Yapay Zeka (AI), Blockchain ve Web3 farklı teknolojilerdir. Ancak birçok açıdan birbirleriyle etkileşim halindedirler. Üç teknolojinin birleşmesi ile geçmişte bize göz kırpan tüm bu fantezilerin gelecekte nasıl örnek çalışmalara doğru gideceğine ilişkin, farklı uygulama türlerine nasıl evrileceğine yönelik çalışmalara katkı sağlayacak bazı ana başlıklar var.
- Yapay Zeka – “Yaratım”
- Blockchain – “Güvenlik”
- Web3 – “Yayılım ve Kazanım”
Bu üç farklı teknolojinin ayrı ayrı özelliklerinin temel düzeyde ne olduğuna kısaca bakıp “Düşlerin Yolculuğu” adını verdiğim sanat eseri ile üç teknolojinin birleşmesinden ortaya çıkan somut göstergelere dikkat çekmek istiyorum.
Yapay Zeka ile Yeni Bir Dönem
Yapay Zeka (AI) ile ilgili çekilmiş birçok film mevcut. Bu filmleri izlediniz mi? En azından birkaç tanesini izlemişsinizdir. Benim favorilerim “Star Wars” ve “Terminatör” serileridir.
Yapay Zeka (AI) devrimini yaşadığımız şu günlerde, yıllar önce fantezilere sahne olmuş olan bu filmlerle büyüyen bir Y kuşağı bireyi olarak, Z kuşağına da farklı bir pencere açılması için hayal ürünleri olan filmleri izlemelerini tavsiye ederim. Robot “karakterlerin” günümüzde bilgisayarlarımızın içinde elimizin altında olması bizler için inanılmaz bir deneyim. Yeni nesil için de geçmişteki bu hayal ürünlerini bugünlerde deneyimlemeleri benzer bir tat verecektir.
Bir taraftan çeşitli meslek gruplarının kişisel asistanlığını yapan ve her geçen gün şaşırtıcı gelişmeleri ile daha ne kadar ileriye gideceği merak konusu olan bu teknoloji, fantezilerin gerçekleşmesini olası kıldığı için daha fazla ilgimizi çekiyor. Diğer taraftan henüz ileri boyutta olmasa da “yakın zamanda” teknolojinin hızla gelişiminin hayatlarımıza nasıl aynı hızla entegre olacağına ilişkin kaygılarımız var.
Benzer durum blockchain devriminde de yaşanmıştı. Kripto paralar, NFT’ler ve merkeziyetsizlik kavramının farklı sektörlere nasıl entegre olacağına ilişkin araştırmalar ve öneriler, oyun sektörüne “play to earn”, sanat sektörüne dijital sanat olarak NFT, finans sektörüne merkeziyetsiz finans (DeFi), sosyal medyada ise “socialFi” olarak gözlemlenmişti. Tüm bunlar blockchain teknolojisinin Web3’e getirdiği yenilikçi temel ilkeleri ile mümkün kılındı. Aynı temel prensipler, Yapay Zeka (AI) ilişkisi bağlamında nasıl ele alınmalı? Bunun üzerinde çalışmalarımızı geliştirmek adına temel düzeyde bazı sektörlere uygulanabilir yönlerini ele almak gerekiyor.
Yapay Zeka (AI) Nedir?
Bilgisayar sistemlerine insan benzeri düşünme ve öğrenme yetenekleri kazandırmak için tasarlanmış bir teknolojidir. Yapay Zeka (AI), makine öğrenmesi, derin öğrenme, doğal dil işleme ve uzman sistemler gibi birçok farklı teknikleri kullanarak, karmaşık problemleri çözmek ve karar vermek için algoritmalar ve modeller oluşturur.
Star Wars’da C-3PO somut olarak yapay zekanın en üst sürümü olarak görülebilir. Henüz bu teknolojiye ulaşmaya çok zamanımız var gibi görünse de imkansız olmadığını biliyoruz.
Tarihçesi
Yapay Zeka (AI) terimi ilk olarak 1956 yılında John McCarthy, Marvin Minsky, Nathaniel Rochester ve Claude Shannon tarafından bir konferansta kullanıldı. Ancak henüz bu kavram kullanılmadan önce, 1940’ların sonlarında ilk kez düşünce düzeyinde ifade edildi. Makinelerin “düşünüp düşünemeyeceğini” incelemeye başlayan İngiliz bilgisayar öncüsü Alan Turing bu soruyu sorarak aslında ilk kıvılcımı başlattı.
Enigma (The Imitation Game) filmi Alan Turing’in 2. Dünya savaşı sırasında Nazilere karşı geliştirdiği “Enigma” adlı gizli projenin anlatıldığı filmdir. Turing ile ilgili bilmemiz gereken çok daha anlamlı başka konular da var.
Diğer yandan uzmanlar, teknolojik gelişmeler hızla devam ederken öncüler çalışmalarını AI konusunda yavaş ama etkili adımlarla yürütmekteydiler. Filmlere konu olan tüm AI çılgınlığı tam da bu nedenle önemli bir malzeme olarak nice filmlerde kullanıldı.
OpenAI Dönemi
Gerçek hayata dönersek çok yakın geçmişte yani 2018 yılında artık duymayanın kalmadığı OpenAI şirketi, GPT’yi sundu.
Bu, doğal dil işlemedeki en önemli buluşlardan biri haline geldi. Fakat pek azımız o dönem bu gelişmeden haberdardık. Teknoloji ile ilgilenen kişileri o dönem çok heyecanlandıran fakat çokta öteye gidemeyen emekleme aşamasında bir yapısı vardı.
Tam da o zamanlar blockchain teknolojisi ve Bitcoin’in popülerliği dünya gündemine oturmuştu. Bir taraftan kripto paraların sunmayı amaçladığı yeni nesil ödeme biçimleri tartışılırken diğer yandan kullanılan teknolojisinin gelecekte hangi sektörleri derinden etkileyeceğine ilişkin araştırmalar, zirveler, makaleler yayınlanmaya başladı. Yapay Zeka (AI) ise filmlerdeki fantezilere yaklaşmak için aslında sinsi adımlarla ilerliyordu.
ChatGPT, “Chat Generative Pre-trained Transformer” (sohbet odaklı önceden eğitilmiş dönüştürücü) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.
Ve olan oldu. 30 Kasım 2022 tarihinde OpenAI, ChatGPT adlı bir sohbet robotunu kullanıma sundu.
Kasım’dan bu yana, bu kadar kısa sürede tüm zamanların en fazla kullanıcı sayısına ulaşan platform olma özelliğini de belirtmek isterim. Sosyal medyada Yapay Zeka (AI) ile ilgilenen kişilerin yaşadıkları deneyimleri anlattıkları paylaşımlara da sık sık denk gelmeye başladık.
Beraberinde gelen tartışmalar ise cabası. Mesleğimiz elimizden mi gidecek, hangi meslek grupları artık tarihe karışacak gibi bir yandan devrimin yaşattığı heyecan, diğer taraftan ise acaba gerçekten işim bitti mi ikilemi arasında ne yapacağını şaşıran ilginç bir süreçten geçiyoruz. Şirketler hızla Yapay Zeka (AI) teknolojisini ilgili alanlarda entegre ederek peşi sıra yeni uygulamalarla makine karşısında insanı şaşırtmaya devam ediyor.
Yapay Zeka’nın Başarısı Nereden Geliyor?
Bu soru neredeyse her kesim tarafından cevabı çok basit olan bir şekilde veriliyor ama bence durum o kadar da basit değil. Aksine çok karmaşık. ChatGPT, kullanıcılardan gelen komutlara dayalı olarak insan benzeri metinler oluşturur. Eğitim sürecinde büyük miktarda veriden öğrendiği kalıplara dayanarak belirli bir metindeki bir sonraki kelimeyi tahmin eder. Bu özelliği, insanlaşmış bir makineden öte sizin yerinize geçen bir değişim algısını oluşturuyor ve burada özellikle kişinin becerileri konusunda yaşadığı tıkanmalara yol gösterici olarak en basit haliyle çözmesini sağlıyor. Verilen en bilenen cevap kişisel asistan ve iş yükünü azaltmak değil daha çok başarısızlıkla sizi yüz yüze getirmeyecek birçok opsiyon sunarak egoların zedelenmesini engelliyor.
Tam da bu noktada teknolojinin insan hayatındaki psikolojik etkisi, öğrenme biçimlerinde yaratacağı tahribat ve etik sorunların gelecekte insanı tembelleştireceği endişesi ile 22 Mart 2023 tarihinde 1000’den fazla yapay zeka uzmanı, AI teknoloji devlerine açık mektup yazdılar.
Bir diğer önemli gelişme ise İtalya’da oldu. ChatGBT, ülkede yasaklandı. Bu doğrultuda bazı taleplerde bulunuldu ve gerçekleşmediği taktirde ülkede getirdiği kullanım yasağının devam edeceği söylendi.
“Terminatör 2” Filminden Bir Sahne
Gelecekten gelen robot neden geçmişe geldiğini ve geleceğin nasıl olduğunu soran kişiye açıklama yaparken şu sözleri kullanıyor:
“Skynet, 1997’de kendinin farkına varan Yapay bir Zeka. Savunma ağı üzerinde hızlı bir şekilde kontrolü ele geçirdi. İnsanlık yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Düşmanımız, düşünen bir makine. Çok hızlı öğrenir ve asla durmaz. Direniş başladı, sadece bir avuç insan kaldı ve liderimiz John Connor. Terminatörler, insan benzeri makineler, insanları öldürmek için tasarlandı.”
Bu senaryodaki düşüncede, dünyanın nasıl da makinelere teslim olduğunu ve insanın aciz konuma düştüğünü anlıyoruz.
Peki şimdilerde bizler de bu hissi yaşıyor muyuz? Artık hiçbir şeyden emin değiliz! Bu konu daha çok tartışılacak ama şimdi konumuza devam edelim.
Blockchain Teknoloji Devrimi İle “GÜVENLİK”
Bilimin birikerek ilerleme yasasını düşünürsek Blockchain Oyun Teorisi, Kriptografi, Veri ve Veritabanı, Ekonomi Modeli, Veri Bütünlüğü ile ilgili farklı alanlardaki çalışmaların harmanlanması olarak düşünebiliriz.
En basit haliyle blockchain, dijital bilgilerin güvenli ve şeffaf bir şekilde saklandığı ve paylaşıldığı bir sistemdir. Bu sistem, birbirine bağlı blokların oluşturduğu bir zincir şeklinde çalışır. Her bir blok, önceki bloğa bağlıdır ve bilgiler şifrelenmiştir. Bu sayede, sisteme eklenen bilgiler üzerinde değişiklik yapılması zorlaşır ve güvenli bir yapı sağlanır. Özellikle kripto paralar gibi dijital varlıkların işlemleri için kullanılır ve merkezi olmayan bir yapı sunarak, işlemlerin doğrulanması ve kaydedilmesi için geleneksel bankacılık sistemlerine olan bağımlılığı azaltır.
Blockchain teknolojisinin temel prensipleri;
- Dağıtık Defter
- Güvenlik
- Konsensüs Mekanizmaları
- Değiştirilemezlik
- Şeffaflık
- Akıllı Sözleşmeler
Web3 ile Yeni Nesil İnternet: “Yayılım ve Kazanım”
Bu temel prensipleri Web3 teknolojisini de beraberinde getirdi. Henüz emekleme aşamasında olan Web3, tıpkı AI gibi internet uygulamalarına nasıl entegre edileceğine ilişkin bir dizi denemeden geçiyor.
Web3, merkezi olmayan ve dağıtık yapıya sahip internetin yeni bir versiyonunu ifade eder. Temel olarak Web3, kullanıcıların güçlerini ve kontrolünü geri almasına, merkezi otorite ve aracılara olan bağımlılığı azaltmasına odaklanır. Blockchain teknolojisi, Web3 konseptinin önemli bir bileşenidir. Ancak Web3 sadece blockchain ile sınırlı değildir.
Web3, dağıtık hesaplama, merkezi olmayan depolama, peer-to-peer ağlar ve diğer teknolojilerin birleşimiyle oluşur. Bu nedenle Web3 kavramı, blockchain olmadan da uygulanabilir olsa da blockchain’in sunduğu özellikler ve avantajlar Web3’ün etkinliğini ve başarısını artırır.
Web3; merkezi olmayan, açık kaynaklı, şeffaf ve kullanıcı odaklı bir internet vizyonunu ifade eder. Geleneksel web olan Web2’nin aksine Web3, kullanıcıların veri güvenliğine, gizliliğe, mülkiyetine ve kontrolüne daha fazla vurgu yapar. Web3, blockchain ve diğer dağıtık defter teknolojilerini kullanarak kullanıcıların güvenilir, doğrulanan ve şeffaf bir şekilde etkileşimde bulunabileceği, dijital varlıkları yönetebileceği ve mülkiyeti elinde tutabileceği bir internet deneyimini blockchain ile sunabilir.
Neler Vadediliyor?
Blockchain ve Web3 ile birlikte gelen örnekler şöyle sıralanabilir:
- Finans
- Oyun ve eğlence
- Sanat ve kültür
- Değişim ve pazar yeri
- Veri mahremiyeti ve güvenliği
- Sosyal hizmetler ve yardım
- Oy verme ve seçimler
- Enerji
- Gayrimenkul
- Sağlık
- Tedarik zinciri yönetimi
Merkeziyetsiz, şeffaf ve güvenli teknoloji ile blockchain, Web3 teknolojisiyle birlikte çok farklı başka alanlarında eklenmesine imkan veriyor.
DeFi, GameFi, SocialFi ve Web3 dijital varlıkları, blockchain teknolojisinin alt yapısını kullanarak güvenli, şeffaf ve verilerin merkeziyetsiz bir şekilde korunmasını öneriyor. Ancak hala gelişmekte olan bir teknoloji olduğunu unutmamak gerekli. Bu sebeple, ileride nasıl evrimleşeceğini gözlemlemekte fayda olacaktır.
Kripto varlıklar ile aynı zamanda sosyal sorumluluk projelerinde de yaratıcı ekonomi mümkün. Aynı zamanda global çapta dijital varlıkların tokenizasyonunu sağlayarak yeni bir ekonomi yaratmak mümkün.
Blockchain ve Yapay Zeka
Blockchain’in AI ile mümkün kılan entegrasyonları üretmesi ise Web3’e göre daha da hızlı olacağa benziyor. Özellikle veri ile ilgili olarak iki teknolojinin bir arada olması kaçınılmaz görünüyor. Yapay zeka (AI) ve blockchain teknolojilerinin bir arada kullanılması, her iki teknolojinin güçlü yanlarını birleştirerek daha güvenli, verimli ve otomatikleştirilmiş sistemler oluşturmaya olanak tanıyor.
Veri Güvenliği: Blockchain; dağıtık, şeffaf ve güvenli bir veri saklama teknolojisidir. Yapay zeka ise büyük veri analitiği ve makine öğrenimi gibi alanlarda veriye dayanmaktadır. Blockchain, yapay zeka modellerinin eğitildiği ve sonuçların kaydedildiği güvenli bir veri depolama ortamı sağlayarak veri güvenliğini artırabilir ve manipülasyonu önleyebilir. Örnek olarak AI ve blockchain tıbbi kayıt yönetimi, tedarik zinciri ve lojistik, enerji ticareti ve yönetimi, finansal hizmetler ve oylama verilebilir.
Yukarıdaki tüm sektörlere uygulanması muhtemel olan başlıklarla projeler geliştirilmeye başladı bile. Özellikle tedarik ve lojistik ile ilgili olarak devletlerin demir yolları, hava yolları, kara yollarında yük taşımacılığında dijitalleşen otomasyon sistemlerine dahil edilmesi bekleniyor.
Bu üç teknolojinin birlikte kullanımı, blockchain tabanlı akıllı sözleşmelerin geliştirilmesi için kullanılabilir. Akıllı sözleşmeler, bir dizi programlanabilir koşulu karşıladığında otomatik olarak yürürlüğe giren ve uygulamaların merkezi olmayan bir şekilde çalışmasına olanak tanıyan dijital sözleşmelerdir. Bu nedenle, Yapay Zeka (AI), akıllı sözleşmelerin işlevselliğini artırabilir ve Web3 araçları ile yaygınlaştırılabilir.
Blockchain, Web3 ve Yapay Zekanın Birleşimi Senaryosu
Yapay Zeka (AI) ile Yaratım senaryosu:
AI kullanarak bir sanat eseri yaratan bir sanatçımız var. Kullandığı bazı uygulamalar şunlar olabilir;
- Görsel: Stable Difussion, Image Creator, Midjourney
- Video: Runway, Fliki, Wonder
- Ses: JukeBox, MusicLM, Text to Speech
- 3D: Point-E, Magic-3D, Imagine 3D
Ve bu eserin adı “Düşlerin Yolculuğu” olsun.
“Düşlerin Yolculuğu”, kullanıcıların hayal güçlerindeki dünyalara yolculuk etmelerini sağlayan bir sanal gerçeklik deneyimi olacak. Kullanıcılar, sanal gerçeklik gözlükleri ve diğer cihazlarla dünyayı deneyimleyecekler. Sanatçı bu sanal dünyayı, Yapay Zeka (AI) algoritmaları ile oluşturacak ve bu sayede kullanıcıların yolculuğu sırasında sürekli olarak değişen bir dünya deneyimlemelerini sağlayacak.
Sanatçı; Yapay Zeka (AI) algoritmalarını, kullanıcının hareketlerine ve tepkilerine göre uyarlayacak. Böylece kullanıcının yolculuğu boyunca farklı deneyimler yaşamasına olanak tanıyacak. Sanal dünya, kullanıcının hayal gücünden esinlenerek oluşturulacak. Bu sayede kullanıcının kendisini gerçekten bir düş yolculuğunda hissetmesi sağlanacak.
“Düşlerin Yolculuğu”, sanat ve teknolojinin birleştiği bir sanat eseri olacak. Sanatçı, Yapay Zeka (AI) ve sanal gerçeklik teknolojilerini kullanarak ilk adımı oluşturacak.
Blockchain ile Güvenlik
“Düşlerin Yolculuğu” sanat eserini blockchain teknolojisi ile birleştirerek sanat eserinin güvenliğini ve şeffaflığını artıracağız.
Bu projede sanat eseri, blockchain teknolojisi kullanılarak dijital bir varlık olarak kaydedilecek. Bu sayede eser sahibinin telif hakları ve mülkiyeti güvence altına alınacak ve dijital bir varlık olarak takip edilebilecek.
Ayrıca eserin blockchain üzerindeki dijital varlığı, eser sahibinin izni olmadan kopyalanamaz veya değiştirilemez hale gelecek. Böylece sanat eseri, sahte veya kopya versiyonlarının piyasada dolaşmasını önleyecek ve eserin değeri korunmuş olacak.
Öte yandan bu proje, blockchain tabanlı bir sanal gerçeklik pazarı da içerecek. Bu pazar, dijital sanat eserleri ve sanal gerçeklik deneyimleri için bir platform görevi görecek. Bu sayede sanatçılar, sanal gerçeklik deneyimleri ve diğer dijital sanat eserleri için bir pazarda buluşabilecek ve diğer kullanıcılar bu eserleri satın alabilecek veya takas edebilecekler.
Bu şekilde “Düşlerin Yolculuğu” adlı sanat eseri, blockchain teknolojisi ile birleştirilerek sanat eserinin güvenliğini ve değerini koruyacak. Sonuç olarak sanal gerçeklik deneyimi için bir blockchain tabanlı pazar oluşturulmuş olacak.
Web3 ile Yayılım ve Kazanım
“Düşlerin Yolculuğu” adlı sanat eserini Web3 teknolojisi ile birleştirerek, sanat eserinin merkezi olmayan bir yapıda çalışmasını ve daha geniş bir kitleye erişimini sağlayacağız.
Öncelikle sanat eseri, Web3 teknolojisi kullanılarak merkezi olmayan bir sanal gerçeklik uygulaması olarak geliştirilecek. Bu uygulama, merkezi bir sunucu kullanmak yerine blockchain tabanlı bir ağ üzerinde çalışacak ve kullanıcıların sanal gerçeklik deneyimini doğrudan paylaşmalarına olanak tanıyacak.
Sanat eserinin Web3 teknolojisi ile birleştirilmesi, kullanıcıların dijital varlıklarını yönetebilecekleri bir cüzdan uygulaması da içerebilecek. Bu cüzdan uygulaması, kullanıcıların sanal gerçeklik deneyimlerini satın almalarına, satmalarına veya takas etmelerine olanak tanıyacak.
Ayrıca sanat eseri, web3 teknolojisi kullanılarak merkezi olmayan bir oylama sistemi ile de geliştirilebilir. Bu sayede kullanıcılar, sanat eserinin belirli özelliklerini oylayabilir ve sanat eseri, bu oylar doğrultusunda otomatik olarak güncellenebilir.
Son olarak Web3 teknolojisi, sanat eseri için bir açık kaynak kodlu geliştirme topluluğu da oluşturabilecek. Bu topluluk, sanat eserini daha da geliştirmek için birlikte çalışabilecek ve böylece, sanat eserinin daha geniş bir kitleye erişmesine olanak tanınmış olacak.
Bu şekilde “Düşlerin Yolculuğu” adlı sanat eseri, web3 teknolojisi ile birleştirilerek merkezi olmayan bir sanal gerçeklik uygulaması haline getirilmiş, dijital varlık cüzdanı ve merkezi olmayan bir oylama sistemi ile desteklenmiş, açık kaynak kodlu bir geliştirme topluluğuna sahip olmuştur.
Yapay Zeka ile ilk aşamada bir sanatçı eserini YARATTI. Blockchain’in temel prensipleri ile GÜVENLİK sağlandı. Web3 ise sanat eserinin merkezi olmayan bir yapıda geniş kitlelere YAYILIMINI sağladı ve KAZANIM elde etmesine olanak verdi.
Bu farklı teknolojilerin temel prensipleri kullanılarak üç ayrı teknolojinin sizleri “Düşlerin Yolculuğuna” çıkarması an meselesi.
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
