Öncelikle kanıt ne demek, kanıt mekanizması deyince ne anlamalıyız bunu açıklayalım.
Blokzincirinin doğası gereği sistemin sürekliliği adına yeni bloklar üretilir ve bu üretilen bloklar mevcut zincire eklenir. Blok dediğimiz kavram ise en temelinde ağda yapılan işlemleri kaydeden kodlardan ibarettir. Tahmin edebileceğiniz gibi herhangi bir kişinin bu zincire kafasına göre blok eklemesi, yoktan işlemler çıkarması sistemin çökmesine neden olur. Bu noktada kanıt mekanizması devreye girer ve eklenen blokların doğrulunu ve güvenilirliği sağlanır. Peki ne tür kanıt mekanizmaları vardır ve bunlar neden farklılık gösterir, bunları inceleyelim.
Kanıt mekanizmaları, bilgisayar biliminde belli bir verinin dağıtık işlemler veya sistemler üzerinde uzlaşmaya varılarak işlenmesini sağlayan sistemlerdir. İşlemlerde uzlaşabilmesi için bu sistemlerin veya işlemlerin güvenilir olması gerekmez. Bu nedenle uzlaşma algoritmaları blokzincirin karşılıklı güven gerektirmeyen yapısını sağlamak için kullanılır.
Tabii burada genelde kafa karışıklığına yol açan güvenilir olmak ifadesine değinmek istiyorum. Bu kavram genelde ‘Nasıl yani sisteme güvenemez miyiz?’ tarzı sorular doğuruyor ancak burada bahsedilmek istenen bir insan ya da kurum gibi bir sisteme güven duyma ihtiyacı olmadan işlemi gerçekleştirmektir.
Normalde banka reklamlarında karşımıza çıkan en güvenilir bankanız tarzı ifadeler görürüz. Bunun nedeni sistemin başında bir güç bulunması ve istenirse tüm paraları alıp kaçabilme yetkisine sahip olmasıdır. Tabii biz bankalara güveniriz ve para yatırırız. İşte kanıt mekanizması sistemin başında güç olsun veya olmasın güven duyma ihtiyacını ortadan kaldırmayı hedefler. Yani ertesi gün uyandığımızda tüm BTC’lerin kaybolması gibi bir fiyasko ile karşılaşmayacağımızın garantisini sunar.
Her blokzinciri çıkış amacına göre farklı mekanizmalar kullanabilir. Örneğin Bitcoin ilk çıkan blokzinciri olarak Çalışma Kanıtını (Proof-of-Work) kullanırken Solana blokzinciri Hisse Kanıtını (Proof-of-Stake) kullanıyor.
Kanıt mekanizması kavramının çıkış felsefesini de anladığımıza göre günümüzde popüler olan bazı kanıtları ele alalım.
En Çok Bilinen Kanıt Mekanizması: İş Kanıtı (Proof of Work) Nedir?
Proof of Work Bitcoin’de ve Ethereum’da (Yakın gelecekte proof of stake’e geçiş yapacak) kullanılan uzlaşma algoritmasıdır. Proof of Work, çözümü zor ancak çözümün onaylanması kolay olan işlemsel bir probleme dayalıdır. PoW algoritmalarının kullanıldığı projelerde madencilerin zincire blok ekleyebilmeleri için problemi çözmeleri gerekir. Problemi ilk çözen kişi bloku zincire ekleme hakkını elde eder.
Bu algoritmadaki en önemli detay, işlem gücü ve madenci sayısıdır. Çünkü işlem gücü ve madenci sayısı arttıkça teorik olarak bu algoritma daha güvenli hale geliyor. Bitcoin ilk çıktığı günlerde orta seviyede bir cep telefonuyla bile madenci olunabiliyorken şu an Bitcoin madenciliği için özel cihazlar kullanılmaktadır.
Hisse Kanıtı (Proof of Stake) Nedir?
PoS aslında; sahip olduğunuz ‘Coin’ kadar güce sahipsinizdir anlamına gelen bir algoritma sistemidir.
Proof of Work’te gücünüzü arttırmak için ‘Mining’ denilen madenciliği yapmanız gerekmektedir. Bunun için ise güçlü cihazlar almalı veya mevcut cihazları güçlü cihazlar ile yenilemelisiniz. Proof of Stake’de ise sadece yeteri kadar coin satın almanız yeterli olacaktır.
Bitcoin’in temel sisteminin Proof of Work algoritmasına göre tasarlandığını biliyoruz. Bu da yüksek hesaplamalar gerektirdiği için güçlü cihazlar ve yüksek elektrik enerjisi gerektirmektedir. Yani yüksek elektrik faturası ve donanım maliyeti gerekir.
Proof of stake’deki doğrulama işlemi kişilerin cüzdanındaki coin miktarına bağlıdır. Yani bir cüzdanda bir miktar coin varsa o kişi bir doğrulayıcıdır. Tabii ki yüksek miktarda coini olan kişilerin doğrulayıcı olarak kullanılma olasılığı daha yüksektir.
Dolayısıyla bu kişiler transfer işlemlerinden daha çok pay almaktadırlar. Proof of Stake temeli ile yayınlanan ilk coin “Peercoin”dir.
Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı (Delegated Proof of Stake)
PoS sisteminden türetilmiş olan DPoS’ta bloklar önceden belirlenen kullanıcı grupları tarafından madenlenir. Bu kullanıcı grubuna şahitler denir. Şahitler token sahipleri tarafından seçilir. Token sahiplerinin sahip oldukları token oranında oy hakkı vardır. Şahitler görevlerini yerine getirdiklerinde ödüllendirilirken (Blok ödülü) görevlerini kötüye kullandıklarında ise cezalandırılır (Şahitler arasından çıkarılma).
Şahitler sistemde bulunan iki işleme yardımcı olurlar. Bunlar, sistemde yapılan işlemleri bloklara yazmak ve başka bir şahit tarafından oluşturulan bloku onaylayarak imzalamaktır.
Sistem içinde bulunan herkesin bloklar üzerinde etkisini seçilmiş kişiler aracılığı ile iletiyor olması, DPoS algoritmasının günümüz demokrasilerine benzetilmesine sebep olmuştur. Günümüz demokrasilerinden farkı ise çalışmayan şahitin en kısa sürede yerine yeni birinin geçebiliyor olmasıdır. Bu durum sistemin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlıyor.
IoT ve Nodle Network
Nesnelerin interneti, bilgi üretebilen ve internet üzerinden bunu paylaşabilen tüm bilgi işlem cihazlarını, mekanik ve dijital makineleri, nesneleri, hayvanları ve hatta insanları birbirine bağlayan teknolojiye verilen isimdir. IoT kısaltmasıyla bilinen bu teknoloji, her bir nesneye benzersiz bir kimlik (UID) atayarak herhangi bir insan müdahalesine gerek olmaksızın birbirleriyle ve merkezi kontrol mekanizmalarıyla veri paylaşımı yapmalarını mümkün kılar.
Örneğin; kolunuzda bir akıllı saat var. Bu akıllı saat gittiğiniz mesafeyi, attığınız adımları ve bu aktiviteleri yaparken kalbinizin nasıl attığını algılayan sensörlere sahip. Burada toplanan bu veriler bir istemci (bilgisayar, cep telefonu vb.) tarafından analiz edilip hayatımızı düzene koymamızda yardımcı olmaktadır. İşte bu iki cihazın arasındaki iletişim, nesnelerin internetini oluşturan en temel özelliktir.
Bağlantı Kanıt Mekanizması Kullanan Nodle Nedir?
Üstte hali hazırda kullanılan bazı kanıt sistemlerinden bahsettim. Şimdi de yeni popülerleşen Bağlantı Kanıtını kullanan Nodle Network’ten bahsedeceğim.
Nodle kısaca Nesnelerin İnterneti (IoT) için bir bağlantı sağlayıcısıdır. Şirket; şirketlerin ve şehirlerin bağlantı kurmasına ve cihazlarından, sensörlerinden ve etiketlerinden veri toplamasına yardımcı olmak için Bluetooth Düşük Enerji ile çalışan sağlam bir ağ kurmuştur. Cihazlar birbirlerine bağlandıkça sistem devamlılığını sağlar ve gelişir. Şimdi bu sistemin ne olduğuna bakalım.
Nodle nasıl çalışır?
Nodle Network’ün mimarisi ve sistem tasarımı; akıllı telefonları, ağ için düğümler (yani sisteme dahil olan cihazlar) ve baz istasyonları olarak kullanan “Akıllı Telefon Altyapısı”ndan yararlanır. Nodle’daki ekip, “Bağlantı Kanıtı” yoluyla ağı büyütmek için yenilikçi bir yol geliştirdi. Böyle bir yöntemi kullanarak, mobil uygulama geliştiricileri ve tüketiciler, akıllı telefonlarının hizmet sunmasını sağlayarak rekabet eder ve ağa katılırlar.
Kablosuz radyo ve bant genişliği gibi kaynaklar sunan kullanıcılar katkıları karşılığında sistemin para birimi NODL Cash ile ödüllendirilir. Bunu Ethereum ağı ve Ether ilişkisi olarak düşünebilirsiniz. Birisi ağ adı diğeri ise ağda, sistemde geçerli olan para birimi.
Bağlantı Kanıtı mekanizmasının kendi avantajları burada devreye giriyor.
- Konumunuz ve verileriniz asla saklanmaz, uygulama akıllı cihazlardan şifrelenmiş verileri iletir.
- Aktarılan veri miktarı azdır. Uygulamayı, toplanan kişisel olmayan verileri buluta göndermek için yalnızca wifi kullanmaya zorlayabilirsiniz.
- Akıllı telefonunuz Bluetooth Low Energy kullanır ve akıllı telefonunuzun pili üzerindeki etkiyi sınırlar. Sonuç olarak, normal bir kullanım için ortalama tüketim her 24 saatte bir %1 ila %3 arasında olmalıdır. Bitcoin madenciliğinin harcadığı enerjiyi düşününce bu çok iyi bir oran.
Nodle Cash, Polkadot Üzerine Kurulan Bir Kanıt Ağıdır
Nodle Cash, Polkadot ekosisteminin gücünden yararlanıyor, ancak madencilik sistemi biraz farklı. Kullanıcılar düğümler ve madencilerdir ve Bağlantı Kanıtı protokolü ile yeni paralar bulurlar.
Kullanıcılar, akıllı telefon ve cihaz ağları aracılığıyla gönderilen veri paketlerine göre ödüllendirilir. Sistemdeki Doğrulayıcılar ise yeni çıkarılan madeni paraların bir yüzdesinin yanı sıra işlem ücretleriyle ödüllendirilir.
Ekstra donanım gerekmez. Bitcoin madenciliği veya diğer kripto para birimlerinin aksine, Nodle Cash oluşturmak için pahalı donanım satın almaya gerek yoktur. Cep telefonunuz, ödülleri almaya başlamak için yeterlidir.
Nodle Sistemi Nasıl Çalışır?
Sistemde Ağ Doğrulayıcıları, Ağ Aboneleri ve Ağ Geliştiricileri olmak üzere 3 ana karakter bulunur.
Ağ Aboneleri
- Ağ Aboneleri, Nodle Ağının hizmetlerini kullanan kişi veya kuruluşlardır.
- Ağ Geliştiricileri ve Ağa Katkıda Bulunanlar tarafından geliştirilen bir hizmet karşılığında bir ücret ödeyerek Nodle Ağı ile etkileşime girerler.
Ağ Doğrulayıcıları
- Ağ Doğrulayıcıları, ağ üzerindeki transferleri belirler ve bu sırada Ağa Katkıda bulunan kullanıcıların yaptığı katkıyı belirler. Bu sayede ödülller verilir. Böylece aslında blokzincirinin belkemiği olurlar.
Ağ Geliştiricileri
- Ağ Geliştiricileri, Düğüm Ağı ve çevresinin teknik kullanıcılarıdır.
- Ağa dayanan veya onun üzerinde çalışan özel uygulamalar geliştirirler.
Erişim ağının ucundaki Ağa Katkıda Bulunanlar, etkileşimde bulunabilen cihazlardır. IoT cihazı, Nodle Ağı için bir ağ geçidi görevi görür; bu tür cihazlar Kenar Düğümleri (Edge Nodes) olarak anılır. Çoğu Kenar Düğümü akıllı telefonlardan yapılmıştır, bu nedenle Nodle Network, kitle kaynaklı bir IoT ağı olarak tanımlanabilir.
Ağa katkıda bulunan kişi olmak için yalnızca Nodle Yazılım Geliştirme Kitini (Nodle SDK) cihaza indirmek gerekir. Ağa katkıda bulunan herkes ödüllendirilir. Geleneksel reklamcılık çözümlerinin aksine Nodle SDK kullanıcı PII’larını toplamaz, cihazın yerel kaynaklarının sisteme de katkıda bulunması beklenir. Örnek olarak GPS sensörü, CPU, telefon hafızası, WIFI nodle arasındaki iletişime katıkıda bulunmak için küresel ağa katılır ve bu işlem minimum enerji ile yapılır.
Kaynaklar: Nodle, innova, allerin
Trusted
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak BeInCrypto, haberlerde tarafsız ve şeffaf raporları garanti eder. Bu haber makalesi doğru ve güncel bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Ancak okuyucuların bu içeriğe dayalı herhangi bir karar vermeden önce tüm bilgileri bağımsız olarak doğrulamaları ve bir profesyonele danışmaları tavsiye edilir.
