Optimism nedir sorusu son zamanlarda çıkan coin’i ve airdrop haberleriyle popülerlik kazanmıştır.
Alanda hala en çok kullanılan ağlardan biri olmasına rağmen Ethereum hala yüksek işlem ücretlerinden ve uzun onay sürelerinden muzdariptir.
Bu, onun bir finans ağı olma vizyonunu tam olarak yerine getirmesini engellemektedir. Bu vizyonu kolaylaştırmak için ortaya çeşitli projeler atılmıştır.
Bu projeler ise ölçeklendirme çözümlerine odaklanmaktadır. En popülerlerinden biri ise rollup-based yani toplama tabanlı çözümlerdir.
Bunlardan biri de Optimistic Ethereum ya da daha yaygın bilinen haliyle Optimism’dir. Optimism, gas ücretlerini büyük ölçüde azaltan ve işlem sürelerini hızlandıran bir rollup ölçeklendirme çözümüdür.
Bu makalede ise Optimism nedir, nasıl çalışır ve ne gibi sorunları çözmeyi vadeder gibi soruların cevabına bakacağız. Ayrıca, rakibi olan diğer çözüm odaklı projelerle karşılaştırmasını da yapacağız.
Ethereum Layer 2 Çözümleri Nedir?
Optimism nedir sorusunu cevaplamadan önce Ethereum Layer 2 çözümlerine daha yakından bakmak gerekir.
Layer 2 (L2), Ethereum ana ağındaki yani Layer 1’deki işlemleri işleyerek uygulamaları ölçeklendirmek için kullanılan çözümleri ifade eder.
Bunlar yapılırken güvenlik ve merkeziyetsizlik ilkeleri de aynı şekilde korunmaya devam eder.
Ethereum ağını kullanan kullanıcıların sayısının sürekli artması sebebiyle çeşitli kısıtlamalar getirilmiştir. Burada ise bir fark yaratmak adına Ethereum Layer 2 çözümleri devreye girer.
Layer 2 çözümleri verimi yani işlem hızını artırır. Ayrıca gas ücretlerini de düşürür.
Ethereum Layer 2 çözümlerine örnek olarak Immutable X, Arbitrum, Polygon ve Optimism verilebilir.
Ağın performans problemleri için Ethereum Layer 2 ölçekleme çözümleri oldukça önemlidir. Ethereum’u ölçeklendirmek için ortaya çıkan çoğu seçenek henüz test aşamasındadır.
Bu seçenekler, istenen ölçeklenebilirliği sağlamak adına farklı metodlar kullanırlar. Ethereum ise bu konuyu ele alabilmek adına Layer 2 ve sharding olmak üzere iki seçeneğe odaklanır.
Bu çözümler işlem kapatma gecikmeleri, yüksek işlem ücretleri ve ölçeklenebilirlik sorunlarını ele alır.
Ethereum Layer 2 Çözümleri Nasıl Çalışır?
Ethereum Layer 2 çözümleri, şu anda Ethereum ağında yapılan işlemleri iyileştirmeye çalışmaktadır.
Aslında bakılırsa Ethereum, aynı sorunların çözümü için sharding konusunu da bir çözüm olarak değerlendirmektedir. Bu, Ethereum ağını “shard” adı verilen birden çok ağa bölmeyi içerir.
Ancak bunun gerçekçi bir şekilde uygulanması biraz zaman alacaktır.
Layer 2, Layer 1’in yani ana Ethereum ağının üzerinde çalışan ayrı bir ağı ifade eder. Akıllı kontratlar Layer 2 çözümlerini Ethereum ağında tutarlar.
Ana ağ ile etkileşim için bunlar, temel protokolde herhangi bir değişiklik gerektirmez. Ethereum Layer 2 ölçeklenebilirlik çözümleri farklı işlevler sağlarlar.
Bunlar, zincir dışı hesaplamaları veya ödemeler için ölçeklenebilirliği içerir.
Optimism Nedir?
Optimism nedir sorusunun cevabı bu yazının temelini oluşturmaktadır.
Optimism, Ethereum’un tüm dApp’lerini destekleyebilir. Bunu, gerekli hesaplamayı zincir dışı olarak çalıştırarak yapar.
Böylece hızı artırır ve maliyeti düşürür. Ancak işlem bilgileri Ethereum blockchain’ine kaydedilir.
Optimism kullanan borsalar işlem hızlarında muazzam bir artış kaydetmiştir. Ayrıca ücretlerde 100 katın üzerinde bir düşüş gözlemlemişlerdir.
Bu faydalar Ethereum’un sahip olduğu özellikler pahasına ortaya çıkmamıştır. Yani Optimism kullanılsa bile Ethereum hala merkeziyetsiz ve güvenli bir ağ olarak kalabilmiştir.
Bu açıdan ağ için ölçeklenebilirlik yaratmaya yönelik iyi bir girişimdir.
Optimistic rollup’lar herhangi bir matematiksel denklem gerçekleştirmez. Bunun yerine, Ethereum ana ağına bilgi göndererek işlemleri onaylarlar.
JSON-RPC ağ özelliği, tıpkı Ethereum blockchain’inde olduğu gibi görülür.
Çeşitli şirketler API’lerini ve geliştiricilere yönelik kullandıkları araçları, Ethereum ağında verimli bir şekilde oluşturmak için hızlı çözümler olarak kullanılmak üzere hazır hale getirir.
Bu kapsamda Optimism’in kapasite sınırlamalarını değişken bir maliyetin kontrol ettiği unutulmamalıdır. Ethereum’da kullanılan bu mekanizma EIP-1559’a benzerdir.
Saat başı işlem sayısı limitin altına düşene kadar ücretler artar.
Gas fiyatları ve işlemlerde kullanılan gas, ücretleri etkileyebilir. Optimism’deki gas hesaplamaları daha karmaşıktır.
Çünkü yürütme maliyetlerini ve işlem verilerinin L1’de depolanmalarını içeren maliyetleri de hesaba katmak gerekir.
Optimism Nasıl Çalışır? Bu açıdan Optimism Nedir?
Optimism’in nihai amacı yaygın Ethereum ağındaki işlemleri daha sürdürülebilir hale getirmektir. Ancak maliyetleri düşürerek ve hızları artırarak ETH’ye olan talep de artacaktır.
Ağın halihazırda gelişen ekosistemi artan büyümeyi kolaylaştırmalıdır. Bu gelişen ekosistem içerisinde kripto para piyasaları, kullanıcı dostu cüzdanlar, borsalar ve yield toplayıcıları gibi başlıklar bulunur.
Yazının bu kısmında ekosistem için kolaylaştırma sağlamaya izin veren teknik yönlere de bir göz atalım.
Optimism’de kullanılan sıralayıcılar (sequencer’lar), zincir dışı hesaplamaları yürütür.
Daha sonra sıkıştırılmış işlem verilerini periyodik kontrol noktalarında, Ethereum üzerinde bulunan bir akıllı kontratta yayınlarlar. Hesaplama çok fazla kaynak kullanır.
Bu yüzden Ethereum’dan taşınarak ölçeklenmesi sağlanabilir.
Sequencer işlem bilgilerini her yayınladığında, işlem verilerinin gerçek olup olmadığını belirlemek için herkesin hesaplamalarını çalıştırabileceği bir pencere vardır.
Başka bir deyişle bu durum, doğrulayıcının bilgileri kontrol etmesidir. Daha sonra akıllı kontratlar bilgileri onaylar.
Doğrulayıcı emeğinin karşılığı olarak yatırımın bir kısmıyla ödüllendirilir. Gerisi ise yakılır.
Ardından yeni bir sequencer zincir üzerinde kayıtlı olan verileri kontrol eder.
Sonuç olarak sistem, sequencer’lar ve doğrulayıcılar için bir teşvik sağlar. Bu aynı zamanda Optimism’deki hak sahiplerinin sequencer verilerini doğrulamaya katılmasını da sağlayacaktır.
Ancak yedi günlük bir kilitlenme süresi olduğunu belirtmekte fayda vardır. Bu süre geçtikten sonra kullanıcılar fonlarını Ethereum ağına geri çekebilirler.
Özetle Optimism, hem zincir üstünde hem de zincir dışında hesaplama yeteneklerini kullanarak Layer 2 ölçeklendirme çözümlerini çalıştırabilir. Çeşitli Ethereum uygulamaları da Optimism üzerinde çalışabilir.
Böylece kullanıcılara Ethereum ekosistemini büyümeye ve gelişmeye teşvik eden daha hızlı ve daha ucuz işlemler sunulmuş olur.
Rollup Nedir?
Optimism nedir sorusunun cevapları arasında rollup’lar önemli bir yer taşır.
Rollup bir Layer 2 ölçekleme teknolojisidir. Rollup’lar işlem çağrıları ve çağrı verileri (calldata) olarak kaydedilen bağımsız değişkenlerle birlikte zincir üzerinde kontrat durumu hash’lerini depolar.
Gerçek işlem hesaplaması zincir dışı olarak gerçekleşir. Önerilen ölçekleme çözümündeki anahtar olay budur.
Rollup’lar Ethereum blockchain’i üzerinde işlemleri yürütür. Ancak yine de işlem verilerini Layer 1’e gönderir.
İşlem bilgileri Ethereum blockchain’inde kaydedildiğinden rollup’lar, Layer 1’da bulunan aynı güvenlik önlemlerinden yararlanır.
Zincir dışı işlemlerin tek bir zincir üstü durum geçişinde gruplandırılmasıyla yüksek performans elde edilir. Rollup güvenliği zincir üstü kontratın durum geçişlerinin doğruluğunu onaylama yeteneği ile garanti edilir.
Optimistic Rollup, en popüler rollup yaklaşımıdır. Bir diğer popüler çözüm ise ZK-Rollup’dır.
L1 ve L2 arasında deterministik akıllı kontratların yürütülmesini sağlamak için Optimism, tutarsızlıkları gidermek adına OVM’yi kullanır. OVM, Optimistic Virtual Machine olarak bilinir.
Türkçesi ise Optimistic Sanal Makine olarak düşünülebilir. Bu, Layer 2’de kullanılabilen EVM uyumlu bir yürütme ortamıdır.
Yürütme yöneticisi adı verilen bir akıllı kontrat oluşturur. OVM kontratları için sanal bir kapsayıcı görevi görür.
L1 ve L2 arasındaki işlevselliği tutarlı hale getiren bir görevi vardır.
Var olan rollup’lar
Optimistic Rollup ile herkes rollup bloklarının bilgilerini doğrulayabilir.
Ardından, çağrı verilerini yürütmek ve rollup bloklarının geçerliliğini incelemek için zincir üstü kontratın bildirilmesi adına bir anlaşmazlık çıkarabilirler.
Optimistic Rollup çeşitli avantajlara sahiptir. Yüksek verim sağlar.
Ayrıca maliyetleri düşürür ve güvenlik gereksinimlerini karşılar. Dahası, çeşitli Ethereum uygulamalarının normal şekilde çalışmasına izin verir.
Zero-Knowledge Rollup, Optimistic’e bir alternatiftir. Blok doğrulamaları için ZK-SNARKS’a dayanır.
Zincir üstü anlaşmazlıklardan yararlanmaz. Ancak sistem çok daha pahalıdır.
Bu da şu andaki durumda daha pratik bir çözüm olarak görülmesine yol açar.
Basitçe anlatmak gerekirse rollup’lar Layer 1 dışında kalan Ethereum işlemleriyle ilgilenir. Ancak bir fikir birliğine varıldığında veriler Layer 1’e kaydedilir.
Rollup’lar Ethereum ağındaki güvenlik avantajlarından yararlanırlar. Ethereum ağının kısa ve uzun vadeli ölçeklenebilirliğini sağlamaya yardımcı olurlar.
Özellikleri Açısından Optimism Nedir?
Optimism Layer 2 çözümleri Ethereum ağının yükünü hafifletmek için bulunur. Kripto paraları benimseyen insanları heyecanlandıracak iki ana özelliği vardır.
Optimism neredeyse anlık işlemlere izin verir. Ethereum blockchain’indeki işlemler Optimism kullanıldığında neredeyse on kat daha ucuzdur.
Günlük işlem hacmi düşünüldüğünde bunlar etkileyici özelliklerdir.
Ethereum blockchain’i merkeziyetsiz projelerin kolaylıkla ve esnek olarak geliştirilmesine olanak tanır. Ethereum üzerine kurulu olan uygulamaların sayısı da hızla artmaktadır.
Bununla birlikte Ethereum’un başarısının ağ içinde sorunlara neden olması da bir sır değildir. İşlemlerin hacmi, bunları doğrulamak için gereken süreyi ve maliyetleri artırır.
Ağ saniyede ortalama yalnızca 10 – 15 işlem gerçekleştirebilir. Bu büyüme, düşük onay hızlarına ve yüksek ücretlere yol açmıştır.
Optimism bu iki problemin yarattığı yükü ortadan kaldırır. Popüler kripto para borsası Uniswap söz konusu olduğunda işlem ücretleri 10 ila 100 kat arasında azalmaktadır.
Benzer testler Synthetix borsasına uygulandığında ücretlerde 143 kata kadar düşüş olduğu gözlemlenmiştir.
Optimism Rollup’ları tarafından sağlanan teşvikler, işlemlerin güvenliğinin korunmasına yardımcı olur. Ağdaki her node yeni bir blok önermek için bir hak ortaya koymalıdır.
Ve her node, bir işlemin geçerliliğine meydan okuma gücüne sahiptir. Akıllı kontrat, Ethereum Layer 1’daki sonuçları kontrol eder.
Node’lar anlaşmazlığın sonucuna göre ödüllendirilir veya haklarını kaybederler.
Başka bir deyişle Optimism, işlemlerin hesaplanmasının Layer 1’de gerçekleşmediği bir ölçeklendirme çözümü önerir. Yine de zincir üstü onaylar Ethereum’un temel özelliklerinin korunmasını sağlar.
Optimism Nasıl Kullanılır? Optimism Nedir?
Optimism ağının kullanımı tasarımına göre sezgiseldir. Fonksiyonun kendisi kullanıcı dostu bir arayüze sahip olan bir cüzdan içerir.
Kullanıcılar bu cüzdanı kullanarak Ethereum’u ve diğer coin’leri transfer edebilir. Coin aktarıldıktan sonra Layer 2’de gerçekleştirilen işlemlerin bir parçası olarak kullanılabilir.
Aşağıda Optimism kullanmak için gerekli adımlar basitçe anlatılmıştır.
Kullanımına geçilmeden önce hatırlanması gereken ilk şey Optimism’in çözeceği sorundur.
Özellikle Ethereum blockchain’i üzerinde çalışan CryptoKitties gibi oyunların dünya çapında ün kazandığı dönemlerde işlem ücretlerinin çok yüksek olduğu herkes tarafından bilinir.
Ayrıca işlemlerin onaylanması da uzun zaman alır.
İlk olarak Optimism web sitesini ziyaret edin.
Ardından izin verilen cüzdan sağlayıcıları listesinden tercih ettiğiniz cüzdanı seçin. Bu örnekte bizler MetaMask kullanacağız.
MetaMask, Ethereum işlemleri için en yaygın olarak kullanılan cüzdandır.
Daha sonra ağa para yatırabilirsiniz.
Para ulaştıktan sonra ağ, dijital varlıklarınızı Optimistic Ethereum’a yatırmaya başlayacaktır.
İşlemi gerçekleştirirken gas ücreti dahil olmak üzere işlemi onaylamanız gerekecektir.
Ve Optimism kullanma süreciniz tamamlandı!
Unutmayın ki işlem birkaç dakikadan uzun sürmemelidir.
İyi haber şu ki artık Ethereum protokolleriyle tıpkı ana ağda olduğu gibi etkileşime girebilirsiniz. En iyi sonuç olarak ise para biriktirmiş olacaksınız.
Ayrıca Ethereum ağında bulunan aynı güvenlik özelliklerinden yararlanacaksınız.
Optimism’i kullanarak Ethereum ağına para çekebileceğinizi de unutmayın.
Bunu yaparken cüzdanınızdaki ağ değişikliğini onaylamanız gerekir. Para çekme işlemi Optimism veya Hop Exchange aracılığıyla yapılacaktır.
Optimism vs. Arbitrum: Ayrıntılı Bir Karşılaştırma
Optimism nedir sorusunu cevaplarken rakiplerine de değinmek gerekir.
Optimism var olan tek rollup çözümü değildir. Benzer çözümler sunan diğer iki ağ Arbitrum ve Polygon’dur.
İşlevsellik ve popülerlik açısından Arbitrum, Optimism’e en yakın alternatiftir. Bu yüzden gelin şimdi ikisi arasındaki en büyük farklılıklara ve benzerliklere bir göz atalım.
Arbitrum, Ethereum akıllı kontratlarının yeteneklerini geliştiren bir Layer 2 çözümüdür. Akıllı kontratlara ek gizlilik özellikleri eklerken akıllı kontratların hızını ve ölçeklenebilirliğini artırmaya odaklanır.
Arbitrum, geliştiricilerin Ethereum’un Layer 1 güvenliğinin keyfini çıkarırken ikincil bir katmanda değiştirilmemiş EVM kontratlarını ve Ethereum işlemlerini yürütmesine olanak tanır.
Bu açıdan bakıldığında Optimism’e oldukça benzer özellikler sunmaktadır.
Optimism ve Arbitrum arasındaki temel fark Optimism’in tek aşamalı dolandırıcılık kanıtları kullanırken Arbitrum’un çok aşamalı olanları kullanmasıdır.
Optimism’in tek aşamalı dolandırıcılık önleme (FP) süreci, tüm L2 işlemlerini yürütmek için L1’e güvenir. Bu, FP’nin doğrulanmasının hemen gerçekleşmesini sağlar.
Arbitrum ve Optimism’in Teknik Farklılıkları
Optimism’e benzer şekilde Arbitrum, Ethereum ana zincirine gönderilen işlem gruplarını depolamak için işlem rollup’larını kullanır.
Yan zincir, doğru sonuçları garanti etmek için Ethereum’dan yararlanmaya devam ederken bu işlemleri düşük bir maliyetle yürütmek adına kullanabilir.
Bu, Ethereum’un depolama ve hesaplama yükünü azaltmasına olanak tanır. Ayrıca Layer 2 dApp’lerini etkinleştirir.
Arbitrum, Arbitrum Virtual Machine’i (AVM) kullanırken Optimism, Ethereum Virtual Machine’i (EVM) kullanır.
Bu, akıllı kontratların yürütülmesinde kullanılan her Ethereum node’u için ağ fikir birliği kurallarını içeren sanal bir alandır.
Başka bir deyişle Optimism, Ethereum ağı ile daha büyük bir bağlantı gerektirir.
Özetle şu anda Ethereum ağının tüm sorunlarını ele alan tek bir ölçeklenebilirlik çözümü yoktur. Arbitrum öncelikli olarak Ethereum akıllı kontratlarının işlevselliğini geliştirmeye çalışır.
Optimism de aynısını yapar ancak ağırlıklı olarak işlemlerin maliyetini düşürmeye odaklanmaktadır.
Polygon Optimism’e Bir Alternatif Mi?
Ethereum ölçeklenebilme çözümlerinden bahsederken Polygon kripto para ağından da bahsetmek gerekir.
Polygon da bir Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür. Geliştiricilerin ölçeklenebilir, merkeziyetsiz finans uygulamaları oluşturabilmesi için araçlar sağlar.
Bu dApp’ler güvenlik, performans ve kullanıcı deneyimine (UX) öncelik verir.
Polygon, Ethereum ve diğer blockchain’lerin en iyi yönlerini birleştiren çok zincirli bir platformdur.
Polygon, yüksek gas ücretleri ve yavaş işlem hızları dahil olmak üzere Ethereum blockchain’iyle ilgili çeşitli sorunları ele alır. Bunu ise güvenlikten ödün vermeden yapar.
Bu çok zincirli sistem; Cosmos, Polkadot ve Avalanche gibi diğer sistemlerle aynı şekilde çalışır.
Polygon ve Ethereum’un işlevleri ve ilkeleri benzerdir. Yüksek düzeyde güvenliğe sahiptirler.
Ayrıca kullandıkları kodların çoğu açık kaynaklı olduğu için topluluk katılımcılarının işbirliği yapmasını teşvik ederler.
Optimism Ethereum Ağının Geleceği Mi?
Şu anda Optimism ağının önemine karşı çıkmak söz konusu bile değildir. Hizmetleri, son derece popüler olan Ethereum ağının ölçeklenebilir olmasını sağlar.
Bu, işlemlerin ekonomik olarak ve zamanında gerçekleştirilebileceği anlamına gelir.
Geçmişte Ethereum blockchain’ini kullananlar işlemleri gerçekleştirirken yaşanan zorlukları daha yakından bilmektedirler. Rollup çözümleri bu maliyet ve zaman yüklerini hafifletmeye yardımcı olmuştur.
Ayrıca Optimism, topluluk üyeleri tarafından gerçekleştirilen işbirliğine ve iyileştirmelere izin verir.
Merkeziyetsiz uygulamalar Optimism üzerinde çalışabilir ve Ethereum ağında bulunan özelliklerden de yararlanabilir.
Ağın tutarlı gelişimi ve ETH’nin benimsenmesinin artması Optimism’i geleceğin dikkate değer kripto para projelerinden biri haline getirecektir.
Sıkça Sorulan Sorular
Ethereum Optimism nedir?
Optimism güvenilir mi?
Ethereum Optimism token’ı var mı?
Optimism üzerinden ETH nasıl alınır?
Optimism coin’i var mı?
Trusted
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
İLGİLİ HABERLER
Tüm içeriği görüntüle
