Daha fazla görüntüle

Flash Loan Nedir? Flaş Kredi Konusuna Dair Bilmeniz Gereken Her Şey

10 mins
yazar Iulia Vasile
Çevrildi Hasan Coşkun

Arbitraj fırsatı, kripto para piyasasında sıklıkla rastlanan ve yatırımcıların olumlu yönde kullanabileceği bir durumdur. Arbitraj ile kazancı artırmak için geleneksel piyasalarda birçok farklı yöntem geliştirilmiştir. Blockchain teknolojisinin literatüre kazandırdığı son yenilik ise flash loan (flaş kredi) olmuştur.

Anında kredi olarak da tanımlanan bu süreç, son yıllarda kripto para piyasasında geniş bir topluluk tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Her ne kadar bu konsept yeni gözüküyor olsa da flaş kredi daha şimdiden birçok kullanıcı dostu platform tarafından desteklenmektedir.

BeInCrypto Türkiye olarak biz de bu yazımızda “flash loan nedir, nasıl kullanılır?” gibi birçok soruya sizler için cevap aradık.

Flash Loan Nedir?

flash loan

Kripto paralar, blockchain teknolojisinin merkeziyetsiz yapısını içermektedir. Ancak toplam işlem hacmi incelendiğinde bu varlıkların sadece ufak bir kısmının merkeziyetsiz platformlarda işlendiği görülmektedir.

DEX olarak bilenen bu platformları daha aktif hale getirmek için arbitraj trading’e izin veren çok sayıda işlem bulunmaktadır. Sununlan bu işlemlerden birisi de flash loan’dır.

Kısaca anlatmak gerekirse flash loan, işlem bitmeden önce geri ödeme zorunluluğu olan, fakat herhangi bir teminat gerektirmeyen bir kredi türüdür. Temelde işlem şöyle gerçekleşmektedir. Bir kullanıcı teminatsız borç almak için işlemine başlar ve istediği miktarı kredi verenden alır.

Ancak çok kısa bir süre içerisinde aldığı parayı yeniden kontrata yatırmak ve krediyi kapatmak zorundadır. Ethereum ağında bu işlem için ortalama süre 13 saniye olarak hesaplanmaktadır. Eğer bu süre zarfında işlem tamamlanmazsa kredi iptal edilmektedir.

Bu açıdan bakıldığında flash loan, anlık işlemlerde vakit kaybının önüne geçmektedir. Bu flaş kredi özelliği, ilk olarak Ethereum tabanlı DeFi protokolleri üzerinden sunulmuştur. Şu an ise farklı blockchain’ler de kullanıcılara flaş kredi imkanı sağlamaktadır.

Flash loan’ın bir diğer ismi ise atomik kredidir. Bu noktada işlem bütünü bölünmediği veya değiştirilemediği durumlarda, gerçekleşen atomik olarak kabul edilmektedir. Bu tür atomik işlemlerin blockchain’e kaydedilebilmesi ancak bağlı işlemlerin tamamının yerine getirilmesi ile mümkündür.

Flaş kredi sayesinde arbitraj trader’larının sermaye riski yaşamalarına da gerek kalmamaktadır. Bu anlamda, potansiyel bir çözüm olarak görülen flaş kredi bir bakıma arbitraj getirilerini herkese erişilebilir kılmaktadır.

Flaş Kredilerin Temelleri

2019 yılında Ethereum blockchain’de Marble Protokol için yazılan tanıtım, “Flash loan nedir?” sorusuna güzel bir yanıt vermiştir. Bu yenilik kullanıcıların akıllı kontratlar ile sıfır riskli krediler almalarına olanak tanıyan bir sistemi işaret etmiş ve bu sistem, “akıllı banka” olarak isimlendirilmiştir.

Marble’ın yarattığı flaş kredi yöntemi, geleneksel piyasalarda borç verenlerin sık karşılaştığı iki büyük riske karşı mücadele etmektedir. Bu risklerden en önemlisi borçluların parayı alıp ortadan kaybolmasıdır. Borç veren adına ikinci risk, likidite azlığıdır.

Örneğin, bir borç veren varlıklarının çoğunu ödünç verip eğer onları zamanında geri alamazsa, bu durumda iflasın eşiğine kadar gidebilmektedir. Bu sırada kendi yükümlülüklerini de yerine getiremez hale gelmektedir.

Flaş kredi her iki riski de azaltmaktadır. Bu kredi şu şekilde çalışır:

  • Bir işlem için ihtiyaç duyulan miktar kadar ödünç para alınır
  • Borç veren, işlem sonunda da olsa en az verdiği kadarını geri alır
  • Tutarı ödenmeyen işlem iptal edilip geri alınır

Geri ödemesi yapılmayan flaş kredi veya atomik loan iptal edilmekte ve tüm işlemler geri alınmaktadır.

Flaş kredilerin sadece blockchain aracılığıyla gerçekleştiğini kavramak önemlidir. Merkezi borsalar temelde, flaş kredi verme imkanına sahip değildir. Bunun nedeni ise akıllı kontrat platformlarının işlemleri sırasıyla yapmamasıdır.

Öte yandan merkezi kripto para borsaları, emirlerin bir kısmının eksik kalmasına neden olabilecek bazı koşullara da sahiptir. Blockchain ise kodun satır satır yürütülmesini sağlamaktadır.

Flaş Kredi Özellikleri

Flash loan’ın daha iyi anlaşılması adına sistemin özelliklerinden bahsetmek önemlidir.

Daha önce geleneksel finansal sistemlerden kredi almış kişilerin, kredi çalışma sistemi hakkında illa ki bazı fikirleri vardır. Flaş kredi yönteminde borç verenlerin, borç alanlara verdikleri paranın faizi yine borç verenlerin olmaktadır. Kripto para ekosisteminde ise işlemler farklı gerçekleşebilmektedir.

Bir kripto parayı farklı şekillerde fiyatlandıran iki farklı piyasada arbitraj fırsatları bulunmaktadır. Dolayısıyla bu fırsatları değerlendirebilmek için flaş kredi başlı başına bir avantaj olmaktadır.

Geleneksel piyasalarda flash loan’a benzer herhangi bir gerçek hayat konsept bulabilmek mümkün değildir. Bu hizmetin gerçek hayatta karşılığı olan bir yöntem bulunmamaktadır.

Bu fikre 2020’nin başlarında öncülük etmiş Ethereum kredi platformu Aave’dir. Flaş kredi, akıllı kontrat kullandığından aşağıdaki eşsiz yeteneklere de sahiptir:

  • Teminatsız
  • Akıllı kontrat
  • Anlık kredi

Teminatsız flash loan nedir?

Lending protokollerinin çoğu borcun geri ödenmeme riskine karşılık kredi verenlerin mağdur olmaması için, bir teminat istemektedir. Flash loan sisteminde ise kredi teminatına adından da anlaşılacağı üzere gerek yoktur.

Ancak her ne kadar teminat olmasa da flaş kredi veren lender’ın parası garanti altındadır. Sadece farklı bir döngü ile korunmaktadır. Bu sistem borçlunun parayı hemen ödemesine ve bu şekilde teminata gerek olmamasına dayalıdır.

Akıllı kontratlar

Flash kredi akıllı kontrat aracılığıyla yapılmaktadır. Bunlar belirli koşullar sağlanamadığı takdirde işlemlere izin vermeyen ve blokchain’lere bu şekilde programlanmış olan kod parçalarıdır.

Flaş kredi hakkında en önemli kural borçlunun işlem tamamlanmadan krediyi geri ödemesidir. Aksi takdirde flaş kredi akıllı kontratları işlemleri iptal etmek için hazır beklemektedir.

Anlık kredi

Flash loan aslında anlık bir kredi olarak da bilinmektedir. Bilindiği üzere geleneksel piyasalarda kredi almak oldukça zordur. Geleneksel kredilerde onay alabilmek için borçlunun krediyi birkaç ay veya birkaç yıl içerisinde ödemek üzere taahhüt etmesi gerekmektedir.

Ancak bir flaş kredi için bu durum biraz farklıdır ve geri ödemesi hemen yapılmaktadır. Krediye yetki veren akıllı kontrat borçlunun krediyi tek bir işlem ile kullanmasını ve ardından onu geri ödemesini gerektirmektedir. Bu da borçlunun blockchain’deki işlem sona ermeden önce kredi sermayesi ile anında alım satım yapmak için diğer akıllı kontratları kullanabilmesi anlamına gelmektedir.

Flaş Kredi Nasıl Çalışır?

flaş kredi nedir
Aave’de üzerinde bir flaş kredi şeması

Flash loan merkeziyetsiz platformlar üzerinden ulaşılabilecek bir kredi yöntemidir. Aave, dYdX, Furucombo ve diğer lending platformları, flaş kredi kullanılabilecek platformlardan bazılarıdır. Flash loan’ın nasıl kullanılacağına gelecek olursak yukarıdaki görselde de Aave üzerinden gösterilen kullanım basit bir örnektir.

Öncelikle borçlunun Aave platformu üzerinden bir flaş kredi talebinde bulunması gerekmektedir. Bu işlemi daha karlı hale getirebilmek adına borçlunun alacağı fonları kullanmadan önce nasıl bir strateji yaratmış olduğu önemlidir.

Flaş kredi çoğunlukla bireylerin merkeziyetsiz kripto para borsalarında mevcut arbitraj fırsatlarından yararlanabilmek için kullanılmaktadır. DEX’lerde trade yapıldıktan sonra borçlu aynı işlem içerisinde krediyi geri ödemek zorundadır. Öte yandan kredi platformuna ödenen bir hizmet bedeli de vardır.

Ancak aynı işlem içinde fonlar geri ödenmezse fonlar lender’a iade edilmekte ve işlem geri çekilmektedir. Bu durum koşullu olan akıllı kontratların yerine getirilmediğini göstermektedir. Akıllı kontratlar hem borç vereni hem de borçluyu korumaktadır. Bu sayede flaş kredi likidite erişmenin hem düşük riskli hem de kolay olan bir yoludur.

Flaş kredi kullanarak kar elde etmek için flaş kredi başlatan kişinin Ethereum programlama dili olan Solidity ve akıllı kontratlar hakkında bilgili olması gerekmektedir. Flaş kredi dolandırıcılığına dikkat edildiği sürece bu sistem kullanıcılar açısından oldukça karlıdır. Ayrıca para kazanmanın harika bir yoludur.

Flash Loan Neden Popüler Oldu?

Flaş loan, belirli riskler barındırsa da yatırımcılar için önemli avantajlar sağlamaktadır. Bu ise onu kripto para yatırımcıları arasında oldukça popüler yapmıştır.

Ayrıca bu kredi yöntemi, borçluların hızlı bir şekilde kar elde etmelerini sağlamaktadır. En popüler kredi platformu Aave’dir. Bu platform kullanıcılara oldukça hızlı ve kolay bir şekilde flaş kredi alma seçeneği sunmaktadır.

Ancak flaş kredi tam anlamıyla risksiz bir yöntem değildir. Halihazırda yapılan saldırılar incelendiğinde risklerin neler olduğu apaçık gözükmektedir.

Aave Flash Loan Nedir?

aave

Aave yatırımcıların kripto para mevduatlarından faiz kazanmalarına ve çeşitli varlıkları ödünç almalarına yardımcı olan açık kaynaklı ve non-custodial yani gözetimsiz olan bir likidite protokolüdür.

DeFi protokolü, pasif gelir elde etme seçenekleriyle bilinmektedir. Kullanıcıların pasif bir gelir elde etmeleri için likidite yatırmalarına olanak tanımaktadır. Aave protokolünü kullanmaya başlamak için önce tercih ettiğiniz varlığı yatırmak gerekmektedir.

Mevduat yapıldıktan sonra piyasanın borçlanma talebinden pasif gelir elde edilmektedir. Aynı zamanda ise varlıkları yatırarak da karşılığında borç almak mümkündür.

Aave’de yatırımcıları çeken şey geleneksel kredilere göre birçok avantajı olan bu flaş kredi teklifidir. Flaş kredi parametreleri hem teminatın hem de borcun tek bir işlemde değiştirilmesine izin vermektedir. Bu özellikler, Aave’yi DeFi platformları arasında flash loan kullanımı açısından en öne çıkarmayı başarmıştır.

Ethereum ve Flaş Krediler

Flash loan nedir sorusunu ve flaş kredi sürecini daha iyi anlayabilmek için Ethereum ile ilgili ele alınması gereken birtakım temel kavram bulunmaktadır. Burada Ethereum işlemi derken aslında Ethereum blockchain tarafından kabul edilebilecek komut sisteminden bahsedilmektedir.

Bu anlamda bir komut neredeyse 1 ETH göndermek kadar basit gözükmektedir. Ancak kullanıcıların daha gelişmiş kavramlar gibi anlamaları gereken çok daha karmaşık şeyler de vardır.

Blockchain ile etkileşim kurmak için mevcut diğer akıllı kontratlarla etkileşime giren kullanıcılar bu akıllı kontratlar için kod yazmaktadır. Bu akıllı kontratlar programlanma şekline göre yalnızca belirli koşullar altında çalışmaktadır.

Ancak akıllı kontratlar da mükemmel değildir. Ethereum ağ geçmişi boyunca gönderilen ve alınan tüm işlemleri kaydedebilmek için dağıtılmış bir ledger yani defter kullanmaktadır. Bir işlemin kabulü işlemi deftere eklemektedir. Reddedildiğinde ise işlem de iptal edilmektedir.

Flaş kredi nasıl alınır?

Flaş kredi kullanımı, diğer DeFi işlemlerine oranla biraz daha yetkinlik ve alan bilgisi istemektedir. Aave’de flaş kredi alırken birtakım kodlama becerilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Aave tarafından sağlanan flaş kredi kullanım kılavuzu üzerinden daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.

Ancak Furucombo tarafından sağlanan buna benzer kullanıcı arayüzleri de bulunmaktadır. Bunlar kodlama becerilerine gerek duyulmadan flaş kredi kullanma imkanı sunmaktadır.

Eğer flaş kredi bir arbitraj trading kapsamında kullanılacak ise bunun ön koşullarını yerine getirmeden önce DeFi’ler arası fiyat farklılıkları olup olmadığına bakmak daha önemlidir. Kullanıcıların bu noktada DEX’lere yönelmesi de mümkündür.

Furucombo arayüzünü kullanarak bir flaş kredi oluşturma örneği:

  1. Cüzdanınızı Furucombo’ya bağlanır.
  2. Create > New Cube > Uniswap Swap Token diyerek bir küp oluşturduktan sonra swap yapılacak token seçimi yapmak gerekir. Hangi token’ların swap edileceğine karar vermeden önce fiyat farklılıkları hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Bu herhangi bir DEX üzerinden mümkündür. Swap seçeneğini seçtikten sonra ise Ayarlar kısmına gidilerek miktarın seçilmesi gerekir.
  3. New Cube > 1Inch Swap Token diyerek bir küp oluşturun ve aynı token’ı geri almak için ilk küpteki gibi tersinin de yapılması gerekir. Flaş kredi geri ödenmediği sürece bu ayrıntıya sahip olmak önemlidir. Son kısma gelindiğinde eğer tüm ayrıntılar ayarlandıysa artık Ayarla’ya tıklamak yeterlidir.
  4. New Cube > Aave Flashloan diyerek bir küp oluşturduktan sonra ilk küpte trading başlatmak adına token ve miktar seçimi yapılmalıdır. Burada ayarlara tıklayıp iki kutu aldıktan sonra ilkini diğer kutuların üzerine taşımak gerekir. İlk işlem fonların ödünç alınması iken son işlem kredinin ve %0.09 olan faizin geri ödenme adımıdır.
  5. Onayla seçeneğinin ardından işlemin sonlanabilmesi için cüzdan üzerinden onaylanmanın tamamlanması gerekir.
  6. Onayla seçeneğine tıkladıktan sonra artık bu işlemi cüzdana girerek onaylamak yeterlidir.

Furucombo aracılığıyla verilen flaş kredi şu şekilde gözükmelidir:

flaş kredi

Flaş Loan Kullanım Alanları

Flaş loan konseptinin birçok güzel yönünden bahsetmiş olsak da yatırımcılara fayda sağlayabilecek bazı spesifik kullanım durumları vardır. Bunlar şu an için bilinen, en önemli kredi kullanım durumlarıdır:

  • Teminatlı swapping
  • Arbitraj trading
  • İşlem ücretlerinden tasarruf
  • Yeniden borç yapılandırma

Teminatlı Swapping

DeFi kullanıcılarının çoklu teminat kredi uygulamaları üzerinden kredi alabilmeleri için teminat borsalarını kullanabilmeleri söz konusudur. Eğer Compound’dan bir DAI kredisi almak için teminat olarak ETH yatırıldıysa bir DAI flaş kredi aracılığıyla bu ETH teminatının DAI ile trade edilmesi gerekmektedir. Bu sayede ödünç alınan DAI miktarı da sürekli olarak dengede tutulmaktadır.

Arbitraj Trading

Flaş kredi işlemlerinin bir başka ilginç kullanımı ise arbitrajdır. Kripto para arbitrajı kazanç sağlamak adına bir veya iki farklı kripto para borsasında işlem yapma sürecidir. Kripto para yatırımcıları şu an farklı piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından para kazanma şansına sahiptir.

Flaş kredi arbitrajı diğer bir açında bakıldığında, aslında kripto varlıkları daha düşük fiyatlarla satın alıp daha sonra onları daha yüksek fiyatlarla başka bir borsada satmaktır. Bu özelliği hızlı kazanç sağlama noktasında uygulamaya koyan trader’ların aldıkları kredileri hızla ödemeleri gerekmektedir. Etkin arbitraj sistemi ancak tüm bu işlem bütünün çok kısa bir zaman diliminde yapılmış olması ile mümkündür.

İşlem Ücretlerinden Tasarruf

Flaş kredi karmaşık işlemlerin listesini tek adımda toplamaya izin veren bir yöntemdir. Bu flaş kredi konsepti geleneksel konseptte yaşanacak birden fazla adımı tek bir seferde atmaktadır. Dolayısıyla bu flaş kredi işlemleri minimum düzeyde sayıldığı için işlem ücretleri de minimum sayılmaktadır.

Yeniden Borç Yapılandırma

Yatırımcılar flaş kredi kullanımını yalnızca teminat swap’larken değil aynı zamanda ekli faiz oranlarını swap’lamak için de kullanmaktadır. Aave’da yeniden borç yapılandırma için bariz bir tanım bulunmaktadır.

Örneğin, Aave likidite havuzlarından borç alabilmek mümkündür. Ardından Compound.finance protokolü aracılığıyla borcun geri ödenmesi gerekmektedir. Bu noktadan sonra ise Compound’dan teminat çekebilmek mümkün hale gelmiş demektir. Likidite iadesi öncesi teminatın dYdX’e yatırılmasından sonra dYdX’te mint edilebilmesi de mümkündür.

Flaş Kredi Saldırıları Nedir?

flash loan nedir

Diğer teknolojilerde olduğu gibi flash loan akıllı kontratlarının da bazı güvenlik riskleri bulunmaktadır. Bu güvenlik riskleri şu an flaş kredi saldırıları olarak adlandırılmaktadır.

Teminat gerekli olmadığından ve kredi verme protokolünde kredinin geri ödenmesini sağlayabilmek için tamamen akıllı kontratlar yapıldığından, yazılımın bir hata nedeniyle yanlış sonuçlar üretme ihtimali mümkündür. Bu saldırı türünde, kurallar bir kötü niyetli yazılımcı tarafından manipüle edilerek kontratın değiştirilmesi ihtimal dahilindedir ve son yıllarda bu tür olaylar ciddi kayıplara yol açmıştır.

Diğer bir flaş kredi istismarı ise aynı varlıkların birden fazla lending platformundan alınarak belirli protokoller ve token’lar aracılığıyla manipüle edilmesini içermektedir.

Her iki duruma yönelik de zaman içerisinde farklı olaylar yaşanmıştır. Örneğin, Haziran 2020’de Balancer Pools’dan yararlanmak için flaş kredi kullanılmış ve bu sayede yaklaşık 500 bin dolarlık bir wETH kaybı yaşanmıştır.

Nisan 2021’de ise xToken platformundan flaş kredi yardımıyla 24 milyon dolar çekilmiştir. 2022 yılında ise DFX Finance üzerinden gerçekleşen flash loan saldırısında, 7,5 milyon dolarlık kayıp yaşanmıştır.

Flash Loan’ın Geleceği Hakkında Yorumlar

Flash loan, henüz birkaç yıllık bir gelişme olsa da adından sıkça söz ettirmiştir. Şu an için taşıdığı riskler ve kullanım zorluğu, bu sistemin geniş kitleler tarafında kullanımını sınırlandırmaktadır. Ancak zamanla bu negatif yönlerin önemli ölçüde azalması beklenmektedir. Ayrıca çok daha fazla platformda kullanıma sunulacağı düşünülmektedir.

Bununla birlikte flaş kredi konsepti hala birçok risk içermektedir. Özellikle bazı platformlar daha şimdiden buna karşı hareket etme planı da yapmaktadır. Örneğin, bazı kişiler flaş kredi konseptini yönetişim token’ları almak ve sırf yönetişim oylamalarına katılabilmek için kullanmaktadır. MakerDAO üzerinde geçtiğimiz aylarda yaşananlar buna dair dikkat çeken bir örnek olmuştur.

Tüm bu riskler ve avantajlar göz önüne alındığında ise flash loan sisteminin zaman içerisinde gelişmeye ve büyümeye devam etmesi beklenmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular

Flaş kredi istismarı nedir?

Flaş krediler hala çalışıyor mu?

Flaş kredi için teminat gerekiyor mu?

Türkiye’deki en iyi kripto para platformları | Nisan 2024

Trusted

Sorumluluk Reddi

Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.

hasan-coskun.png
Hasan Coşkun
Hasan Coşkun 2016 yılından itibaren kripto para alanında yatırımcı ve trader olarak yer alıyor. Kadir Has Üniversitesi Yönetim Bilişim Sistemleri ve Yeni Medya bölümünde eğitim görüyor. Eğitimi sırasında aldığı dersler arasında “Cryptocurrency and Blockchain” ve “Search Engines and Algorithm” gibi alanına yönelik spesifik dersler de bulunuyor. 2020 yılından itibaren BeInCrypto TR ekibinde Kripto Para Okulu editörü olarak yer alan isim; kripto para, blockchain teknolojisi ve dijital medya ile...
READ FULL BIO
Sponsor
Sponsor