Mahfi Eğilmez: Finansal Piyasalar Hızlı Hareket Edebilir Ama…

COVID-19 salgını tüm dünyada büyük bir tahribata yol açarken piyasalar da salgın süresince tarihe geçecek düşüşler sergiledi. Mart ayında hızını artıran salgın, finansal piyasalarda ve reel piyasalarda büyük kayıplar yarattı. ABD’de Dow Jones ve S&P 500’deki büyük çöküşler, tüm dünyada borsaların hızlı bir değer kaybı yaşamasına sebep oldu.

IMF Başkanı Kristina Georgieva da mart ayı sonunda yaptığı açıklamada, küresel ekonominin bir resesyon süreci içinde olduğunu belirtmişti. Salgından etkilenen birçok ülke, ekonomilerindeki yaraları sarmak için destek paketleri açıklarken ABD’de ise trilyon dolarlık destek paketleri piyasalarda toparlanma hareketlerinin hızlanmasına yardımcı oldu. Tanınan ekonomist Mahfi Eğilmez ise bu gelişmelerin yarattığı etkilere paralel olarak finansal piyasaların hızlı bir şekilde tepki verdiğinin altını çizdi.

Virüsü Tanımaya Başlıyoruz

Koronavirüsün başlarda yeterince tanınmadığını bu yüzden de korku ve bilinmezlik yarattığını belirten Mahfi Eğilmez, bu durumun daha sonra değiştiğini belirtti. Virüs konusundaki çalışmaların artmasını, el yıkamak gibi basit hijyenik önlemlerin büyük yarar sağladığının anlaşılmasını ve işe yarar ilaçların kullanılmaya başlamasını, piyasaların olumlu bir biçimde fiyatladığını belirten Eğilmez’e göre aşıyla beraber finansal piyasalar üzerindeki kasvetli bulutlar, hızlı bir şekilde etkisini yitirebilir. Nitekim yazıda paylaşılan nisan ayı grafiği de bu yorumları destekler nitelikte bir gösterge sunuyor.

Öte yandan finansal piyasaların hızlı bir şekilde fiyatlanıyor olmasının zarurî bir yukarı yönlü gidiş yaratacağından bahsetmeyen ekonomist, bu bağlamda reel piyasalarda “dönüşün” çok daha zor olabileceğine dikkat çekti.

Çabuk Isınıp Çabuk Soğuyan Finansal Piyasalar

Yazıda, COVID-19 ile mücadele için üretilmiş bir ilaç veya aşının ortaya çıkmasıyla finansal piyasalardaki görüntünün değişeceği de belirtilen hususlar arasındaydı. Aynı hızda bir iyileşmenin reel piyasalarda gerçekleşebilme ihtimalinin ise çok daha düşük olduğu vurgulandı. Finansal piyasaların nakitle olan ilişkisine vurgu yapan Mahfi Eğilmez, varlık alım-satımı gerçekleştirmenin üretim sürecindeki değişimlerden çok daha hızlı meydana geldiğini belirtti. Tecrübeli ekonomiste göre gelişmeler, finansal piyasalarda hemen karşılık bulabiliyorken reel piyasalarda ise durum biraz daha farklılık arz ediyor. Örneğin değişen talep, arz cephesinde aynı hızda yanıtlanamayabiliyor. Reel sektörde birbirlerine bağlı kesimlerin zarar görmesinin, telafisi görece uzun sürebilecek bir takım etkiler yaratması da yine endişe verici beklentiler arasında bulunuyor.

IMF ile Para Basmak Arasında

FED’in piyasalara trilyonlarca dolarlık yardım eli uzatmasının ardından “para basma” tartışmaları son haftalarda tekrar canlılık gösterdi. Mahfi Eğilmez, 10 Nisan 2020 tarihinde yine kendi blogunda yayımladığı “Covid-19, Para Basımı ve IMF’nin Yeni İmkânı” başlıklı yazısında Türkiye için bu olasılığı tartışmış ve IMF seçeneğini öne çıkarmıştı. Eğilmez, IMF ile bir stand-by anlaşması yapmaksızın Hızlı Finansman Enstrümanı’nı (RFI) kullanabileceğini ifade etti. Düşük faizli ve uzun vadeli (yaklaşık 4-5 yıl) “kolay kullanılabilir” bu yardımın çekici bir seçenek olduğunu vurguladı. COVID-19 pandemisi nedeniyle IMF tarafından koşulları genişletilen paket, ödemeler dengesi sorununu IMF ile iş birliği içinde çözmeyi taahhüt eden ülkelere belli oranlarda yardımlar öngörüyor. Ünlü ekonomist, Türkiye’nin bu araç ile 9,5 milyar dolar kadar finansman sağlayabileceğini de yine aynı yazısında belirtmişti.