Ethereum 2014 yılında Bitcoin’e dijital para olarak rakip olmak için değil, aynı zamanda merkezi olmayan bir finansal ekosistem veya “dünyanın bilgisayarı” konseptlerini sağlamak için yaratıldı. Son beş yılda, dünyanın en büyük blockchain tabanlı programlanabilir network’üne ve merkezi olmayan uygulama platformuna dönüştü.
Bu Yazıda:
- Ethereum Nedir?
- Ethereum Transferleri, Blok Süreleri ve Onaylar
- Ethereum Fikir Birliği
- Ethereum Madenciliği
- Ethereum Akıllı Kontratları
- Ethereum Yakıtı
- Ethereum vs Bitcoin
- Ethereum’un Kullanım Durumları
- Ethereum’un Geleceği
6 Temmuz 2014 tarihinde Ethereum Foundation adlı kar amacı gütmeyen bir kuruluş kuruldu ve İsviçre’de tescil edildi. Kurucularından biri olan genç programcı Vitalik Buterin, bir blockchain network’ünü geliştirmenin sadece bir ödeme sisteminden daha fazlası olması için farklı bir yol tasarladı.
Aynı yıl, katılımcıların Ether veya ETH adı verilen Ethereum token’larının satıldığı kitle kaynaklı bir kampanya başlatıldı. 18 milyon dolardan fazla para toplandı ve 2015 yılında Frontier olarak bilinen Ethereum’un ilk canlı sürümü piyasaya sürüldü.
Ethereum Nedir?
Ethereum, özerk talimat setlerini veya akıllı kontratları ve merkezi bir üçüncü taraf olmadan kripto para trading’ini kolaylaştırmak için dağıtılmış defter teknolojisini kullanan açık kaynaklı bir kamu ağı ve hizmetidir.
Ayrıca platform, geliştiricilerin merkeziyetsiz uygulamaları veya dApp’leri dağıtmasına izin vererek düz bir dijital para biçiminden ziyade bir işletim sistemine daha benzer hale getiriyor.
Ethereum whitepaper’ında ise “nedensiz durum geçiş işlevlerini kodlamak için kullanılabilecek ‘kontratlar’ oluşturmak için kullanılabilen yerleşik tam teşekküllü Turing-complete programlama diline sahip bir blockchain” olarak tanımlandı.
Ethereum, bireylerin veya borsaların Ether’i tutmak ve aktarmak için kullandıkları özel mülkiyete ait ve bu kişiler tarafından yönetilen hesaplar ve akıllı kontratları ve dApp’leri çalıştırmak için kullanılan kontrat hesapları olmak üzere iki tür hesaba sahip olabilir.
Bitinfocharts’a göre bu yazının kaleme alındığı dönemde yani Temmuz 2020’de Ethereum blockchain’inin büyüklüğü 349.50 GB civarındadır.
ETH Transferleri, Blok Süreleri ve Onaylar
Ether, bir kriptografik adresten ya da cüzdandan diğerine aynı Bitcoin’de olduğu gibi transfer edilebilir. Aktarım süreleri büyük ölçüde network’ün yoğunluğuna ve genel kullanıma bağlıdır çünkü Bitcoin’de olduğu gibi aşırı yoğunluk altında Ethereum da yavaşlar. Bunun en unutulmaz örneği, 2017’nin sonlarında sanal kedi takas oyunu ‘Cryptokitties’in Ethereum network’ünü neredeyse durduracağı zamandı.
Şu anda aktarım süreleri yaklaşık 15 saniye ile 5 dakika arasında değişebilir. Onaylar, işlemin blockchain’deki bir bloğa dahil edildiği eylemdir. Genel olarak Ethereum işlemleri altı onaydan sonra başarılı ve değişmez olarak kabul edilir.
Zincire yeni bir blok eklemek için geçen ortalama blok süreleri, blockchain araştırmacısı Etherscan’a göre şu anda 13 saniyedir. Karşılaştıracak olursak Bitcoin ise 10 dakika civarında bir ortalama blok süresine sahiptir.
Ethereum blokları değişken boyuttadır ve ortalama 20 ila 30 kb boyutunda olup Bitcoin’inkilerden çok daha küçüktür. BTC blokları 1MB boyutunda sabitlenmiştir. Bu da Ethereum’u performans açısından daha hızlı bir network haline getirmiştir. Ethereum büyüdükçe ise ölçeklenebilirlik ile ilgili endişeler ortaya çıkmıştır.
Ethereum Fikir Birliği
Mevcut Ethereum network’ü ETH 1.0, proof-of-work üzerinde fikir birliği sağlamaktadır. Ancak platformun geleceği yeni bir proof-of-stake blockchain’ine geçişi içermektedir.
Şu andaki fikir birliği algoritması Ethash olarak adlandırılmaktadır ve özel olarak Ethereum blockchain’i için kurulmuştur. Hesaplamaları ne kadar hızlı gerçekleştirebileceğinin aksine hesaplama performansının, makinen verileri bellekte ne kadar hızlı hareket ettirebileceğiyle sınırlı olduğunu belirten ‘memory hardness’ adlı bir sistem kullanır. Bunun arkasındaki fikir ise büyük kuruluşların, belirli donanımların veya büyük madencilik havuzlarının network üzerinde çok fazla etkiye sahip olmasını önlemektir.
Ethereum Madenciliği
Tipik olarak Ethereum madenciliği Ether işlemlerini doğrulayan proof-of-work’ü sağlayan karmaşık matematiksel problemleri çözmek için hesaplama gücünü kullanır. Süreç ayrıca Bitcoin’de olduğu gibi zamanla azalan bir blok ödülü olan yeni ETH token’larının oluşturulmasını da içerir.
Neredeyse her 13 saniyede bir, bir madenci bir blok bulur ancak eğer bu problemleri bundan daha hızlı veya yavaş çözmeye başlarlarsa algoritma sorunun zorluğunu otomatik olarak yaklaşık 13 saniyelik çözüm süresine geri döndürecek şekilde yeniden ayarlanır.
Ethash algoritması tarafından belirlenen ek bellek gereksinimi, ASIC madencilik makinesinin bir türünün baskınlığını önler. Çinli kurumlar, donanımın başlıca yapımcısı oldukları için uygulamaya özel entegre devre donanımı son zamanlarda coğrafi merkezileşme endişeleriyle sonuçlanan Bitcoin madencilik endüstrisine egemen oldu. Ancak bu durum, Ethereum madenciliği için geçerli değildir.
Ethereum, grafik işleme birimleriyle çıkarılabilir. Ancak karlılık, elektrik maliyetleri ile birlikte bunların sayısı ve gücü ile belirlenir. Bu nedenle artık bir birey olarak madencilik yapmak genel olarak karlı değildir.
Sonuç olarak Ethereum madencilik havuzları, hash gücü ile birleştirildiğinden ve ödemeler daha sık ve daha küçük birimlerde yapıldığından Ether madenciliği için popüler bir yoldur. Şu anda Ethereum için bazı popüler madencilik havuzları Sparkpool, Ethermine ve NanoPool’dur.
Network’ün sayısal beygir gücü olan Ethereum hash rate’i, Bitcoin’de olduğu gibi değişiklik gösterir. Bitinfocharts’a göre 2018’in Ağustos ayında neredeyse 300 TH/s’lik bir zirve yapmıştır ve son zamanlarda 180 TH/s’dir.
Ethereum zorluğu, belirli bir hedefin altında bir hash bulmanın ne kadar sorunlu olduğunun bir ölçüsüdür. ‘Difficulty bomb’ ya da Zorluk Bombası adı verilen bir mekanizma, yeni bir blok oluşturmak için gereken madencilik zorluğunu manipüle ederek ortalama bir blok süresini korur. Zorluk bombası bu mekanizmaya her 100.000 bloğu ‘ice age’ ya da buz devri olarak bilinen şeyde ‘donana’ kadar kademeli olarak ekler.
Orijinal fikir, sonunda PoS’ye geçtiğinde PoW zinciri üzerinde çalışan madenciler için caydırıcı bir şey getirmekti. Ancak bir dizi geliştirme gecikmesi nedeniyle bu zorluk bombası da ertelendi.
ETH Akıllı Kontratları
‘Akıllı kontrat’ tanımı, iki veya daha fazla taraf arasındaki terimlerin doğrudan koda yazılmasıyla kendi kendini yürüten bir kontrattır. Üçüncü taraf müdahalesi olmadan uzlaşmayı, performansı veya bir kontratı dijital olarak kolaylaştırmak, doğrulamak veya uygulamak için programlanmıştır.
Akıllı kontratlardaki anlaşmalar ve kod, merkezi olmayan blockchain’e dağıtılır ve işlemleri geri döndürülemez ve izlenebilir hale getirir. 1994 yılında, kriptograf Nick Szabo, terimi “tarafların diğer vaatlerde gerçekleştirdiği protokoller de dahil olmak üzere dijital biçimde belirtilen bir dizi vaat” olarak tanımladı.
Günümüzde Ethereum dünyanın en geniş akıllı kontrat platformudur ve bu protokoller için endüstrinin standardıdır. Bu programlar belirleyici bir şekilde çalışır ve Ethereum Virtual Machine (EVM) tarafından yürütülür. EVM, yürütme kodu ile yürütme makinesi arasında yazılımın taşınabilirliğini ve birlikte çalışabilirliğini geliştiren bir ‘köprü’ oluşturur.
Akıllı kontratlar için en yaygın programlama dili, JavaScript ve C++’a benzer olan Solidity’dir ancak Vyper ve Bamboo dilleri de kullanılmaktadır.
ETH Yakıtı
Diğer birçok kripto para platformunda olduğu gibi Ethereum da işlemlerini ve operasyonlarını güçlendirmek için ‘yakıt’a ihtiyaç duyar. Bu durumda bahsedilen yakıta, belirli operasyonları yürütmek için harcayacağı hesaplama çabası miktarına atıfta bulunan bir birim olan gaz denir.
Bir akıllı kontrat yürütmeden küçük bir ETH transferine kadar Ethereum network’ündeki tüm operasyonlar bir miktar gaz gerektirir. Madenciler, tam bir operasyon yürütmek için aldıkları toplam gaz miktarına denk olan Ether’de ödüllendirilir.
Gazın tam fiyatı veya spesifik işlem ücreti , gaz fiyatı için istedikleri eşiği karşılamıyorsa bir işlemi işlemeyi reddeden madenciler tarafından belirlenir. Gaz fiyatı daha yüksek oldukça operasyonun önceliği o kadar iyi olur ve işlem madenciler tarafından daha hızlı işlenir.
Ethereum gaz takip cihazı günlük kuru ve tahmini işlem fiyatlarını dolarla eşdeğer olarak gösterir.
Gwei, Ethereum’un bir başka bileşenidir ve ETH’nin bir ölçü birimi olarak kabul edilir. Gaz ile birlikte çalışırken nanoether olarak da adlandırılan Gwei, Ether’e tipik bir dönüşüm birimi olarak bilinir. Bir Gwei birimi, bir Eter’in milyarda biri olarak tanımlanır. Böylece 1 Gwei=0.000000001 veya 10^9 ETH’dir. Ether banknotlara eşitken Gwei coin’lerle karşılaştırılabilir. Hatta biraz Bitcoin’in satoshi’leri gibidir.
Ethereum network’ünde işlemleri yürütürken tahsis edilen daha fazla sayıda Gwei daha hızlı işlem süresine neden olacaktır. Zaman çok önemli değilse, daha uzun bir işlem süresi ile sonuçlanan daha küçük bir Gwei ücreti uygulanabilir.
Ether’in daha küçük ölçüleri vardır. En küçükleri 10^18 ETH olan Wei’dir. Ölçülerin tam listesine ise buradan ulaşabilirsiniz.
ETH vs Bitcoin
Ethereum sıklıkla Bitcoin ile karşılaştırılmaktadır ancak özlerinde bazı benzerlikler paylaşan tamamen farklı iki sistemdirler. Kripto para topluluğunda birini diğerine tercih edenler arasında çok sayıda gruplaşma var ama gerçek şu ki, her ikisi için de bolca yer bulunmaktadır.
Bitcoin, merkeziyetsiz eşler arası dijital para formu olarak yaratıldı. Ethereum ise sadece bir para olarak değil, ikinci nesil bir blockchain ya da tam bir finansal ekosistem olarak belirlendi.
Her ikisi de dağıtılmış bir defter veya blockchain’in omurgasını paylaşır ve Ethereum yakında proof-of-stake’e geçiş yapacak olsa da her ikisi de şu anda bir proof-of-work fikir birliği algoritması üzerinde çalışır. Her ikisi de borsalarda veya kişiler arasında trade’i yapılabilen coin’lere ya da token’lara sahiptir ve ikisi de merkeziyetsizdir.
Son birkaç yıl içinde Bitcoin, ekonomik belirsizliğe karşı bir varlık deposu veya ‘sigorta poliçesi’ haline geldi ve bu nedenle genellikle ‘dijital altın’ olarak etiketlendi. Ether değişmez, programlı kontratları ve uygulamaları kendi parası üzerinden kolaylaştırmak için tasarlandığı için Bitcoin ile rekabet etmek yerine onu tamamlamayı amaçladı.
Ethereum’un Kullanım Alanları
Ethereum’un birkaç kullanım alanı vardır. Ancak son yıllarda ortaya çıkan en büyük ve en önemli olanı merkezi olmayan finans veya DeFi’dir .
Bu toy endüstrisi, merkezi olmayan borçlanma ve borç verme ekosistemini körüklemek için dijital varlıkların teminatlandırılmasını içerir. Ethereum, dijital kredilere ve faiz ödemelerine mükemmel uyum sağlayan akıllı kontrat özelliği sayesinde bu endüstrinin omurgası olarak ortaya çıkmıştır.
Özünde Ethereum, faiz kazanmak veya kredi almak için artan sayıda DeFi platformuna ver merkeziyetsiz borsalara teminat olarak yatırılır. Akıllı kontratlar blockchain’deki sistemi yönettiği için aracı, komisyoncu veya bankacıya gerek yoktur.
Ethereum aynı zamanda şu anda diğerlerinden daha fazla dApp ve geliştiriciye sahip olduğu için dünyanın önde gelen merkeziyetsiz uygulama platformudur. Son yıllarda EOS , Cardano , Tron ve NEO gibi rakipler ortaya çıkmıştır. Ancak Ethereum endüstri standardı olmaya devam etmektedir.
Ethereum blockchain’i çözümleri sağlayıcısı ConsenSys’e göre, girişimlerde ve resmi kurumlarda Ethereum için giderek artan sayıda kullanım durumu vardır. Bunlar arasında kurumsal sermaye piyasaları, varlık yönetimi ve küresel trade sayılabilir.
Ek olarak Ethereum’un özellikleriyle, ERC-20 protokolünde test edilen tamamen yeni bir oyun dünyası, non-fungible dijital varlıklar, tahmin piyasaları, sayısız token ve stablecoin’ler ortaya çıkmıştır. Ayrıca, toplumlar veya şirketler gibi işlev görebilen tamamen merkeziyetsiz otonom organizasyonlar yani DAO’lar da örnek olarak verilebilir.
Ethereum’un Geleceği
Ethereum sadece beş yaşındadır ancak ilk günlerinden beri oldukça fazla yol katetmiştir. Son bir iki yılda network’ün başına gelen en büyük şey Serenity’nin ETH 2.0’a yükseltilmesiyle proof-of-stake fikir birliğine geçilmesidir.
Bu durum, Ether sahiplerinin mevcut proof-of-work algoritması altındaki hesaplamaları üretmek için bilgisayar kullanan madenciler yerine ödüller karşılığında 32 ETH stake etmelerini sağlayacaktır. Staking; güç kullanımında düşüş, çokça coin üretme ihtiyacını giderme ve madencilik kartellerinden merkezileşme endişelerini azaltma gibi bir dizi avantaj sunar.
Fikir birliği güncellemesine ek olarak yeni blockchain’de ölçeklenebilirliği, güvenliği ve hızı artıracak olan birkaç özellik de olacaktır. Bunlar arasında yan zincirler veya sharding, akıllı kontratları işleyen EVM’de büyük yükseltmeler ve birincil zincirdeki yükü azaltmak için alıcı güncellemeleri bulunur.
Trusted
Sorumluluk Reddi
Sorumluluk Reddi: Trust Project yönergelerine uygun olarak bu web sayfasındaki eğitim içeriği, iyi niyetle ve yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. BeInCrypto yüksek kalitede bilgi sağlamaya, derinlemesine araştırma yapmaya ve okuyucular için bilgilendirici içerik oluşturmaya öncelik verir. Ortaklar, şirketi makalelerdeki yerleşimler için komisyonlarla ödüllendirebilir. Ancak bu komisyonlar tarafsız, dürüst ve yardımcı içerik oluşturma sürecini etkilemez. Bu bilgilere dayanarak okuyucu tarafından gerçekleştirilen herhangi bir işlemin riski kesinlikle okuyucunun kendisine aittir.
