Gözetimsiz Cüzdan Nedir, Non-Custodial Cüzdan Çeşitleri Neler?

Kripto para dünyasında custodial ve non-custodial yani gözetimli ve gözetimsiz cüzdan seçenekleri yer almaktadır.

Bu yazı boyunca kripto para cüzdanları hakkında temel bilgilendirme yapıldıktan sonra custodial kavramı üzerinde durulacaktır.

Bir Kripto Para Cüzdanı Nasıl Çalışır?

Gözetimsiz cüzdan nedir demeden önce bir kripto para cüzdanı nasıl çalışır onu anlamak gerekir.

Kripto paralar aslında blockchain üzerinde yer alan bir veri bütünüdür.

Kripto para cüzdanı da kripto para holder’ın bu veriye yani blockchain varlığına erişimini sağlayan bir araçtır.

Dolayısıyla blockchain’de transfer yapmak isteyenlerin kripto para cüzdanları hakkında da bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.

Kripto para cüzdanının iki temel bileşeni:

• Public key: Genel anahtar olarak da bilinen public key’ler kripto para cüzdanları arasındaki transfer için gereken şifrelerdir.
• Private key: Adından da anlaşılacağı üzere özel anahtarların cüzdan sahibi tarafından gizli tutulması gerekmektedir. Bir cüzdan sahibinin private key kullanarak dijital varlıklarını cüzdandan çıkarmaması gerekir.

Cüzdan anahtarları genellikle cüzdan yazılımları üzerinden internette veya bilgisayar ortamında saklanmaktadır.

Bunun yanı sıra fiziksel olarak veya bir donanım cihazı ile saklamak da mümkündür.

Kısacası kripto para cüzdanları çok çeşitli bir yapıya sahiptir.

Kripto Paralarda Gözetimli Cüzdan Nedir?

Dijital cüzdanların farklı fiziksel veya yazılım biçimlerine bakmadan önce gözetimli ve gözetimsiz cüzdan arasındaki farkı iyi anlamak gerekir.

Gözetimli cüzdanlar esasında bir kripto para yatırımcısının cüzdan anahtar yönetimi ve korunması konusunda üçüncü tarafa güvendiği cüzdan çeşididir.

Gözetimi sağlayan üçüncü taraflar kripto paraların korunmasıyla görevlendiren “koruyucu” rolünü üstlenmektedir.

Kripto para borsalarındaki cüzdanların büyük kısmı custodial yani gözetimli cüzdanlardır.

Örneğin yeni bir kripto para yatırımcısının Binance veya Coinbase gibi büyük bir kripto borsasında hesap açtığını varsayalım.

Ardından kripto para satın aldıklarını ancak bunu borsa hesaplarında bırakmaya karar verdiklerini hayal edelim.

Bu örnekte bahsi geçen kripto paralar wallet key’lerden sorumlu olan Binance veya Coinbase tarafından emaneten bir cüzdanda tutulmaktadır.

Yatırımcıların kripto para yatırım ürünlerine olan ilgisinin artması sonucu saklama cüzdanlarının popülaritesi de artmaktadır.

Kripto para/dijital varlık Borsa Yatırım Fonları ETF’ler ve Borsa Yatırım Ürünleri ETP’ler dünya çapında kabul görmeye devam etmektedir.

ETF ve ETP’ler kripto para da dahil olmak üzere yatırımcı fonları için bir emanetçi olarak hareket etmektedir.

Bu sistemde yatırımcıların kripto para güvenliği cüzdan anahtar kontrolü ve yönetimi ile sağlanmaktadır.

Gözetimli cüzdan: Avantajları

Kripto para teknolojisi hakkında sınırlı bilgiye sahip olanların varlıklarını üçüncü taraf yönetimine sunması iyi fikirdir.

Yeni başlayanların cüzdan anahtarlarını yanlış yerlerde saklamaları sonucunda erişimlerini kaybetme riskleri yüksektir.

Kısacası kripto paraya yeni başlayanlar genellikle cüzdanlarının anahtar sorumluluğunu teknolojiden daha iyi anlayan profesyonellere vermektedir.

Örneğin büyük kripto para borsaları kullanıcı fonlarını karmaşık bir donanım ve yazılım cüzdanı eşliğinde saklamaktadır.

Sıradan kripto para yatırımcılarının bu güvenlik karmaşıklığını koruyabilme ihtimali düşüktür.

Gözetimli cüzdan: Dezavantajları

Gözetimli kripto para cüzdanları tamamen risksiz cüzdanlar değildir.

Emanetçinin güvenliği veya ödeme gücünün tehlikeye girmesi halinde gözetimli cüzdan sahiplerinin varlık kaybetme riski olmaktadır.

Özellikle kripto para haberlerini iyi takip edenler lending hizmeti sunan Celsius Network’ün ani çöküşünü hatırlayacaktır.

Bu haberlerle birlikte gözetimsiz cüzdan nedir diye merak edenlerin sayısı bir hayli artmıştır.

Daha önce on milyarlarca dolar değerinde yatırımcı fonunu yöneten platform Haziran’da para çekme işlemlerini durdurmak zorunda kalmıştır.

Üstelik Celcius Network bu konuda tek örnek değildir çok sayıda lending platformu yatırımcılara benzer durumlar yaşatmıştır.

Öte yandan bazı kripto para uzmanları custodial cüzdanların merkezileşmeye yol açtığını ve bunun kripto para doğasına uygun olmadığını belirtmektedir.

Gözetimli cüzdan holder’larının düzenlemede bulunan devlet kurumları ile ters düşme riski de söz konusudur.

Bu durumda kripto paraların el konulma riski vardır ve kripto para emanetçileri Kara Para Aklamayı Önleme AML ve Müşteri Tanıma KYC düzenlemelerine tabidir.

Çok sayıda kripto para uzmanı tarafından bu durum bir gizlilik ihlali olarak değerlendirilmektedir.

Bu arada bazı gözetim sağlayıcılar kazanç sağlamak adına kullanıcılardan ücret talep etmektedir.

Kripto Paralarda Gözetimsiz Cüzdan Nedir?

Gözetimli cüzdan nedir, artıları ve eksileri nelerdir bahsettikten sonra sırada gözetimsiz olan cüzdanlar vardır.

Gözetimsiz cüzdan türü anahtar yönetiminin kullanıcılar tarafından yapıldığı bir cüzdan türüdür.

Aslında bakılırsa çoğu zaman gözetimsiz cüzdan kullanmak profesyonel bir emanetçi kullanmaktan daha riskli olmaktadır.

Sonuçta anahtarın kaybedilmesi demek kripto paraların sonsuza kadar yok olacağı anlamına gelmektedir.

Daha önce de belirtildiği üzere non-custodial cüzdanlar web tarayıcısı tabanlı yazılım, sıradan indirilebilir yazılım ve donanım şeklindedir.

Donanım cüzdanları kripto para cüzdan anahtarı saklamanın en güvenli yolu olarak görülmektedir.

Gözetimsiz cüzdan: Avantajları

Merkeziyetten ve finansal kurumların boyunduruğundan kurtulabilmek adına ortaya çıkmış kripto paralar non-custodial cüzdanlar ile ideale ulaşmaktadır.

Gözetimsiz cüzdan varlıklar üzerinde tam kontrol yetkisini holder’a bırakmaktadır ve merkezi otoritelerin buna müdahalesi mümkün değildir.

Non-custodial wallet yani gözetim altında olmayan cüzdanların kripto para ekosisteminde kullanılmasına yönelik bir engel yoktur.

Bu cüzdanlar yalnızca bir internet bağlantısı ile dünyanın her yerinden ve hiçbir KYC şartına tabi olmadan kullanılmaktadır.

Gözetimsiz cüzdanın bir diğer avantajı ise doğrudan blockchain ile etkileşime girmeleri ve dijital varlık transferlerini kolaylaştırmasıdır.

Bu durum gözetimli cüzdanların aksine DeFi ekosistemine doğrudan bir erişim sağlamaktadır.

Gözetimsiz cüzdan: Dezavantajları

Cüzdan anahtarlarını yönetme sorumluluğunu başkasına vermek, özellikle cüzdanda önemli varlıklar olduğunda, bir yatırımcı için büyük bir sorumluluk demektir.

Ancak kripto para teknolojisinde deneyimsiz olanların dikkatsiz davranışlar nedeniyle erişim sorunları yaşadığı ortadadır.

Gözetimli cüzdanlarda erişim problemi yaşanması durumunda müşteri hizmetleri hızlı çözümler sunmaktadır.

Bu noktada acemi bir gözetimsiz cüzdan sahibi kimlik avına, kripto para saldırılarına ve dolandırıcılığa karşı daha fazla risk taşımaktadır.

Sonuçta gözetimli cüzdan yöneticisi olan deneyimli meslektaşlarına göre daha savunmasız olacaklardır.

Kendi varlıklarının gözetimini üstlenen kripto para yatırımcıları mümkün olduğunda güçlü parola ve iki faktörlü kimlik doğrulaması kullanmalıdır.

Gözetimsiz cüzdanlar yeni başlayanlar ve kullanıcılar için kullanım kolaylığına sahiptir.

Ancak kripto parayı bir borsadan gözetimsiz bir cüzdana taşımak yine de yeni başlayanlar için risklidir.

Çoğunluk için kripto paraları borsada bırakmak daha kolay ve daha güvenli gözükmektedir.

Gözetimli vs. Gözetimsiz Cüzdan

Bir kripto para cüzdanı gözetimsiz ise genel adresle ilişkili özel anahtarlar yalnızca sahibine verilmektedir.

Durum böyle değilse başkalarının da bu özel anahtarlara erişimi var demektir. Dolayısıyla bu durumda o cüzdan bir gözetimsiz cüzdan olmayacaktır.

Hangi cüzdan tipi daha iyi?

Bu seçim tamamen kullanıcıların ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre değişmelidir.

Yeni başlayanlar ve HODL kripto paralarını borsada tutanlar arasında gözetimli cüzdan kullanmak popülerdir.

Kripto para teknolojisi hakkında pek bilgisi olmayan büyük yatırımcıların özellikle ETF ve ETP’ler ile kripto para satın almaları tavsiye edilmektedir.

Daha tecrübeli kripto para yatırımcıları genellikle bir cüzdan kombinasyonu kullanmaktadır.

Hızlı trading adına gözetimli bir cüzdanda belirli miktarlarda kripto para saklamaktadır.

Ayrıca bazıları DeFi platformlarına para aktarmak adına bir yazılım tabanlı cüzdana da fon aktarmaktadır.

Maksimum güvenlik için kripto paraların bir bölümünü donanım cüzdanlarında veya “soğuk depolarda” tutmak gerekebilir.

Gözetimsiz Cüzdan Nasıl Oluşturulur?

Öncelikle uygulamanın web sitesinden MetaMask chrome uzantısını indirmek gerekir.

Bunu yaptıktan sonra sağ üstte chrome uzantısı karşınıza çıkacaktır. Cüzdanı kurmaya başlamak için bu uzantıya tıklamanız gerekmektedir.

Halihazırda başka bir cihazda bir MetaMask cüzdanına sahip olanlar için private key’deki kurtarma ifadesi ile cüzdanlarına erişmeleri mümkündür.

Şayet daha önce bir MetaMask cüzdanı sahibi değilseniz “Cüzdan Oluştur” seçeneğine tıklamanız gerekmektedir.

MetaMask sizden yeni bir parola oluşturmanızı isteyecek bu parolanın ileri düzeyde korunaklı olduğundan emin olmak gerekir.

Ardından MetaMask’in Gizli Kurtarma İfadesinin nasıl çalıştığını anlatan ve neden önemli olduğunu açıklayan bir sayfa karşınıza çıkacaktır.

Bu kurtarıcı ifade esasında cüzdana diğer cihazlardan da erişim için kullanılmaktadır.

MetaMask cüzdan güvenliği ihlal edilirse cüzdandaki tüm kripto paraların çalınma riski söz konusudur.

Dolayısıyla bu Secret Recovery Phrase yani Gizli Kurtarma İfadesini güvenli bir şekilde kaydetmek çok önemlidir.

Bunun nedeni ise kaybolması durumunda MetaMask’ın bir şey yapamayacak olması ve cüzdandaki fonlara erişimin kaybedilecek olmasıdır.

Bir sonraki adımda MetaMask kurtarma ifadesini talep edecek ve ardından bir kez daha yazmanızı isteyecektir.

Bu işlem tamamlandığında artık MetaMask cüzdanı hazırdır ve çeşitli blockchain’lerde kripto para satın almaya, göndermeye ve trade etmeye başlamak mümkün demektir.

Web Tabanlı En İyi 5 Gözetimsiz Cüzdan

Non-custodial olarak yani gözetimsiz cüzdan şeklinde kullanılan web tabanlı en iyi 5 cüzdanı sizler için listeledik, gelin hep birlikte listeye bir göz atalım.

1. MetaMask

2016 yılında piyasaya sürülen gözetimsiz cüzdan MetaMask en popüler kripto para cüzdanlarından biri haline gelmiştir.

Elde ettiği popülaritenin çoğunu 2020 “DeFi Yazı” sırasında kazanmıştır.

MetaMask o günlerde birden fazla akıllı kontrat blockchain’e erişimi olan az sayıdaki cüzdanlardan biridir.

Cüzdan eleştirmenlerine göre MetaMask piyasadaki en kullanıcı dostu seçeneklerden biridir.

Bu cüzdan kullanıcıların çeşitli merkeziyetsiz uygulamalarda yani dApp’lerde gezindiği sırada gerektiğinde açılan bir tarayıcı uzantısı olarak hizmet vermektedir.

MetaMask cüzdan kullanıcıları doğrudan uygulama üzerinden trade yapma şansına sahiptir.

MetaMask cüzdanının en büyük dezavantajlarından biri sadece Ethereum ile veya Ethereum Sanal Makinesi EVM’ye uyumlu ağlarla etkileşime girmesidir.

Bu özellik kullanıcılarının Bitcoin ve Solana ağlarıyla etkileşime giremeyecekleri anlamına gelir.

Ancak bu cüzdan NFT destekler niteliktedir ve dünyanın en büyük NFT piyasası olan OpenSea ile özel bir entegrasyona sahiptir.

2. MyEtherWallet

MyEtherWallet veya MEW 2016 yılında piyasaya sürülen ve uzun süredir piyasada olan bir başka gözetimsiz cüzdandır.

MetaMask gibi MEW de ağırlıklı olarak Ethereum ağına odaklanmış durumdadır.

Cüzdan, bir dizi Ethereum/EVM tabanlı dApp ile etkileşime girebilir ve ayrıca NFT’leri destekler özelliktedir.

Ancak MetaMask’tan farklı olarak Bitcoin trading’i de desteklemektedir.

Öte yandan diğer Ethereum/EVM olmayan altcoin ağlarıyla az uyumluluk sunmaktadır.

Bu gözetimsiz cüzdan genellikle eleştirmenler tarafından kullanıcı dostu olarak görülmektedir.

Ancak MEW kullanıcılarının genelde kimlik avı saldırılarının hedefi oldukları belirtilmektedir.

3. Coinbase Wallet

Coinbase gözetimsiz cüzdan olarak 2018’de kendi cüzdanını piyasaya sürdükten sonra basit kullanıcı deneyimi sayesinde yatırımcılar arasında oldukça popüler hale gelmiştir.

Yukarıda adı geçen cüzdanlardan daha geniş bir blockchain yelpazesine sahip olarak daha fazla uyumluluğa sahiptir.

Coinbase Wallet kullanıcıların Bitcoin, Ethereum, Solana ve bir dizi başka coin ve token saklama şansı vardır.

MetaMask’a benzeyen özelliği ile Coinbase Wallet tarayıcı uzantısı olarak işlev görmektedir ve dApp’lerle aynı şekilde etkileşime girmektedir.

Coinbase Wallet cüzdan ücretleri piyasanın en rekabetçi cüzdan ücretleri arasında yer almaktadır.

Coinbase’in cüzdanı ana şirketinden tamamen ayrı bir yapıya sahiptir.

Kısacası kripto para borsa hesabı oluşturmanın aksine cüzdan oluştururken KYC gereksinimi yoktur.

Kripto paranın kolay transferi adına cüzdanın Coinbase kripto para borsasına bağlanması ise tercihe bağlıdır.

MetaMask ve MyEtherWallet’in aksine Coinbase Wallet arkasındaki kod açık kaynak değildir.

Bu durum birçok kripto para yatırımcısı için bir sorun yaratmasa da merkeziyetsizlik uzmanları açık kaynak kodlu olmayan cüzdanlara güvenmeme eğilimindedir.

4. Trust Wallet

Binance destekli ve çok sayıda blockchain ile uyumlu Trust Wallet bir başka popüler gözetimsiz cüzdan sağlayıcısıdır.

Trust Wallet Ethereum ve EVM uyumlu ekosistemlerde yer alan çok sayıda dApp ve NFT ile de uyumludur.

Ayrıca kullanıcılar doğrudan uygulama üzerinden Proof-of-Stake kripto paralarını stake edebilmektedir.

Trust Wallet kullanıcıların platformdan ayrılmak zorunda kalmadan coin fiyatlarını görebilecekleri bir şirket içi borsa özelliğine sahiptir.

Cüzdan isteğe bağlı biyometrik ve PIN kodu tarama dahil ek güvenlik katmanlarına da sahiptir.

MetaMask ve MyEtherWallet gibi Trust Wallet da açık kaynak kodludur. Ayrıca listedeki diğer cüzdanlar gibi eleştirmenler cüzdanı oldukça kullanıcı dostu olarak görmektedir.

5. Crypto.com DeFi Wallet

Crypto.com DeFi Cüzdan platform kullanıcılarına varlıklarını gözetimsiz cüzdan ile taşımanın ve bir dizi özelliğe erişmenin kusursuz bir yolunu sağlamaktadır.

Adından da anlaşılacağı üzere kullanıcılara çeşitli DeFi uygulamalarına ve ürünlerine kolay erişim sağlamaktadır.

Crypto.com DeFi Wallet NFT desteği de dahil bir dizi blockchain ve ekosistemde dijital varlık depolanmasına olanak tanımaktadır.

Dolayısıyla token’ların kolayca alınıp satılmasına olanak tanıyan bir trading özelliğine sahiptir.

Bu listedeki diğer cüzdanların çoğu gibi Crypto.com cüzdanı da bir tarayıcı uzantısı olarak işlev görmektedir.

Bu sayede kullanıcılar DeFi platformlarına göz atarken otomatik kullanılabilirliği sayesinde kullanışlıdır.

Donanım Cüzdanları

Gözetimsiz cüzdan kategorisinde yer alan donanım cüzdanları güvenlik konusunda oldukça başarılıdır.

Örneğin yukarıda yer alan beş cüzdan internet tabanlı “sıcak cüzdan” örnekleridir.

Bu cüzdanlar ile anahtarlarınız bir internet sunucusunda saklanacaktır.

Bu bir yandan rahatlık ve kullanım kolaylığı sağlarken bir yandan da private key’lerin bilgisayar korsanları tarafından çalınma ihtimalini artırmaktadır.

Cüzdan anahtarlarını saklamanın biraz daha güvenli bir yolu ise cüzdan yazılımı aracılığıyla bilgisayarın hard disk’lerini kullanmaktır.

Bu noktada anahtarlar internet korsanlarına karşı daha güvenli hale gelmektedir.

Ancak bilgisayarlara bir yazılım cüzdanını tehlikeye atabilecek şifre avlayan virüs bulaşma ihtimali olduğundan tamamen güvenli değildir.

Tercih edilebilecek en güvenli seçenek ise hardware wallet yani donanım cüzdanıdır.

Bu cüzdanlar özel anahtarların bilgisayardan ayrı bir sabit disk’te saklanması demektir ve bazen de “soğuk cüzdan” olarak da bilinmektedir.

Donanım cüzdanları sadece cihazda işlem yapıldığında bilgiyi ağa aktarmak adına internete bağlanmaktadır.

Bu durum private key bilgisinin donanım cüzdanından asla çıkmayacağı anlamı taşımaktadır.

Özel anahtarların çalınması yalnızca hard disk’in fiziksel olarak çalınması ile mümkün olmaktadır.

Donanım cüzdanlarının en büyük dezavantajı kullanışlı olmama durumudur.

Normalde fişe takılmaları, açılmaları ve internete bağlı olmaları gerekmektedir.

Dolayısıyla bir kripto para işlemini doğrulama süreci yazılım cüzdanlarına kıyasla daha karmaşıktır.

Öte yandan donanım cüzdanları için ortalama 50 ile 200 dolar arası bir maliyet söz konusudur.

Gözetimsiz cüzdan kullanmak isteyen küçük yatırımcılar için sıcak cüzdan kullanımı daha pratiktir.

Büyük yatırımcılarda sıcak cüzdanlar trading açısından önemlidir ancak güvenlik gereği donanım cüzdanları ile bir karışım tavsiye edilmektedir.

En İyi 3 Kripto Para Donanım Cüzdanı

Gözetimsiz cüzdan kapsamında üç büyük donanım cüzdanı üreticisi vardır ve bunların tamamı aşağıdaki listede yer almaktadır.

Ledger Nano S

Ledger kripto para cüzdan güvenliği konusunda isim yapmış bir şirkettir.

Şirket ilk donanım cüzdanını 2016 yılında piyasaya sürmüştür.

Büyük kripto para yatırımcılarının çoğu depo ve trading konusunda en iyi donanım cüzdanı sağlayıcısı olarak Ledger’ı görmektedir.

Ledger’ın Nano S cüzdanı piyasadaki en popüler donanım cüzdanlarından biridir ve son derece kullanıcı dostu kabul edilmektedir.

Cüzdan 1100’den fazla kripto parayı desteklerken depo limitinden dolayı aynı anda sadece 3-5 cüzdan anahtarı taşıyabilmektedir.

Dolayısıyla tek bir donanım cüzdanında birden fazla kripto para depolamak isteyenler için bu en iyi seçenek değildir.

Trezor Model One

2014 yılında piyasaya sürülen Trezor Model One bir başka popüler donanım cüzdanıdır.

Ledger Nano S gibi, Model One da yeni başlayanlar arasında oldukça popülerdir.

Model One sahipleri Trezor’un Cüzdan uygulaması üzerinden itibari para ile doğrudan kripto para satın alabilmektedir.

Bu özellik yeni başlayanların bir kripto para borsa hesabı açma zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadır.

Donanım cüzdanına yönelik yaygın bir eleştiri, yaklaşık 80 dolara mal olmalarına rağmen ucuz bir yapı kalitesine sahip olmasıdır.

Bu yüzden genellikle Ledger’ın meşhur Nano S’i ile karşılaştırılır.

SafePal S1

SafePal S1 modelini henüz Ocak 2019’da piyasaya sürmüştür dolayısıyla bu alanda nispeten yenidir.

Cüzdan NFT’ler dahil 20 blockchain ve 10.000’den fazla token’ı desteklemektedir.

Pek çok kişi SafePal’in S1’ini piyasadaki en kullanıcı ve yeni başlayan dostu olarak görmektedir.

Bu donanım cüzdanın maliyeti ortalama 40 dolar civarında olduğundan uygun maliyetli olanlar arasında yer almaktadır.

SafePal S1’in kendi kendini imha etme özelliği kripto para meraklıları tarafınca beğenilmektedir.

Bu özellik kötü amaçlı yazılım saldırılarını önleme üzerine tasarlanmıştır.

SafePal Binance borsasının risk sermaye kolu Binance Labs tarafından desteklenmektedir.

Gözetimsiz Cüzdan Uzun Süreli Hodling İçin Uygun

Gözetimsiz cüzdan mı yoksa gözetimli mı kullanmalı diye karar verme aşaması biraz sancılıdır.

Sonuçta her bireyin kripto para üzerinde az ya da çok kontrole sahip olma ve güvenlik konusundaki tercihlerini tartması gerekmektedir.

Kısacası her kripto para cüzdan türünün kendisine göre artıları ve eksileri vardır.

Sıkça Sorulan Sorular