“SWIFT nedir?” sorusu Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında sıklıkla gündeme gelmiştir.
Batılı devletlerin Rusya’yı SWIFT sisteminden çıkarma kararı almasından sonra birçok insan SWIFT nedir öğrenmek istemektedirler. Bu yazımızda sizler için SWIFT nedir sorusunu detaylı bir şekilde yanıtlayacağız.
SWIFT Nedir?
SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication – Dünya Bankalararası Finansal İletişim Topluluğu), temelde finansal kurumların standart bir kod sistemi aracılığıyla bilgi ve talimatları güvenli bir şekilde iletmek için kullandıkları bir mesajlaşma ağıdır.
SWIFT kurulmadan önce, telex adı verilen mesaj doğrulama aracı uluslararası para transferi için tek seçenekti. Ancak düşük hız, güvenlik endişeleri ve ücretsiz mesaj formatı nedeniyle zaman içerisinde tercih edilmemeye başladı.
Telex, bankaları tanımlamak ve işlemleri açıklamak için SWIFT gibi birleşik bir kod sistemine sahip değildi.
Bu yüzden telex üzerinden gönderim yapan kullanıcılar, daha sonra alıcı tarafından yorumlanan ve yürütülen her işlemi cümle cümle açıklamak zorundaydı. Bu da birçok insanın hata yapmasına ve işlem sürelerinin yavaşlamasına yol açmıştı.
SWIFT, CEO’su Carl Reuterskiöld önderliğinde bu sorunların üstesinden gelmek için 1973 yılında kurulmuştur. 15 ülkeden 239 bankanın desteklediği SWIFT’in merkezi Belçika’da bulunmaktadır.
SWIFT küresel finans altyapısının önemli bir elementi haline gelmiş olsa da, SWIFT nedir sorusunun yanıtları arasında kesinlikle finansal bir kuruluş olduğu yer almamaktadır. Çünkü SWIFT varlıkları tutmamakta ve devretmemektedir.
Bunun yerine üye kurumlar arasında güvenli, verimli ve kolay bir iletişimin sağlanması için kullanılmaktadır. Bir başka deyişle yurt içi ve yurt dışı bankalararası para transferi sağlamaktadır.
Bu nedenle SWIFT nedir ve ne işe yarar soruları için en özet yanıt şudur: SWIFT finansal işlemleri standart hale getirip kolaylaştırarak maliyetleri düşürmeyi ve işlem risklerini azaltmayı amaçlar.
SWIFT’e 200’ü aşkın ülkede yer alan banka ve finans kurumları üye olmuştur. Öyle ki 2019 yıl sonu itibarıyla toplam üye sayısının 11 bini aştığı belirtilmektedir.
Küresel finans altyapısındaki rolü nedeniyle uzmanlar SWIFT sisteminin yasaklanması halinde uluslararası ticaretin yapılamayacağını dile getirmiştir.
SWIFT Ağını Kimler Kullanıyor?
SWIFT kurucları en başta ağı hazine ve muhaberat işlemlerindeki iletişimi kolaylaştırmak için tasarlamışlardı. Zaman içerisinde mesaj formatı tasarımının sağlamlığı artmaya başlamıştır. Böylelikle bu format devasa bir ölçeklenebilirliğin önünü açmış ve SWIFT’in kullanıcı portföyünün de genişlemesini sağlamıştır.
Bugün SWIFT kullanıcıları arasında ağırlıklı olarak aşağıdaki kuruluş ve sektörler yer almaktadır:
- Bankalar,
- Aracı kurumlar
- Menkul kıymet satıcıları
- Varlık yönetim şirketleri
- Depozitörler
- Borsalar
- Hazine piyasası katılımcıları ve hizmet sağlayıcıları
- Döviz ve para komisyoncuları
İşleyişi Açısından SWIFT Nedir? Nasıl Çalışır?
SWIFT nedir sorusunun doğru yanıtlanması için sistemin nasıl işlediğini de öğrenmek gerekmektedir.
SWIFT ağı aslında para transferi gerçekleştirmez. SWIFT birtakım kodlar kullanarak kurumlar arasındaki işlem emirlerini iletir. SWIFT sayesinde gerçek para transferi için kullanılan IBAN ve Banka Kimlik Kodu (BIC) formatları standart hale gelmiştir.
SWIFT nedir araştıran okuyucularımız, her finans kuruluşuna 8 veya 11 karakterden oluşan benzersiz bir kod ile karşılaşacaktır. Bu kod SWIFT kodu, BIC kodu veya ISO-9362 olarak tanımlanabilmektedir.
Bu kod aynı zamanda kurum kodu, ülke kodu, yer kodu veya şehir kodu ve bireysel banka şubeleri tanımlamak için isteğe bağlı bir şube kodundan oluşmaktadır.
IBAN kodu ve SWIFT kodu aynı kodu tarif etmek için kullanılmamaktadır. SWIFT kodu bir bankayı tanımlarken, IBAN hem bankayı hem de bankadaki belirli bir hesabı tanımlamaktadır.
SWIFT aslında göndermediği için farklı müdahaleler gerektirmektedir. Bunun da sürecin yavaşlamasında ve transfer maliyetlerinin yükselmesinde etkili olduğu görülmektedir.
Sunduğu İmkanlar Kapsamında SWIFT Nedir? Avantajları Nelerdir?
SWIFT sistemi, bireysel ve kurumsal kullanıcıların kolay, sorunsuz ve doğru bir şekilde ticari işlemleri tamamlamalarına yardımcı olmaktadır. SWIFT nedir açıklamak için hazırladığımız rehberin bu bölümünde, size dört ana SWIFT hizmetini açıklayacağız.
İş Zekası Oluşturma: SWIFT içerisinde müşterilerinin mesajları, etkinliği, ticaret akışını ve raporlamayı sağlayan yardımcı bir raporlama programı mevcuttur. Bu program ve göstergeleri sayesinde dinamik, gerçek zamanlı bir şekilde bu unsurları izlemek mümkündür.
Bu raporlar bölge, ülke, mesaj türleri ve ilgili parametrelere göre filtreleme de sağlamaktadır.
Uyum Hizmetleri: SWIFT ayrıca mali suçlara karşı uyumluluk hizmetleri de hedeflemektedir. SWIFT’in sunduğu bu hizmetler arasında öncelikli olarak müşteri kimliğini ve finansal işlemlerin yasallığını doğrulama (Know Your Customer – KYC) mekanizmaları gelmektedir.
Ek olarak, yaptırımlar ve kara parayı aklamayı önleme için de raporlama ve yardımcı programlar sunmaktadır.
Mesajlaşma, Bağlantısallık ve Yazılım İmkanları: SWIFT nedir rehberimizde bu noktaya kadar ağın amacının sorunsuz bir mesajlaşma servisi olduğunun altını çizmiştik. SWIFT’in varoluş amacı güvenli, güvenilir ve ölçeklenebilir bir ağ sağlamaktır.
Bunun için son müşterilerinin işlem mesajları gönderip almasını sağlayan birden fazla ürün ve hizmet sunulmaktadır. SWIFT bunu çeşitli mesajlaşma merkezleri, yazılımları ve ağ bağlantıları aracılığıyla yürütmektedir.
Diğer Uygulamalar: SWIFT sistemi erişimi sağlamak için bahsettiklerimizin dışında da birçok uygulamadan faydalanmaktadır. Bunların arasında hazine ve Forex işlemleri için gerçek zamanlı talimat eşleştirmesi ve bankalar arası ödeme talimatlarının işlenebilmesi için altyapı hizmetleri başta gelmektedir.
Bunlara ek olarak, ödemeler, menkul kıymetler, Forex ve türev işlemler için takas ve uzlaştırma talimatlarını da işlemek için bir menkul kıymetler piyasa altyapısı da sağlamaktadır.
Küresel Finansa Hakimiyeti Açısından SWIFT Nedir?
SWIFT kurulduğu zaman arkasında 15 ülkeden 239 bankanın desteğini almıştır. Bu rakam sadece 4 yıl içinde neredeyse ikiye katlanmıştır. SWIFT 1977 yılında 22 ülkeden 518 kuruluşa yayılmayı başarmıştır. 2022 yılına baktığımızda SWIFT 200’den fazla ülkeden 11 bin kuruluşun üye olduğu devasa bir ağdır.
SWIFT nedir araştıran kullanıcılar CHIPS (Clearing House Interbank Payments System) Fedwire ve Ripple gibi diğer mesajlaşma servisleri ile de karşılaşacaklardır. Her ne kadar alternatifleri çok olsa da, SWIFT piyasadaki hakimiyetini korumaya devam etmektedir.
Bu başarısının arkasında, farklı finansal işlemleri iletmek için sürekli olarak yeni mesaj kodları eklemesi ve platform güvenliği bulunmaktadır.
SWIFT öncelikle çok basit ödeme talimatları için başlatılmış bir ağ idi. Bugüne baktığımızda ise güvenlik işlemleri, hazine işlemleri, ticaret işlemleri ve sistem işlemleri dahil olmak üzere çok çeşitli eylemler için mesaj servisi sağlamaktadır.
Ocak 2022 raporunda SWIFT verileri, SWIFT trafiğindeki %44,5’lik bölümün ödeme mesajları, %50,6’lık bölümün güvenlik işlemleri ve kalan bölümün Hazine, ticaret ve sistem işlemlerinden oluştuğunu göstermektedir.
SWIFT Sisteminin Dezavantajları Nelerdir?
SWIFT nedir soran birçok okuyucu böyle bir sistemin dezavantajlarının da olacağını tahmin edebilirler. Gerçekten de SWIFT’in kendi faaliyetleri çerçevesinde karşı karşıya olduğu birtakım zorluklar bulunmaktadır.
Bunların başında çoğu SWIFT müşterisinin çok büyük işlemler yapması gelmektedir. Bu işlemler için talimatların manuel olarak girilmesi pratikte pek de mümkün olmamaktadır. Bu nedenle ağ, mesaj oluşturma, işleme ve iletim için otomasyona ihtiyaç duymaktadır. Bu ihtiyaç da operasyonel maliyeti elbette artırmaktadır.
SWIFT gibi kapsamlı bir ağ, böylece kullanıcılar için ağır bir hesap çıkarmaktadır. Otomasyona yönelik çözümlerin, SWIFT için yeni bir gelir akışı sağlayacağı ve müşterilerinin ilgisini de uzun bir süre üstünde tutacağına inanılmaktadır.
Kripto para piyasalarına gerçekten merak duyan kullanıcıların aklına bu noktada blockchain teknolojisinin sunduğu imkanlar mutlaka gelecektir.
Gerçekten de SWIFT sistemindeki dezavantajlara bakıldığında blockchain teknolojisi SWIFT için adeta bir güncelleme gibi durmaktadır.
Peki gerçekten blockchain SWIFT’in yerini alabilir mi? Yazımızın devamında bu iki teknoloji arasındaki ilişkiyi sizler için detaylandırıyoruz.
Blockchain Teknolojisi Karşısında SWIFT Nedir?
Blockchain’in merkeziyetsiz bir hizmet olduğu yaygın bir şekilde bilinmektedir. Buna karşılık SWIFT nedir diye soracak olursak, SWIFT ağı merkezi bir sistemdir.
Bir başka deyişle, SWIFT kullanıcıları finansal kuruluşlara bağlı iken blockchain’de finansal kuruluşların yerini çoğu zaman blockchain madencileri almaktadır.
SWIFT nedir sorusuna bu açıdan bakıldığında, SWIFT kapalı devrede çalışan ve güvenilir bir yapı olarak görünmektedir.
Öte yandan blockchain bize tam zıt bir resim göstermektedir. Bir blockchain platformuna herkes dahil olabilir ve herkesin bilgisi diğer insanlar tarafından görünebilir.
Blockchain öncesinde güven ve değer transferi için merkezi otoritelere ihtiyaç duyuluyordu. Blockchain teknolojisi bu ihtiyacı ortadan kaldırarak adını duyurmaya başlamıştır. Güç ve kontrolü büyük kuruluşlar yerine birçok kullanıcıya aktaran bu teknoloji, daha güvenli, hızlı ve ucuz işlem olanağını da beraberinde getirmiştir.
İnsanlar blockchain platformunda işlem yaptıklarında otomatik olarak halka açık bir kayıt çıkmaktadır. Bu kayıtlara log adı verilir. Gelişlmiş algoritmalar ve bilgisayar işlemleri ile doğrulanan bu loglar, platformdaki her aktivite için oluşturulabilir.
Logların merkezi bir sisteme bağlı olmaması nedeniyle işlemler gerçek zamanlı ve oldukça güvenilir bir şekilde gerçekleşir.
SWIFT ile Blockchain Arasındaki Ezeli Rekabet
Yakın zamanda yapılan araştırmalar SWIFT ile blockchain arasındaki rekabeti kızıştırmaktadır. SWIFT nedir sorusunun yanında blockchain nedir ve blockchain ne kadar güvenli soruları da ortaya çıkmaktadır.
Blockchain teknolojisinin ucuz, hızlı, güvenli ve tamamen otonom bir sistem sunduğu ileri sürülmektedir. Bu yeniliklerin bankalar için daha sağlam bir güvenlik sağlayacağına inanılmaktadır.
Bu imkanlar karşısında SWIFT artık daha yavaş, pahalı ve demode görülmektedir.
SWIFT işlemlerinin gerçek zamanlı yapılamıyor olması, uluslararası bir işlemin günlerce sürmesine neden olmaktadır. Buna rağmen ücretlerin toplam işlem maliyetlerinin %10’undan fazla olması kullanıcıların şikayetlerine zemin hazırlamaktadır. SWIFT nedir açıklanırken, bu olumsuz özellikleri daha sık dile getirilmeye başlanmıştır.
Blockchain start-up’larının sayısındaki inanılmaz artış, sınır ötesi işlemler için eski bir çözüm olan SWIFT üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Teorik olarak blockchain teknolojisinin daha yüksek hızlarda ama düşük maliyetle SWIFT’in yerini alabileceğine inanılmaktadır.
SWIFT nedir diye bakıldığı zaman unutmamakta fayda var ki, geçtiğimiz on yıllar içerisinde küresel finans ağları SWIFT sistemine çok derinden bağımlı hale gelmiştir.
Mevcut durumda SWIFT’in işlem mesajlarının işlenmesinde baskın konumunu koruduğu söylenebilir.
Son zamanlarda iş zekâsı için raporlama araçları ve veriler sunmak için başka alanlara yönelen SWIFT’in de yenilikçi kalmaya istekli olduğu anlaşılmaktadır.
Rusya’nın Kripto Para Tercihi Bu Rekabet İçin Ne Anlam İfade Ediyor?
Her ne kadar G10 ülkelerinin merkez bankaları tarafından denetleniyor olsa da SWIFT tarafsız bir kuruluş olarak küresel finansın yapı taşlarından sayılmaktadır. Dolayısıyla ülkeler, hızlı, kesintisiz ve güvenli iletişim yürütmek için SWIFT’e güvenmeleri nedeniyle, SWIFT kuruluşu ile iyi ilişkilerini korumaya çabalamaktadır.
Ülkelerin bu denli SWIFT’e bağlı olmaları, sistemin çok caydırıcı bir yaptırım aracı olarak kullanılabilmesini sağlamıştır. Bu kapsamdaki en güncel örnek, 28 Şubat 2022 tarihinde ABD, AB, Kanada ve Birleşik Krallık’ın Rus bankalarını SWIFT sisteminden çıkarmayı kabul etmesidir.
Ukrayna’ya saldırmasından sonra Rusya’ya karşı alınan en ağır yaptırımlardan biri olarak tarihe geçen bu hareket, Rusya’yı kripto paralar gibi alternatif kaynaklara yönlendirmiştir.
Rus bankaları, SWIFT sistemine erişimi kaybettiklerinden beri Rus hükümetinin, günlük işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için kripto paralara geçebileceğini düşünmüşlerdir.
Twitter sayfamızda açıkladığımız üzere , Rusya yerel kaynaklarına göre, devlet yetkilileri, tüm dünyada kabul gören tek bir dijital para birimini ticarette kullanmak adına çalışmalar yürüttüklerini açıklamıştır. Bu haberin ardından Bitcoin fiyatı önemli bir yükseliş kaydetmiştir.
Rusya’ya karşı alınan SWIFT yaptırımı, SWIFT ve blockchain teknolojisi arasındaki rekabeti yeniden gündeme getirmiş, hatta boyut atlatmıştır. Birçok uzman Rusya’nın tercihini pratikte oldukça riskli bulmaktadır.
SWIFT Yaptırım Kararı Alabilir Mi?
SWIFT nedir baktığımızda, SWIFT’in tarafsız bir uygulama olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle yaptırım kararı direkt olarak SWIFT tarafından verilemez. SWIFT’in sorumluluğunda olan tek şey, tabii olduğu düzenlemelerin ışığında verilen yaptırım kararlarına uymaktır.
SWIFT geçerli tüm yaptırım yasalarına tam olarak uymak ile yükümlüdür. Bununla birlikte, bireysel işlemlerin yaptırım yasalarına uygun olmasını sağlama sorumluluğu, bunları yöneten kuruluşlara ve yetkili makamlarına aittir.
SWIFT sadece bir mesajlaşma hizmeti sağlayıcısı olarak müşterilerinin temel finansal işlemleri ile bir ilgisi yoktur. Bunlar üzerinde bir kontrolü de bulunmamaktadır.
Yardımcı bir şirket olarak SWIFT’in misyonu tüm üyelerinin çıkarına hareket etmektir. Küresel karaktere sahip yardımcı bir program olarak SWIFT’in direkt yaptırım kararı verme yetkisi bulunmamaktadır.
Ülkelere veya kuruluşlara yaptırım uygulama veya kaldırma kararı yalnızca yetkili hükümet organlarına ve yasa koyuculara aittir.
Bu yaptırımlar dünya çapında farklı hukuk sistemlerinde bağımsız olarak uygulanır. SWIFT hangi sistemin yaptırım rejimini izleyeceğini keyfi olarak seçemez.
Mart 2012’de, İran’a karşı mali yaptırımları artırmaya yönelik uluslararası eylem kararı sonucunda SWIFT, 267/2021 sayılı AB Yönetmeliği uyarınca hizmetlerini İran bankaları için durdurmuştur. Ocak 2016’da, AB tarafından yaptırım listesinden çıkarılan bankalar yeniden SWIFT’e bağlanmıştır.
SWIFT Tedbirine Karşı Kripto Para Kullanımı Doğru Bir Tercih Mi?
Kripto para birimlerini ödeme seçeneği olarak kullanmanın piyasa volatilitesi nedeniyle ülke ekonomisini riske atacağı yapılan ilk yorumlar arasındadır. Rusya’daki ekonomik duruma rağmen yaptırımlardan kaçınmak için bu yöntemin ilerleyen dönemlerde çok daha büyük sorunlara yol açacağına inanılmaktadır.
Uluslararası finans sisteminden çıkarılan Rusya’nın giderek değer kaybeden parası açısından da kripto paraların risk arz ettiği görülmektedir.
Böyle bir tercih ile Rus hükümetinin, kendisini volatil bir piyasaya maruz bırakmanın yanı sıra, ekonomisini üzerinde kontrolü olmayan merkeziyetsiz bir sisteme teslim edeceği ifade edilmiştir.
Uzmanlar, Rus oligarkların servetlerini dijital cüzdanlarda saklayabilmeleri ile bütün bir ülkenin bu şekilde idare edilmesinin çok ayrı meseleler olduğu konusunda birleşmektedir.
Yapılan eleştirilere göre, kripto para ile yaptırımları aşmaya çalışmak pratikte büyük sınırlamalar ile karşılacaktır. Örneğin, milyarlarca gelir elde eden büyük şirketlerin bu tür bir geçişi verimli bir şekilde gerçekleştiremeyecekleri ifade edilmektedir. Bu senaryoda şirket ve paranın boyutunun bir dezavantaj oluşturacağına inanılmaktadır.
SWIFT sisteminin aksine kripto para borsalarındaki hareketler izlenebilmektedir. Bu da Rus kullanıcıların kripto para ile yapacağı işlemlerin hepsinin tespit edilebileceği anlamına gelecektir.
Kripto Para Dünyası Ne Düşünüyor?
Her ne kadar kripto paralar merkeziyetsiz bir prensip üzerine kurulmuş olsa da bazı borsalar Rusya’ya karşı kendi yaptırımlarını uygulamaya başlayarak bu prensibi esnetmişlerdir. Bu borsaların başında Coinbase gelmektedir.
Başlangıçta hizmetlerini Rusya’da yasaklamaya karşı çıkan Coinbase, CEO’su Brian Armstrong’un tweet’leri sonrasında Rus kullanıcılara ait 25000 hesabı engellemiştir. Binance ve Kraken gibi borsalar ise Rus hesaplarını dondurmayacaklarını açıklamıştır .
Ancak Coinbase’in almış olduğu bu kararın diğer borsalar tarafından takip edileceği düşünülmektedir. Hal böyleyken Rusya’nın kripto paralardan düşündüğü faydayı sağlayamayacağına inanılmaktadır.
Ethereum’un kurucusu Vitalik Buterin ise konuya dahil olmuş ve Rusların zaten kripto paralara ilgili bir millet olduğunu ifade etmiştir. Vitalik Buterin, yapmış olduğu açıklamada aynı zamanda blockchain teknolojisinin merkeziyetçilik özelliğini hatırlatmıştır.
Bununla birlikte “Ethereum tarafsız, ama ben değilim” diyen Buterin, Ukrayna’ya desteğini göstermiştir.
Sonuç
Her ne kadar 70’li yılların bir ürünü olsa ve bu nedenle bugünün ihtiyaçlarını karşılayamadığı düşünülse de SWIFT, günümüz küresel finansın önemli bir unsurudur. Küresel finansın can damarı olan SWIFT, sahip olduğu kritik konum nedeniyle hemen değiştirilemeyecek bir sistemdir.
Bu nedenle blockchain teknolojisi SWIFT’e karşı sunduğu avantajlar teorik olarak değerlendirilmektedir. Bunların pratiğe geçmesi için çok fazla kriterin sağlanması gerekmektedir. Bunun başında SWIFT ve üyelerinin birlikte hareket ederek reformu gerçekleştirmeleri gelebilir.
Kapsamı nedeniyle SWIFT bir yaptırım aracı olarak da kullanılabilmektedir. Bir transfer sistemi olduğu için, SWIFT dışında bırakılan ülkelerin işlem yapabilmeleri neredeyse imkânsız olmaktadır. Bu yüzden SWIFT üzerinden alınan yaptırımlar oldukça ciddi görülmektedir.
“SWIFT nedir?” Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ekonomik yansımaları kapsamında sorulan soruların başında gelmektedir. Rusya’nın karşılaştığı yaptırımlar karşısında kripto paralara yönelmesi blockchain’in SWIFT alternatifi olarak görülmesi tartışmalarını kızıştırmıştır.
Ancak uzmanlar kripto para piyasasının hareketliliği ve blockchain teknolojisinin şeffaf yapısının uzun vadede Rusya için faydadan çok zarar doğuracağına inanmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Farklı Paralar ile SWIFT İşlemi Nasıl Gerçekleştirilir?
SWIFT Hangi Yasalara Tabidir?
SWIFT’i Denetleyen G10 Bankaları Hangileridir?
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
