinin gücünün ciddi şekilde azalacağı ve bu gücün tüm kullanıcılarla paylaşılacağı öngörülüyor.
Web3 Başarılı Olabilir Mi?
Web 3.0’ın ortaya çıkmasından para kaybedecek olan birçok şirket görülüyor. Eğer Web3’ün merkeziyetsizlik planları meyve verirse bu büyük teknoloji şirketlerini pazar tekeline balta vuracaktır. Zira bu şirketler, Web 2.0’da daha ticari bir yaklaşıma geçen ve bundan büyük ölçüde yararlanan şirketlerdir. Teknoloji şirketlerinin bazı önemli başkanları Web 3.0 konusunda iyimser olmadıklarını şimdiye kadar çok defa dile getirdi.
Twitter’ın sahibi olan Elon Musk, Web3’ün kendisine bir pazarlama taktiği gibi geldiğini daha önce ifade etti. Ayrıca Twitter’ın eski CEO’su Jack Dorsey de merkeziyetsizliğin imkansız olduğunu ileri sürmüştü. Ancak Dorsey teknolojiye karşı olduğu için değil, büyük teknoloji şirketlerinin mevcut güçlerinin kontrolünü kaybetmelerine izin vermeyeceklerini de iddia etmişti.
Bugün Web 3.0’ın gelişim göstermesi ve ana akım benimsemeye kavuşması için blockchain teknolojisinin daha fazla yaygınlaşması gerektiği öne çıkıyor. Bu bağlamda, son zamanlarda çok sayıda gelişmenin yaşanması pozitif bir geleceğe işaret ediyor. Bu olumlu gelişmeler devam ederse internetin geleceği olan Web3’ün hızla hayatımıza adapte olacağı görülecektir.
Web2 ve Web3 Farkları
Web3’ün Özellikleri ve Web2 ile Web3 Farkları
Şu an halihazırda Web3 ilkelerine bağlı çevrimiçi uygulamalar mevcut ancak kitlesel benimseme henüz istenilen seviyede değil. Yine de bu uygulamaları örnek olarak düşünürsek internetin kısa süre sonra nasıl görünebileceği konusunda fikir sahibi olmak daha kolay bir hal alacaktır. Web 2.0’ın, Web 1.0’ın statik sayfaları üzerinde daha fazla gelişmişlik sunması gibi Web 3.0 da teknik bir ilerlemeyi temsil etmelidir.
Bu ilerleme Web3’ün en önemli özellikleri arasında yer alan “veri sahipliğine alternatif olarak veri paylaşımıdır”. Blockchain teknolojisi ise tüm kullanıcıların bu bilgileri doğrulamasını ve saklanan bilgilere katkıda bulunmasını sağlamaktadır. Ayrıca web3’ün şimdiden popülerlik kazanan sanal evrenlere yani Metaverse’e de ev sahipliği sunacağı görülüyor.
Belki de en önemlisi Web3’te akıllı kontrat (smart contract) teknolojisinin kullanılacak olmasıdır. Zira blockchain teknolojisi Web3’te kritik bir temel taşı olarak görülüyor. Üstelik yukarı bahsedilen güçlü, güvenli ve merkeziyetsiz yapı bu teknolojiden güç alıyor. Özetle Web3, bugün internetin üçüncü taraf kişilere ve aracılara olan ihtiyacını azaltarak, 3. kişilere güven gerektirmeyen bir internet formu oluşumunun temsilidir.
Web2 ve Web3 farkları ortaya konulduğunda Web3’ün bir süre sonra Web2’nin yerini alacağı gözükmektedir. Haydi gelin Web2 ve web3 farkları neler daha iyi anlamak adına bir de aralarındaki temel farklara bir göz atalım.
Gizlilik
Web2 ve Web3 farkları açısından en önemli hususların başında mahremiyet ve gizlilik geliyor. Gizlilik şu anda modern internet kullanıcıları arasındaki en önemli endişelerden biri olarak öne çıkmakta. İnternetteki gizlilik sorunu son yıllarda birçok haber kuruluşu tarafından konu edilmiş ve veri sızıntıları gündemi çok defa sarmıştır. Sonuç olarak bugün Web3’ün blockchain teknolojisi sayesinde Web2’ye göre daha güçlü bir gizliliğe sahip olma potansiyeli bulunuyor.
Web3’te “dağıtılmış kişisel veri depoları” sayesinde, bireylerin verileri üzerindeki kontrolü artıyor. Web3 fikrinin savunucuları bu sistemde veri yönetirken üçüncü taraf şirketlere daha az ihtiyaç duyulacağını belirtmektedir. Ancak bazıları mahremiyet konusunda tüm bilgilerin bir blockchain’de ve herkese açık şekilde tutulmasının daha fazla gizlilik problemlerine yol açacağını da ileri sürüyor.
Güven ve izne gerek olmayan yapısı
Benzer şekilde akıllı kontrat kullanımı da üçüncü taraf güvenine ihtiyaç duyulmadan bir internet inşasının önünü açıyor. Bu durum bireylerin üçüncü taraf aktörlere güvenmelerine gerek olmayacağı anlamını taşır. Örneğin işlemleri akıllı kontratta şifrelenmiş özelliklere dayalı olarak ve otomatik şekilde yürütebilmek internetin geleceğinde mümkün. Web3 ile birlikte internetin izne gerek olmayan yapısı, her kullanıcıya blockchain işlem doğrulaması hakkı tanıyor. Ayrıca üçüncü taraf iznine gerek olmadan satın alma ve satma özellikleri de aktif şekilde çalışıyor.
“Yeni İnternet” için Hazır Mısınız?
Web2 ve Web3 farkları yeni tip internete duyulan ihtiyacı çok daha net göstermektedir. Bununla birlikte Web3 hala gelişme aşamasında olduğu için tam olarak nasıl bir sonuç doğuracağı belli değildir. Ancak gerçekleşmesi neredeyse kesin gözüken tam merkeziyetsizlik gibi özelliklere sahip olduğu da ortadadır.
Dolayısıyla kısa süre sonra Web3 alanından kuvvetli geri dönüşlerin başlaması ihtimali öne çıkıyor. Önümüzdeki on yıl içerisinde, internet etkileşimi konusunda önemli değişiklikler bekleniyor. Şimdiden heyecan verici ve fırsatlarla dolu yeni bir internet devriminin sesleri duyuluyor.
Sıkça Sorulan Sorular
Web2 ve web3 nedir?
Web3 ne için kullanılır?
Web3 şirketleri neler?
Web2 ve web3 farkları neler?
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
