Blockchain İşlem Takibi Nasıl Yapılır?

Blockchain işlemlerini takip etmek, kripto para dünyasında şeffaflığı ve güveni artırmanın anahtarıdır. Peki, bu karmaşık görünen süreç nasıl işler ve neden önemlidir? Bu yazıda, herhangi bir blockchain işleminin nasıl izlenebileceğini ve TxID’nin işlem detaylarını nasıl ortaya çıkardığını detaylandıracağız. Yazı boyunca işlem takibinin temellerini öğrenmek kripto paralara yeni başlayanlar ve profesyoneller için ne kadar önemli olduğunu göreceksiniz.

Blockchain İşlem Takibi Nedir?

Blockchain işlem takibi, gerçekleştirilen işlemlerin blockchain üzerinde izlenmesi sürecidir. Bu takip, her işlemin benzersiz bir tanımlayıcısı olan Transaction ID (TxID) sorgulama ile gerçekleştirilir. TxID, bir işlem yapıldığında oluşturulan ve o işleme özgü olan benzersiz bir kod dizisidir. İşlem takibi sayesinde, kullanıcılar gönderdikleri veya aldıkları fonların blockchain ağında nasıl bir yol izlediğini görebilirler.

Blockchain teknolojisinin temel taşlarından biri şeffaflık olduğu için işlem takibi bu şeffaflığı sağlamanın en önemli yollarından biridir. Her işlem, blockchain üzerinde kalıcı olarak kaydedilir ve herkes tarafından görülebilir. Bu durum, özellikle finansal işlemlerde güven ortamı yaratılmasına yardımcı olur. Örneğin, Bitcoin ağında bir kullanıcı tarafından gönderilen Bitcoin’in alıcıya ulaşana kadar geçirdiği tüm duraklar ilgili TxID ile sorgulanabilir.

Blockchain işlem takibinin bir diğer önemi de işlemlerin doğrulanmasında yatar. Blockchain ağları, yapılan her işlemin doğru ve geçerli olduğunu doğrulamak için konsensüs algoritmaları kullanır. Bir işlem onaylandığında, ilgili blockchain’e eklenir ve bu bilgi herkese açık hale gelir. Bu sayede işlemlerin manipüle edilmesi veya değiştirilmesi neredeyse imkansız hale gelir.

Sonuç olarak blockchain işlem takibi, kripto paraların ve diğer dijital varlıkların güvenli bir şekilde transfer edilmesini sağlar. Bu süreç sayesinde kullanıcılar işlemlerini gerçek zamanlı olarak izleyebilir ve varlıklarının güvenliğinden emin olabilirler. Blockchain teknolojisinin bu özelliği, finansal sistemin daha şeffaf ve güvenilir olmasına katkıda bulunur.

TxID Sorgulama Nedir?

Yukarıda da bahsedildiği gibi TxID (Transaction ID), blockchain işlemlerini takip etmek için kullanılan benzersiz bir tanımlayıcıdır. Her blockchain işlemi gerçekleştiğinde, otomatik olarak bir TxID oluşturulur. Bu ID, işlemle ilgili tüm detayları içeren ve blockchain ağında kayıtlı olan benzersiz bir kod dizisidir. TxID sorgulama ise bu tanımlayıcıyı kullanarak belirli bir işlemin detaylarını görüntüleme işlemidir.

TxID sorgulama, kullanıcıların gönderdikleri veya aldıkları ödemelerin durumunu kontrol etmelerine olanak tanır. Örneğin, bir Bitcoin transferi gerçekleştirdiğinizde, bu işlemin blockchain üzerinde kaydedildiğinden ve doğru şekilde işlendiğinden emin olmak için TxID’yi kullanabilirsiniz. TxID aracılığıyla, işlemin ne zaman yapıldığı, işlemde ne kadarlık bir değerin transfer edildiği ve işlemin hangi blokta yer aldığı gibi bilgilere erişilebilir.

Blockchain İşlem Takibi Nasıl Çalışır?

Bahsedildiği gibi blockchain işlem takibi, bir düğümden (node’dan) blockchain verisini çeker. Her bir takip hangi kripto parayı gösteriyorsa ona özeldir. Bununla birlikte bazı hizmetler aynı sitede birden çok takip önerirler. Düğümler, en son bloklardaki ve işlemlerdeki mevcut tüm veriyi toplar. Onları web servisine gönderir. Bu servis de insanlar tarafından kolayca yorumlanabilsin diye elindeki veriyi derler ve biçimlendirir. Bu durum kullanıcıların her şeyi gerçek zamanlı görebilmelerini ve eski işlemlerin detaylarını araştırabilmelerini sağlar.

Veriyi araştırılabilir hale getirmek için onu görüntülemek ve kategorize etmek yeterince etkileyiciyken bazı daha detaylı hizmetler aynı zamanda hashrate, günlük işlem hacmi ve toplam onaylanmamış işlemler gibi durumları gösteren grafikler de sunabilir. Borsa hizmetleri ya da cüzdanlarla bağlantılı olarak da sunulabilirler. Diğerleri daha gelişmiş olabilir. Ama tüm takipler ortak olarak network’teki son aktivitelerin akışını sunmalıdırlar ve işlemleri, blokları ve adresleri kolaylıkla arayabilmelidirler.

İşlemleri Aramak İçin Blockchain İşlem Takibini Nasıl Kullanabilirsiniz?

Bu rehberimizde blockchain.com’u kullanıyor olacağız. Ayrıca Bitcoin blockchain’ine bakacağız. Ama daha sonra kullanıcıların diğer kripto paraların hizmetlerine dikkat verebilmeleri için diğer popular siteleri de tartışacağız. Şunu bilmelisiniz ki çoğu takip çok benzer yollarla çalışır. Bu yüzden burada öğrendikleriniz çeşitli websitelerine benzer ve uygulanabilir olmalıdır.

Bir blockchain işlem takibine ilk girdiğinizde şuna benzer bir şey görürsünüz:

Burada fark etmeniz gereken ilk şey çıkarılmış olan en yeni blokların listesidir. Ancak unutmayın ki her blockchain, mining ile korunmuyor. Blokların nasıl onaylandığı bu yazının konusu değil. Sadece bilmelisiniz ki sürece bakılmaksızın her takip en son yaratılmış olanları gösterebilmelidir.

Sayfanın sol tarafında, diğer çeşitli veri tiplerine değiştirebilmek için seçenekler bulunur. Bir sonraki bölümde bunların çoğunu inceleyeceğiz. Şimdilik bloklara, işlemlere ve arama butonuna odaklanacağız. En son blokların listesi için Yükseklik (Height), Hash, Mined, Miner ve Büyüklük (Size) gibi sütunlarda bilgilerin ayrıldığını fark ettiniz mi?

Terimlerin Açıklanması

“Yükseklik,” en başından başlayarak sayılan mevcut blok sayısı anlamına gelir. Ya da bilinen bir diğer adıyla ‘genesis block’ yani başlangıç bloğu olarak bilinir. “Hash,” blokların çıkarılması için çözülmesi gereken sayıdır. Her blok için özgün bir kimlik olarak hizmet verir. Buna tıkladığınızda blok hakkındaki tüm bilgilere ve yapılan tüm işlemlere ulaşırsınız.

“Mined” sütunu bloğun ne kadar önce resmi olarak oluşturulduğunu gösterir. “Miner” da bunu yapanın kim olduğunun izini sürer. Son olarak “Büyüklük” de basitçe bloğun ne kadar büyük olduğudur. Burada byte olarak gösterilmiştir.

Soldaki “Transactions” yani işlemler butonuna tıklarsanız gösterilen veriler en son onaylanmamış işlemlere dönüşür. Bunun anlamı, bu işlemlerin henüz blokta onaylanmadığıdır ama blockchain’e yayımlanmıştır. Şimdi veri sütunları Hash, Zaman ve Miktar olarak BTC ve USD’dir.

Tekrar belirtmek gerekir ki Hash özgün bir kimliktir ama bu sefer tüm blok için değil, sadece bir işlem içindir. Daha basit anlatmak gerekirse blok hash’ları bloğun içinde bulunan her bir işlem hash’ından elde edilir. Daha sonra gelen “Zaman,” yayımlandığı zamandır. “Miktar” da Bitcoin ve Amerikan doları değerinde gösterilen, gönderilen varlığı belli eder.

İşlem Takibi Örneği

Söylediklerimizin hepsinin en üstünde cüzdan adresini, işlemin ya da bloğun hash’ını, hatta bir bloğun yüksekliğini girmenize izin veren arama butonunu göreceksiniz. Bu da aradığınız veriyi hemen bulmanıza yarayacak. Örnek vermek gerekirse, herhangi bir Bitcoin işlem takibine tıklayın ve arama butonuna şunu girin:

00000000000000000009d2e7077a9ce981a8f26166abdc3e8098a2a226f3c9db

(Kopyala yapıştır yapmanızı öneriyoruz.)

Bu gördüğünüz yazımız için rastgele seçtiğimiz bir bloğun hash’ıdır. Doğru bir şekilde girerseniz şunun gibi bir özetle karşılaşmanız gerekir:

Burada, blok hakkında anasayfada gösterilenden açıkça daha fazla bilgi görebilirsiniz. Tüm bu verileri derince incelemeyeceğiz ama 27 Mart 2020’de saat 11.15’de, 623214 yüksekliğinde oluşturulduğunu görebilirsiniz. Miner’ı Antpool’muş ve bu blokta 2489 işlem olmuş. Aşağıda bu verilerin altına ekranı kaydırıp bu işlemlerin her birini keşfedebilirsiniz.

Dikkat edin, sadece işlemlerin Hash’ını değil ayrıca gönderen ve alanların adreslerine de tıklayabilirsiniz. Bitcoin’in kolayca izinin sürülebilmesinin bir yolu budur. Zincir, para olarak oluşturulduğu anda bir cüzdandan diğerine geçişi kesin, herkesin erişebileceği ve kolayca takip edilebilir bir şeydir.

Şimdilik Merkle Tree, sürüm ya da ağırlık gibi şeyler hakkında endişelenmeyin çünkü onlar daha ileri seviyede bir yazının konusu.

Blockchain İşlem Takibinde Genellikle Görülen Diğer Özellikler

Buraya kadar anlattıklarımız neredeyse her işlem takibinde bulabileceğiniz temel ögelerdi. Ancak bir çoğu bu birkaç parametreden çok daha geniş veriler ve analitikler sunar. Blockchain.com işlem takibi sayfasının solundaki sekmelere tekrar bakın. “Bloklar” ve “İşlemler”den sonra tüm network hakkındaki verileri gösteren çeşitli grafikler var.

“Ortalama Ücret” ve “Ortalama Değer” isimlerinden de anlaşıldığı gibi işlemlerdeki ücretleri ve bu işlemlerin ortalama değerlerini kaydeder. “Zorluk,” yeni bir bloğun çıkarılmasının ne kadar zor olduğunun grafiğini çıkarır. Network’ü çalıştırmak için harcanan bilgisayar gücünün toplamı olarak basitçe özetleyebileceğimiz “Hashrate” ile bağlantılıdır.

“Mempool” grafiği, network’teki tüm onaylanmamış işlemlerin byte cinsinden ifade edilen toplam boyutunun ölçümüdür. “Fiyat,” varlığın şimdiki fiyatıdır. Bu varlık bizim şu anki amacımız için Bitcoin’dir. Bu, birçok borsanın ön sayfasında bulabileceğiniz veriyle aynıdır. “Günlük Tx” zaten kendini anlatıyor, son 24 saati aşkın sürede onaylanmış işlemlerin toplam sayısıdır. Son olarak “Onaylanmamış” sekmesi Mempool ile benzerdir. Ancak bu toplam veri boyutunu değil, onaylanmamış işlemlerin gerçek sayısını kaydeder.

Bu anlattıklarımız blockchain.com’da bulabileceğiniz sunulan şeylerden bazıları ve daha sağlam işlem takiplerinde bulabileceğiniz şeylere de benzer. Bazen veriler dilim grafiği ya da canlı animasyonlu grafikler gibi farklı yollarla gösterilebilir. Her blockchain’in tamamen aynı şekilde çalışmadığı bilgisiyle birleştirirsek her hizmetin biraz farklı olması kaçınılmazdır. Bunları da söyledikten sonra hadi işleri biraz daha genişletelim ve birkaç tane daha işlem takibine ve network’e bakalım.

Popüler Blok İşlem Takibi Araçları

Bitcoin için, önceden anılanın yanında en büyük takipler Blockcypher ve Bitcoin.com tarafından sağlanır. Bu siteler, ileri seviye analitikler sunmaz. Ancak blokları, adresleri ve işlemleri araştırmak için basit hünerler sunarlar. Daha önce bahsedildiği gibi, çoğu servis birçok takip sunar. Söylenen üç site için de bu geçerlidir. Bitcoin.com; Bitcoin ve Bitcoin Cash için, blockchain.com ise hem bu ikisi için hem de Ethereum için işlem takibi sunar. Blockcypher daha da ileri giderek Bitcoin, Litecoin, Dogecoin ve Dash için veriler sunar.

En popüler Ethereum işlem takiplerinden biri Etherscan’dır. Etherscan, blockchain.com’daki çeşitliliğe benzer bir şekilde kullanıcılarının oldukça geniş bilgilere ve grafiklere ulaşmalarına izin verir. Etherscan’ın sahip olduğu ekstra bir özellik de işlemler için tüm network’ten eleme yapmak yerine sadece ERC-20 ve ERC-721 gibi token’lar için özel aramalar yapabilmenizdir.

Basit ama etkili Dogecoin işlem takiplerinden biri DogeChain tarafından verilir. Formatı oldukça temiz ve açıktır. Ama miner dağılımı dışında analitikler konusunda biraz eksiktir.

Diğer İşlem Takibi Araçları

Gerçek anlamda binlerce eşsiz kripto para olduğu için sadece bu yazıda açıklanandan çok daha fazla işlem takibi olduğunu anlayabilirsiniz. Bazıları burada bahsedilenlerden çok az bir farkla çalışır. Örneğin, en son blokları her 10 saniyede bir güncellenen NULS blockchain, Bitcoin ya da Ethereum’dan çok daha fazla hızlıdır. Bu durum blok işlem takibini, 10 ya da 30 dakikada bir yeni blok üreten bir network’ten çok daha hızlı yapabilir.

Daha sonra Monero gibi gizlilik odaklı coinlerimiz var. Gizlilik odaklı coinlerin olayı, onları kullanan insanlar hakkındaki hassas bilgileri gizli tutmaktır. Monero blockchain’i Bitcoin’inki kadar kolay aranabiliyor olsaydı o kadar da gizli olmazdı. Bu yüzden Monero işlem takibi sadece İşlem ID’si, Ödeme ID’si ve ücret bilgisi gibi şeyleri gösterebilir. Network hakkındaki diğer analitikler de mümkün ama işlemlerin nereden geldiği, nereye gittiği ve ne kadarlık oldukları, sahip oldukları felsefeye göre, kasten gizlenir.

Seçeneklerinizin daha kapsamlı bir listesini istiyorsanız birçok proje arasından daha geniş derlenmiş işlem takibi koleksiyonlarına sahip olan Blockchair ve CryptoID gibi siteler de var. Son olarak, tüm kripto para piyasasının takibini yapmaya çalışan coinmarketcap.com gibi bir sitenin, neredeyse her coinle ilgili işlem takibi için linklerinin bulunması gerekir. Coinmarketcap.com’a alternatif olarak Coinlib ve Live Coin Watch verilebilir. Bunlar da bilgi ve linkler konusunda oldukça benzer opsiyonlar önermelidirler.

Sonuç

Artık Blockchain işlem takibi yapmak için bilmeniz gereken tüm bilgilere sahipsiniz. Hayli küçük bir projenin network’üne dalmayı planlıyorsanız bile doğru işlem takibine doğru yönünüzü belirleyip eşelemeye başlamanız zor olmamalı. Kripto paraların bu makalenin anlatabileceğinden çok daha çeşitli olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Çünkü burada anlatılanla uyuşmayan coinlere ya da işlem takiplerine rastlayabilirsiniz. Ancak verdiğimiz bilgilerin kendinizin ve büyük borsaların işlemlerini bulmanızı sağlamak için yeterli olması gerekir.

Blockchain analizlerinde daha da derine inmekle ilgiliyseniz, verileri ayrıştıran işlerin çoğunu kolaylaştıran hizmetler ve yazılım paketleri kesinlikle var. Böylece kişilerden şirketlere ve oradan da hükümetlere herkes paranın akışını sadece bir zincirle değil, birçoğuyla takip edebilir.

Bu çabaya yardımcı olan önemli şirketlerden biri de Chainalysis’tir. Bu şirket tarafından önerilen ürünler, sadece işlem geçmişlerini analiz ederek blockchain işlerinde bütün bir profil oluşturabilmekle birlikte işlem görüntülemeyi, paranın nereden geldiğini ve nereye gittiğini araştırmayı otomatikleştirebilir. Kripto paraların arkasında yatan ana ideallerden biri şeffaflık olduğu için bu hizmetler sadece birçok oyuncuyu dürüst tutmaya değil, aynı zamanda kötü olanları ortaya çıkarıp köklerini kazımaya çabalar.

Network’ü daha yoğun bir şekilde görüntülemeye dahil olmayı ya da sadece en sonki işleminizin gerçekten alındığına emin olmayı istiyorsanız bile Blockchain işlem takibi sizin için en iyi giriş noktasıdır. Her kripto para kullanıcısı en azından kendi yatırımlarıyla alakalı olanları seyretmeyi bilmelidir. Hem belki de kim bilir favori coinleriniz hakkında birkaç şey daha öğrenebilirsiniz. Umuyoruz ki bu yazımız size kendi yolunuzdaki ilerlemenizde yardımcı olabilmiştir. Unutmayın ki keşfetmeniz gereken daha çok veri var.

Sıkça Sorulan Sorular