Bittensor Bitcoin Kadar Başarılı Olabilir mi?

Bitcoin bugünlerde, ilk çıkışındaki merkeziyetsizlik felsefesine neredeyse tezat şekilde, Wall Street tarafından benimseniyor. Bittensor ise merkezileşmenin ‘büyük patronuna’ karşı bir meydan okuma olarak öne çıkıyor. Şu sıralar gündemde oldukça sıcak bir anlatı. Yapay zekânın yükselişiyle birlikte teknoloji üzerindeki yoğunlaşma ve merkezileşme endişeleri de arttı.

Bittensor ve ona bağlı kripto para birimi TAO, yapay zekâ servislerini merkeziyetsizleştirmeyi hedefliyor. 2025 yılında yaklaşık %53 değer kaybetmiş olsa da, bazı yatırımcılar Bittensor’u yapay zekâ çağına uygun yeni nesil bir Bitcoin olarak görüyor. Ancak bu kadar iyimser olmak ne kadar gerçekçi?

Bittensor’un Temeli ve Gelecek Vaatleri

Ağın ödül yarılanması 15 Aralık’ta tamamlandı ve çıkarılan coin miktarı azaldı. Fakat bu hikaye yatırımcılara çok tanıdık geliyor.

Birçok kripto para ‘bir sonraki Bitcoin biziz’ iddiasında bulundu: Çünkü bu anlatıyla ciddi gelir elde ediliyor.

Ancak Bittensor için uzun vadede gerçek bir değer ortaya çıkabilir – tabii ki bu ölçekteki iddialı tüm projelerde olduğu gibi, engelleri aşmak da şart.

Bittensor’un hikayesini Bitcoin’e benzetmek yanlış olmaz: Ortada güçlü rakipler var ve yeni bir ağ bu düzeni sarsabilir, hatta tamamen değiştirebilir.

Uzun yıllardır influencer’lar hep benzer bir slogana sarıldı: ‘Bitcoin al, bankalara karşı pozisyon aç’. Şimdi Bitcoin’in Wall Street bankalarında, halka açık DAT hisselerinde yer almasına rağmen bu anlatı geçtiğimiz dönemde iyi iş çıkardı.

Buradaki temel iddia şu: OpenAI, Anthropic ve Deepseek gibi şirketler fazlasıyla büyüdü ve güçleniyor, bu da endişe yaratıyor.

Bittensor’un temel fikri, yapay zekâ işlemlerinin merkeziyetsizleştirilmesi ve proof-of-work yerine gerçek dünyada işe yarayan yapay zekâ işlerinin çözülmesini sağlamak.

Yuma adlı Bittensor platformunun en büyük destekçilerinden birinin yöneticisi Evan Malanga BeInCrypto’ya şu açıklamayı yaptı: ‘Bitcoin, kriptografik teşviklerin küresel bir donanım ağını bir defteri tutmak için koordine edebileceğini kanıtladı. Bittensor aynı mekanizmayı alıyor ve hesaplama gücünü bugünün dünyasında doğrudan fayda sağlayacak bir alana yönlendiriyor: Yapay zekâ modellerinin, uygulamalarının ve altyapısının eğitilmesi ve çalıştırılması.’ dedi.

Başka Bir Bitcoin mi Gerçekten?

Yuma’nın, Bitcoin, Zcash ve Decentraland gibi birçok kripto paranın ilk yatırımcılarından biri olan Digital Currency Group’a (DCG) bağlı bir şirket olduğunu belirtmekte fayda var.

Coinbase, Circle ve Chainalysis’e de erken aşamada yatırım yapan DCG’nin CEO’su Barry Silbert açıkça Bittensor’un arkasında duruyor: Bu durum bazı yatırımcılar için olumlu bir sinyal olabilir.

Bittensor’da Bitcoin’e benzer bazı özellikler var. Sadece 21 milyon TAO bulunuyor; bu, BTC’ye açık bir gönderme. Ayrıca Bittensor’da da yarılanmalar yaşanıyor. Nitekim aralık ayında ödüller günlük 7.200 TAO’dan 3.600 TAO’ya düştü.

Bitcoin’in enerji harcamalı proof-of-work sistemi yerine Bittensor, proof-of-intelligence adını verdiği ve node’ların yapay zekâ görevlerini tamamlamasını gerektiren bir mekanizma kullanıyor. Bir node’un görevi ne kadar kaliteli olursa TAO ödülü alma olasılığı da o kadar artıyor.

Bittensor ağına katılan node’lar, şu anda 128 adet olan farklı alanlarda uzmanlaşmış alt ağlara (subnet) atanıyor. Her subnet, farklı bir yapay zekâ alanında hizmet veriyor.

Taoshi’nin kurucu ortağı Arrash Yasavolian şöyle diyor: ‘Her subnet, belirli bir yapay zekâ hizmeti için özelleşmiş bir pazar yeri gibi – kimi görsel oluşturma konusuna odaklanırken kimi ise dil modellerine yoğunlaşıyor.’ dedi.

Merkezileşme ve Merkeziyetsizlik Karşılaştırması

Yapay zekâyla ilgili endişeler genellikle birkaç şirketin pazarı ele geçirmesi üzerine yoğunlaşıyor. Her sektörde yoğunlaşma, çoğu zaman fiyatların artmasına ve hizmetlerin kötüleşmesine neden olur – hatta bazen iki sorun bir arada yaşanır.

Bittensor, sahip olduğu merkeziyetsizlik özellikleri sayesinde, yapay zekâyı küresel bir kamu malına dönüştürmeyi amaçlıyor. Bağımsız node operatörlerinin alt ağlara güç sağlaması buna güzel bir örnek.

BitMind’ın CEO’su Ken Jon Miyachi Bittensor üzerinde deepfake tespitine odaklanan subnet’i işletiyor ve şöyle diyor: ‘Yapay zekâ her sektörü yeniden şekillendiriyor. Bitcoin, değer saklama anlayışında devrim yarattı ama Bittensor, zekâyı küresel bir değer haline getirerek tüm ekonomik sistemleri kökten değiştiriyor.’ belirtti.

Bu ağ gerçekten ne kadar merkeziyetsiz? 10 Temmuz 2024’te Bittensor ağı 8 milyon doların çalındığı bir hack saldırısı sonrasında durduruldu. Zincir, işlemlerin yapılamadığı bir ‘güvenli mod’a alındı ve yalnızca blok üretmeye devam etti.

‘Bugün için meşru merkeziyetçilik kaygıları var’ diyen Taoshi’den Yasavolian, ‘OpenTensor vakfı blokların doğrulanmasından sorumlu tek taraf konumunda. En büyük 10 alt ağ doğrulayıcısı toplam ağın yaklaşık %67’lik payına sahip.’ ifadelerini kullandı.

Bazılarına göre Bittensor’un güvenlik riskleri ve ağın durdurulabilmesi merkeziyetsizlik anlayışına tamamen ters. Ağın savunucuları ise tam merkeziyetsizliğin ilerleyen zamanlarda geleceğini ve Bittensor’un da tıpkı Bitcoin gibi “güvenilir bir şekilde tarafsız” olacağını iddia ediyor.

Yasavolian, ‘Bittensor’un uzun vadeli stratejik hedefi, güvenilir şekilde tarafsız bir yapay zeka geliştirme aracı haline gelmek. Bu da Ethereum’da gördüğümüz gibi aşamalı bir merkeziyetsizleşme süreci’ dedi.

Yapay Zeka Alarmı

Bittensor’un merkeziyetsizliğini artırmanın ve farklı görüşleri duymanın yollarından biri alt ağ (subnet) operatörleriyle mümkün. Bu topluluklar hem zaman hem de para harcayarak ağa yatırım yapıyor, tıpkı Yasavolian gibi seslerini duyuruyorlar.

Alt ağ sayısındaki artış ise dikkat çekici. 2025 başından bu yana alt ağ sayısı %97 büyüme ile 65’ten 128’e çıktı.

Gain Ventures şirketinin Yapay Zeka Direktörü Sergey Khusnetdinov, alt ağ topluluğunun Bittensor’un geleceği için kritik önemde olduğunu düşünüyor.

‘Sonuç olarak faydalı zekanın tek bir laboratuvar ya da şirkete bağlı olmadığı, dünyanın dört bir yanındaki izinsiz bir topluluktan organik şekilde doğduğu, kendi kendini geliştiren meritokratik bir ekosistem ortaya çıkıyor.’ dedi.

Günümüzde merkezi yapay zeka şirketleri olağanüstü değerlemelere ulaşıyor: OpenAI 500 milyar dolara, Anthropic ise 350 milyar dolara değerleniyor. Çin merkezli Deepseek’in ise 150 milyar dolar değere ulaştığı konuşuluyor. Hal böyleyken Bittensor gibi güçlü bir yapay zeka ağının potansiyel değeri ne olabilir?

Derin sahte (deepfake) tespit alt ağı işleten BitMind CEO’su Miyachi, Bittensor ağının ileride Bitcoin ağından bile üstün olabileceğine yükseliş yönlü bir bakışla inanıyor.

BeInCrypto’ya konuşan Miyachi, ‘Bittensor ekosistemi tarafından üretilen değer, uzun vadede Bitcoin’in değerini geçebilir’ dedi.

Tabii tüm bunlar, insanların merkezi yapay zeka sistemlerine zamanla nasıl yaklaşacağına veya bu konuda endişe duyup duymayacaklarına bağlı. Fakat Bitcoin de tarih boyunca, pandemiden banka krizlerine ve itibari para birimi değer kaybı gibi merkeziyet sorunlarında büyük yükselişler yaşadı.

Belki yakında influencer’lar da “long Bittensor, short merkeziyetsiz AI” demeye başlar. Kim bilir? Kimi zaman gelecek, yapay zekanın bile tahmin edemeyeceği kadar tuhaf olabilir.