Bitcoin ve Ethereum en popüler kripto paralar olabilir ancak bazılarının düşündüğü gibi gizlilik odaklı coinler değiller. Aslında, blockchain teknolojisinin açık kaynaklı doğasının sayesinde dağıtılmış defter teknolojisiyle Bitcoin işlemleri tamamen halka açık. Bunun yanında, çoğu borsada uygulanan know-your-customer yani ‘müşterini tanı’ politikasından bahsetmiyoruz bile.
Ancak ya birisi tamamen anonim bir şekilde kripto para trade’i yapmak istese? Gizlilik odaklı coinlerin olaya dahil olduğu nokta tam da burasıdır. Gizlilik odaklı bir coin geleneksel kripto paralarla benzerdir. Sadece, bu coinler cüzdanların adreslerini ve cüzdan sahibinin izinin sürülebileceği bilgileri saklarlar.
Bu rehberimizde sizinle, gizlilik odaklı coinlerin nasıl çalıştığına ve ne için kullanıldıklarına bakacağız.
Bu yazıda:
- Gizlilik Odaklı Coinler Nasıl Çalışır?
- Gizlilik Odaklı Coinler Neden Kullanılmalıdır?
- Bitcoin İzi Bulunamayacak Bir Kripto Para Mıdır?
- En İyi Gizlilik Odaklı Coin Hangisidir?
- Gizlilik Odaklı Coinleri Kullanmanın Artıları ve Eksileri
Gizlilik Odaklı Coinler Nasıl Çalışır?
Gizlilik odaklı coinlerle ilgili bilmeniz gereken, ‘normal’ kripto paralardan o kadar da farklı olmamalarıdır. Örneğin onlar da halka açık bir deftere dayanırlar. Ancak bir işlemin yapıldığını hala söyleyebilirsiniz lakin cüzdanın adresinin izini sürmek çok daha zordur. Gizliliğine çok önem veren insanlar için paha biçilemez bir durumdur bu.
Ancak düzinelerce gizlilik odaklı coin var ve her biri anonimlik için kendi yöntemlerini kullanıyorlar. Dahası her biri çeşitli derecelerde başarıya sahip.
Monero
Monero, market değeri göz önüne alındığında gizlilik odaklı coinler arasında en popüler olanıdır. Bu coin, network’ün “CryptoNight” emek ispatı (proof-of-work) mutabakat algoritması altında, trade’i anonim tutmak için gizli adreslerden ve halka imzalarından yararlanır. Her bir Monero cüzdanı, genel görünüm anahtarını ve genel gönderme anahtarını içeren halka açık adreslere sahiptir. Ancak işlemler bu adreslere gönderilmez.
Bunun yerine gönderenin cüzdanı bir kerelik gizli adres oluşturmak için alıcının iki anahtarını kullanır ve Monero’yu yeni oluşturulan adrese gönderir. Bu gizli adresler halka açıktır. Böylece işlem blockchain’de kaydedilebilir ancak alıcı dışında kimse bu işlemin kimin için olduğunu bilmez. Yani insanların görebileceği tek şey bir işlemin yapıldığıdır.
Daha sonra alıcının cüzdanı, gizli adresle uyumlu olan özel bir görüntüleme anahtarıyla Monero’nun bu gizli adres için olan blockchain’ini tarar. Bulunduktan sonra, fonlar başka kimse fark edemeden alıcının cüzdanına gönderilir. Ancak alıcı isterse bir işlemi genel görünüm anahtarını paylaşarak görünür kılabilir.
Peki gönderici nasıl anonim kalabilir? Bu da tabii ki halka imzalar sayesindedir.
Monero’nun halka imzaları, birkaç taneden fazla gizlilik odaklı coin’in kullandığı işlem karıştırma formlarıdır. Fonları göndermenin akabinde bir kullanıcı ‘halka’sı gönderenin yanı sıra işlemi imzalarlar. Bu yolla kimin gerçek gönderici olduğunun izini sürmek imkansızdır. Yani herkes için anonimlik sağlanmış olur.
Bir Monero fork’undan inşa edilmiş bir başka anonim kripto para olan Bytecoin de halka imzalardan yararlanır.
DASH
DASH ilgi çekici çünkü öncelikli amacı gizlilikten ziyade kullanan herkes için hızlı bir dijital varlık olmak. Ancak, trader’ların anonimliğinden emin olmak için PrivateSend isimli inanılmaz bir gizlilik özelliği var.
Bu özellik tamamen opsiyoneldir. PrivateSend, Coinjoin entegrasyonuyla yapılan coin karıştırma ile işlemleri anonim tutar. Bir işlem toplamını 0.001, 0.01, 0.1, 1 ve 10 DASH aralıklarına bölerek başlar. Bu durumu, 50 dolarlık bir faturayı 10, 5 ve 1 dolara bölmek gibi düşünebilirsiniz.
Daha sonra DASH cüzdanı, networklerdeki farklı masternode’ları gizli bir işlemin yapıldığı hakkında yine gizlice bilgilendirir. Bu işlemi, aynısını yapmak isteyen diğer kullanıcılar ile eşleştirir. Buradan itibaren, bahsedilen masternode her bir girdiyi karıştırır ve sonra da geldiği cüzdana geri yollar, her cüzdanın kullanabilmek için 1000 tane sahip olduğu değişiklik adresi denen sadece azıcık değişikliği olan bir adrese. Bu yolla hiç kimse ana cüzdanın yapıldığı işlemin izini süremez.
Her seferinde işlemin kaynağının izini sürmeyi daha da zorlaştırarak 16 kereye kadar yapılabilir. Buradan DASH, kullanıcıların göndermesi için kullanılan özel bir cüzdan olan PrivateSend’de saklanır. Ancak, PrivateSend işlemleri blockchain’de daha çok alan kapladıkları için geleneksel işlemlerden daha pahalıdır.
Zcash
Zcash de DASH gibi gizli ya da saydam işlemlere izin verir. Saydam bir işlem, Bitcoin gibi çalışır. Yani herkesin görebileceği şekilde genel blockchain’de adresler ve diğer detaylar dahil olmak üzere kaydedilir. Ancak gizli işlemler şifrelidir ve sadece bir işlemin görüldüğüne dair bilgi blockchain’de kaydedilir.
Zcash, z-adres ve t-adres olmak üzere iki tip adres bulundurur. Z-adresler gizli işlemlere olanak tanırken t-adresler saydam olan işlemlerle ilişkilidir. Bir z-adresten diğerine işlem göndermek gizli işlem olarak adlandırılır. Z-adresten t-adres’e gönderildiği zaman ‘deshielding’ ve tam tersi ise ‘shielding’ olarak bilinir. Son olarak, t-adresler arasında olan da diğer birçok kripto paradan farklı olmayarak genel işlemdir.
Gizli işlemler sıfır bilgi ispatları ya da diğer adıyla zk-SNARK’lar sayesinde mümkündür. Esasen zk-SNARK’lar kullanıcıların, ne kadar ya da kime gönderildiği gibi bilgileri açıklamadan yasal bir işlemin yapıldığını doğrulamalarını sağlar. Bir işlem başladığında, göndericinin gönderilen Zcash’i temsil eden gizli bir anahtara sahip olduğuna bir ‘kanıt’ oluşturulur. Bu durum, doğrulayıcıların işlemin doğruluğuna ve herhangi bir çifte harcama olmadığına güvenmeleri için yeterlidir. Böylece, kimin yaptığını ya da nereye gittiğini bilmelerine gerek kalmadan geçerli bir işlem olduğunu bilirler.
Verge
Verge de opsiyonel gizli işlemler önerir. Anonim işlemlere dahil olanlar Verge’in “Wraith protokolü”nün yararlarından keyif alacaklardır. Bu protokol, Tor network’ü üzerinden I2P tüneli ve IP örtmesi olmak üzere iki sistemden oluşur. İkisi de Verge’e entegre edilmişlerdir. Böylece IP adresini saklamak için üçüncü bir parti seçeneğine gerek yoktur.
Bir Verge kullanıcısı cüzdanlarındaki gizli defteri ‘ON’a ayarladığında tüm işlemler Tor’a otomatik geçer. Tor tamamen silmeden önce bilginin takip edilmesinin zor olduğundan emin olur. Dünya çapındaki farklı ileticilere her birini yollamadan önce veriyi katmanlara şifreler. Bu, bir kullanıcının IP adresini işlem sırasında gizleyerek izlemeyi neredeyse imkansız hale getirir.
I2P tünelinde olduğu gibi bu metod kullanıcıların birbirleriyle birebir iletişim kurmalarını sağlar ve iki taraf arasında gönderilen tüm bilgilerin yalnızca kendilerinde kaldığından emin olur.
Son olarak, Verge aynı zamanda atomik takasları da destekler. Trader’ların birebir yoluyla kripto paraları dönüştürmesine izin vererek geleneksel bir borsaya olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Atomik takaslar akıllı kontrat teknolojisine dayalıdırlar. Esasen, dijital bir eğer-ise ifadesidirler. İki kullanıcı fon trade’i yapmak istiyorsa, her ikisi de bu fonları bir emanet hizmetine yerleştirmek zorundadır. Eğer kullanıcılar bu gerekliliği yerine getirirse fonların kilidi açılır ve her ikisi de diğer trader’dan gönderilen varlığı alırlar.
Grin & Mimblewimble
Mimblewimble, Bitcoin’in orijinal tasarımına dayalı değiştirilmiş bir proof-of-work blockchain protokolüdür. Bitcoin’in ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek amacıyla tasarlanmıştır. İlginç bir şekilde, Mimblewimble’da inşa edilen networklerin genel adresleri yoktur. Bunun anlamı da basitçe birinin bir işlemin kaynağının izini sürebilmesi için hiçbir bilginin olmamasıdır. İlgili veriyi sadece işleme katılan iki taraf görebilir.
Protokol, sıfır toplamlı doğrulama ve özel anahtarların sahipliği olmak üzere iki temel ilke üzerine kurulmuştur. Sıfır toplamlı doğrulama, doğrulamanın yalnızca bir işlemdeki çıktıların ve girdilerin toplamının sıfır olması durumunda gerçekleşebileceğini belirtir. Bu, işlem miktarını açıklamadan, yeni bir paranın oluşturulmadığının ve çifte harcama olmadığının kanıtlanması anlamına gelir.
Sıfır ispatı çok imzalı bir özel anahtarı da hesaplar. Bu da gönderenin doğru miktarda varlığı dahil ettiğini kanıtlar.
Öyleyse başlıktaki Grin nedir diye sorduğunuzu tahmin edebiliyoruz. Grin, Mimblewimble blockchain teknolojisi üzerine kurulu, ölçeklenebilirlik ve gizlilik seçeneklerini geliştiren bir kripto paradır. Grin’deki işlemler zamanla otomatik olarak silinir. Bu da sadece network’ün hızını artırmakla kalmaz, aynı zamanda diğerlerinin, onların izini sürmesini de engeller. Blockchain network’ünün defter yönünü hafifletirken gizlilik için mükemmeldir.
PIVX
PIVX, bir hisse ispatı DASH fork’udur. Aynı zamanda, yeni bir mutabakat metodu uygulansa da, DASH’a benzer bir görünümü de vardır. Ayrıca, varlık oldukça topluluk güdümlüdür ve PIVX’in masternode’larının network’ü daha ucuz işlem ücretlerine katkıda bulunur.
Kısa bir süre için varlık, halka açık olan PIV coin’ini özel bir zPIV coin’ine dönüştüren Zerocoin protokolünden de faydalandı. Yani gönderilen zPIV’in alıcının cüzdanında sadece PIV olarak görünmesi olayıydı. Ancak, bu teknoloji dağıldı ve grup şimdi yeni bir gizlilik protokolü üzerinde çalışıyor.
Tabii ki kendi teknolojileriyle çok çok daha fazla gizlilik odaklı coinler var. Ancak yukarıda açıkladıklarımız kaydedilmeye değer başarı göstermiş olan varlıklar. Her biri gizliliğe kendi tarzında değer verir ve ileride kullanılmak üzere tekrarlanabilecek yeni bir fikir sunar.
Gizlilik Odaklı Coinler Neden Kullanılmalıdır?
Kişisel verilerin oldukça değerli olduğu günümüzde ve çağda gizlilik odaklı coinler gereklidir. Gizlilik saklayacak bir şeyimiz olduğu için değil, bir insana kendini kendi kavramlarıyla ifade etme imkanı verdiği için çok önemlidir. Dünyanın geri kalanının yapılan işlemi görmesini gerektirecek bir sebep yoktur. Çünkü bu, bir ünlüyü spot ışıklarının altına koyup yaptığı her seçim için yargılamak gibi olur. Kişinin bilincine dayanır ve tamamen gereksizdir.
Gizlilik odaklı coinler mükemmel olmasa da kullanıcıların tüm dünya görmeden online işlem yapmalarını sağlar. İşletmeler ve müşterileri için ya da kişisel bankacılık ve harcamalar için kullanışlıdır. Gizlilik herkesin hakkı olmalıdır ve gizlilik odaklı coinler de denememiz ve bug gizliliği sağlamamız için buradadırlar.
Bitcoin İzi Bulunamayacak Bir Kripto Para Mıdır?
Bitcoin ve diğer kripto paralar, kişinin finansmanlarını tamamen kontrol etmesini sağlayan değerli buluşlardır ancak çoğu gizli değildir. Bununla birlikte Bitcoin söz konusu olduğunda, kişinin bilgisi herkesin görmesi için blockchain’e atılıvermiş değildir. İzini sürmek biraz efor ister. Ancak Bitcoin’i ilk çıkış cüzdanına kadar takip etmek mümkündür. Bu cüzdanın ne kadar tuttuğunu görebilir ve tutucuya kadar takip edebilir.
Yine de, bunun anlamı Bitcoin her yönden gizlilik odaklı coinlerden daha kötüdür demek değildir. Sonuçta, bir işleme anonimlik özellikleri eklemek doğrulama süresini ve ölçeklenebilirliği yavaşlatır, networkleri tıkar. DASH gibi kripto paraların gizliliği seçenek olarak sunmasının sebebi budur. Kullanıcıların, işlemlerinin blockchain’de fazladan yer kaplamaya değip değmeyeceğine karar vermeleri gerekir.
En İyi Gizlilik Odaklı Coin Hangisidir?
Bu varlıkların hepsi farklı yöntemler kullandığından en gizli kripto para sınıflandırması yapmak zordur. Örneğin biri, Monero’nun en iyi olduğunu söyleyebilir çünkü piyasa değeri açısından en yüksek olan gizlilik odaklı coin’dir. Ancak bu varlık, başlangıcından itibaren güvenlikle ilgili çatlaklardan çok çekti.
Grin daha gelişmiş bir gizlilik odaklı coin olduğunu söyleyebilir ancak bir kullanıcı protokollerini ihlal ettiğini iddia ediyor. Ayrıca, karmaşıklıktaki bir artış söz konusu teknolojiyi kullanmayı daha karmaşık hale getirebilir ve bu büyük bir sönüş olabilir. Örneğin, Bitcoin gizli olmayabilir ama göreceli olarak kullanılması kolaydır.
Demek istediğimiz şu ki her coin kendi artılarına ve eksilerine sahiptir. Bir kullanıcının seçtiği gizlilik odaklı coin hakkındaki haberleri takip etmesi ve istediği özellikleri barındıran coin’i seçtiğinden emin olması gerekir.
Gizlilik Odaklı Coinler Tamamen Anonim Midir?
Hiçbir gizlilik odaklı coin %100 anonim değildir. Yürürlükte olan tedbirler birinin geçmesini zorlaştırmak için varlar ama bu durum hiçbir zaman imkansız değil.
Örneğin kuantum bilişimindeki atılımlar, blockchain güvenliğinin kötü bir şekilde etkilenmesine neden olabilir. Sonuçta bu bilgisayarlar, özel anahtarları ve merkezi olmayan networklerin diğer yönlerini koruyan kriptografik algoritmaları deşifre edebilir.
Networklerin bunu denemek ve buna karşı koymak için biraz zamanları var ancak o zamana kadar, bilgisayar hızı blockchain güvenliğini geride bıraktığı için hacklenmeye çok daha fazla açık olacaklar.
Gizlilik Odaklı Coinleri Kullanmanın Artıları ve Eksileri
Gizlilik odaklı coinler, Bitcoin’lere ve diğer kripto paralara değerli bir alternatif olarak varlardır. Trading yaparken anonim kalmak isteyenler kendilerine hitap eden metodu düşünerek seçimlerini yapabilirler. Bununla birlikte, tüm anonim kripto paralar için geçerli olan bazı artılar ve eksiler de tabii ki vardır.
Gizlilik Odaklı Coinleri Kullanmanın Artıları
1. Anonimlik
Bu coinlerin en büyük yararı sundukları gizliliktir. Blockchain teknolojisinin halka açık defter kısmı kullanışlı olsa da herkesin ihtiyaçlarına hizmet etmez. Gizlilik odaklı coinler, kullanıcıların herhangi bir kişiye herhangi bir miktarda, denetlenmeye maruz kalmadan, işlem yapabilmelerini sağlar. Gizlilik bir haktır ve kripto para kullanıcıları bu hakkın öznesidir.
Kişisel bilgilerin bir meta olarak kullanılmasıyla gizlilik her zamankinden daha önemlidir.
2. Finansal Güvenlik
Anonimlik sadece kimliklerin korunmasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kişinin arkasına hedef koymasını da önler. Diyelim ki bir şirket müşterileriyle yüksek miktarda işlem yapıyor. Rakipleri ya da hackerlar bunu görebilir ve araştırmaya çalışabilir. Anonimlik, halkın bir anlaşmaya kimin katılıyor olduğunu ya da ne kadarlık bir anlaşma olduğunu bilmesini engeller.
Örneğin, önemli Bitcoin işlemleri @Whale_Alert gibi Twitter hesaplarında insanlara sunulmuştur. Bu durumlar, kötü aktörlerin bu adresi izlemesi ve sahibiyle ilgili daha fazla şey keşfetmesi için bağırır.
Gizlilik Odaklı Coinleri Kullanmanın Eksileri
1. Daha Yüksek İşlem Ücretleri
Gizlilik odaklı coin işlemleri bu ekstra özelliklere sahip oldukları için genelde daha büyüklerdir ve daha yüksek işlem ücretlerine dönüşürler. Ne için kullanıldığına bağlı olarak bu can sıkıcı olabilir.
Mesela DASH’ın PrivateSend’leri bunun için mükemmel bir örnektir.
2. Stigma
Gizlilik odaklı coinler sık sık olumsuz algılanır çünkü bu anonimlik teröristlere, para aklayanlara ve diğer kötü aktörlere yardım edebilir. Ne yazık ki gizli projelerle ilişkilendirmek, ‘saklayacakları ne var’ mantığıyla bu stigma’yı diğer insanlara da yansıtabilir.
Hükümetler genelde gizlilik odaklı coinlere karşıdır çünkü bu varlıklar düzenleyici gücü, geleneksel kripto paraların yaptığından daha fazla engelleyebilir.
Trusted
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
İLGİLİ HABERLER
Tüm içeriği görüntüle
