Bir Bitcoin işlemi basitçe anlatmak gerekirse blockchain’de kaydedilen iki cüzdan arasındaki varlık transferidir. Bir Bitcoin cüzdanından para göndermek için fonlara sahip olduğunun bir kanıtı olarak gönderen kişi özel anahtarlarıyla işlemi imzalamalıdır.
Son birkaç yılda Bitcoin’in önemi artmıştır. Ancak çeşitli formlarda büyümesine rağmen çalışma şeklinde işlemler her zaman merkezde olacaktır.
Bitcoin işlemleri nasıl çalışır? Dahilinde neler bulunur? Bitcoin göndermek kaça mal olur? BeInCrypto olarak bugün sizlere hazırladığımız rehberde Bitcoin işlemlerinin nasıl çalıştığı hakkında derin bir inceleme yapacağız ve işlemler için neden şu anda popüler bir araç olduğunu tartışacağız.
Bu Yazıda:
- Bitcoin İşlemleri Nasıl Çalışır?
- Bitcoin Transferlerinin Özellikleri
- İşlemlerin Doğrulanması
- Bitcoin’in Kaç Tane Onaya İhtiyacı Var?
- Bir Bitcoin İşlemi Ne Kadar Sürer?
- Bazı İşlemler Neden Normalden Daha Uzun Sürer?
- Bitcoin Transferlerinin Artıları ve Eksileri
Bitcoin İşlemleri Nasıl Çalışır?
BTC işlemlerinin nasıl çalıştığını anlamak için Bitcoin işlemlerinin neye benzediği ile ilgili aklımızda bir resim oluşturmamız daha iyi olacaktır.
Şimdi, bir arkadaşınıza para göndermek istediğinizi hayal edelim. Eğer bu işlem için Bitcoin’i seçerseniz işlem 3 kısımdan oluşacak:
- Girdi (input): Adresinizin bir kaydı
- Tutar: Göndermeyi planladığınız Bitcoin’in belirli miktarı
- Çıktı (output): Arkadaşınızın genel anahtarı ya da Bitcoin cüzdan adresi
Bitcoin’i göndermek için, göndermek istediğiniz Bitcoin miktarıyla ilişkili genel ve özel anahtarlara erişiminizin olması gerekecektir. Temel olarak Bitcoin’lere sahip olan kişinin aşağıdakileri içeren iki çift anahtarı vardır:
- Bir miktar Bitcoin’in daha önce gönderildiği bir genel anahtar
- Bitcoin’in bir yere gönderilebilmesini sağlayan bir özel anahtar
Bu genel anahtarlar Bitcoin cüzdanında bulunur. Cüzdan adresi genel anahtarın hash’lanmış versiyonudur ve anahtarların kendileri sosyal medya hesabınızın şifre ve kullanıcı adı gibi işlev gören rastgele sayı ve harf kombinasyonlarıdır. Bu anahtarlar geneldir. Yani eğer istiyorsanız onları diğer insanlarla paylaşabilirsiniz. Mesela bu paylaşım onlar size bir miktar Bitcoin göndermek istediğinde gerçekleşebilir.
Özel anahtarlar da benzer bir düzene sahiptir ancak her zaman gizli tutulmalıdırlar. Özel anahtarlar işlemlerde oturumu kapatmak için kullanılır. Onları kırmayı daha da zor hale getiren farklı formları vardır.
Bu bahsettiklerimizin hepsini bir mail kutusu olarak düşünün. Özel anahtar kutunun anahtarıyken genel anahtar kutunun kendisidir. Herhangi bir insan kutunuza mailleri bırakabilirken içeriklere bakabilen tek kişi ise sizsiniz.
Eğer cüzdan adresiniz borsalar ya da diğer popüler kişilerden oluşan genel kitle tarafından ulaşılabilir durumda ise ne kadar Bitcoin’iniz olduğunu görmek için insanlar blockchain’deki adresinize bakabilir. Ancak kimse fonlarınızı sizin izniniz olmadan ya da özel anahtarlarınıza sahip olmadan hareket ettiremez.
- Yukarıda verdiğimiz, bir arkadaşınıza bir miktar Bitcoin göndermek istemeniz konusuyla alakalı olan örneğimizden devam edelim. Öncelikle işlemlerinizi imzalamak için özel anahtarlarınızı kullanırsınız. Mesaj; girdiyi yani adresinizi, tutarı yani ne kadar gönderileceğini ve çıktıyı yani arkadaşınızın adresini içeren network’e gönderilir.
- Oradan da işlem Bitcoin network’ünde yayınlanır. Burada madenciler, kontrol ettiğinizi iddia ettiğiniz fonlara anahtarların erişebilip erişemediğini doğrular.
Bitcoin İşlemlerinin Özellikleri
Şimdiye kadarki yaptığımız açıklamalardan, bir Bitcoin işleminin aşağıdaki özelliklere sahip olduğunu öğrendik:
1. Geri Dönüşü Yok
Bir işlem onaylandığı anda ona geri dönüş yapma imkanınız yoktur. Network’ü kontrol eden merkezi bir kuruluş olmadığı için tüm işlemler birer birer yapılır. Tabii ki de bunun dezavantajı eğer paranızı yanlışlıkla başka bir alıcıya gönderirseniz hiçbir yardım alamayacağınızdır. Yani cüzdanınızı bir kere terk ettikten sonra geri dönüşü yoktur.
2. Anonimler
Bitcoin işlemleri ve Bitcoin cüzdan hesapları gerçek insan kimliklerine bağlı değildir. Cüzdan adresiniz neredeyse 30 karakterden oluşan bir zincirdir ve işlem akışının izlenmesi ve analiz edilmesi mümkün olsa da bunları kullanıcıların gerçek kimliklerini bulmak için kullanmak her zaman mümkün değildir.
3. Küresel ve Hızlılar
Bir Bitcoin işlemi neredeyse anında Bitcoin network’ünde gerçekleştirilir. Blockchain dünyanın her bir yanındaki bilgisayarlardan oluşan bir network olduğu için işlemler neredeyse her yere gönderilebilir. Yarın gece yiyeceğiniz ortak yemeğinizde kullanacağınız pirinci alması için yan komşunuza ya da dünyanın diğer yarısındaki bir insana para gönderebilirsiniz.
4. Güvenliler
Tüm Bitcoin fonları, kriptografik bir sistemde kilitlidirler. Sadece özel anahtarlara sahip olan kişiler diğer cüzdan adresine Bitcoin gönderebilirler. Fonlar gönderildiğinde, madencilerin onları blockchain’e eklemeden önce geçerliliklerini onayladıkları network’te yayınlanır. Bu merkeziyetsiz süreç, kimsenin fonlarını kaçırmadığından ya da başka bir yere yönlendirmediğinden emin olur.
İşlemlerin Doğrulanması Süreci
Kabaca söylemek gerekirse her on dakikada bir yeni bir blok Bitcoin blockchain’ine eklenir. Pek, doğrulama süreci nasıl işler? Özel anahtarlarınızla bir işlemi kapattıktan sonra işlem gönderilir ve bir madenci tarafından mempool’dan alınmayı bekler.
Mempool’lar
Bir Mempool, bir madenci onu alıp bir bloğa ekleyene kadar beklemede olan, bir node tarafından doğrulanan işlemler için bir bekleme alanıdır. Eğer bir işlem madenci tarafından alınmazsa onaylanmamış işlemlerin bulunduğu havuzda kalır. Basitçe anlatmak gerekirse, onaylanmayı bekleyen işlemlerin bir listesi de denebilir. Bitcoin madencileri bu havuzlardan işlemleri seçer ve onları network’e gönderilen işlemlerden oluşan bir bloğa dönüştürür.
Bloklar ve PoW Algoritması
Bir işlem bloğa eklenmeden önce madencinin işlemin doğruluğundan emin olması gerekir. Bunu, gönderenin cüzdanının işlemi gerçekleştirmek için yeterli paraya sahip olup olmadığını kontrol ederek yapar. İşlem bloğa eklendiğinde ise madencinin bloğu blockchain’e ekleyebilmesi için bir imza bulması gerekir. Bu da ‘Proof of Work’ (PoW) algoritması ile yapılır. Proof of Work, türkçeye Emek İspatı olarak geçmiştir. Bu algoritma, karmaşık matematiksel problemleri çözerek madencilerin uygun bir imza bulmalarını sağlar.
Madenci uygun imzayı bulduğunda bloğu ve imzayı diğer madenciler için yayınlar. Böylece network’teki diğer madenciler de imzanın geçerliliğini doğrulamalıdırlar. Eğer geçerliyse, diğer madenciler bloğu blockchain’e eklemek için bir fikir birliğine ulaşmalıdırlar. Bir blok network’e eklendiğinde node’lara dağıtılır. Node’lar da onu işlem verilerine saklar.
Bloğun Onaylanması
Bir blok, blockchain’e eklendikten sonra üzerine eklenen diğer bloklar o blok için ‘onay’ olarak sayılır. Örneğin, eğer işleminiz 400. bloğa eklendiyse ve blockchain şu anda 403 blok uzunluğundaysa bunun anlamı işlemin 3 tane onaya sahip olmasıdır. Bu olay onay olarak adlandırılır çünkü madenciler üstüne her yeni bir blok eklediğinde blockchain tekrardan blok üzerinde ve içindeki işlemlerin toplamı hakkında bir fikir birliğine ulaşır. Onay ne kadar fazla olursa işlemlerin değiştirilmesi de o kadar zor olur.
Bitcoin’in Kaç Tane Onaya İhtiyacı Var?
Harikasınız! İşte şimdi arkadaşınıza bir miktar Bitcoin göndermiş oldunuz. Ama şimdi de arkadaşınıza ulaşıp ulaşmadığından emin değilsiniz. Aklınızda bulunması gereken ilk şey fonların alıcıya ulaşmasının biraz zaman alabileceğidir. Şimdi, alıcı tarafından onaylandığını ya da alındığını öğrenmek için fonları nasıl izlersiniz? İşte tam da bu soruyu sorduğunuz noktada, Block Explorer devreye girer.
Başlamak için Block Explorer’a girin ve arama çubuğuna işlem TXID’nizi girin.
TXID, blockchain’deki işlemleri izlemek için kullanılan bir işlem kimlik numarasıdır. TXID, cüzdan adresiyle karıştırılmamalıdır. TXID size kripto para network’ünde işlemlerinizin hareketerini gösterir. TXID ile işlemin durumunu, ücretini, işlemin değerini ve daha birçok şeyi bulabilirsiniz.
Bir Bitcoin İşlemi Ne Kadar Sürer?
İdeal olarak, bir Bitcoin işlemi birkaç dakika içinde onaylanmalıdır. Ancak, fonların onaylanması ve alınması için daha uzun süre beklemek zorunda olan insanlar da vardır.
Bazı İşlemler Neden Normalden Daha Uzun Sürer?
Bunu açıklamak için Bitcoin blockchain’indeki her bir işlemin madenciler tarafından doğrulanması gerektiğini unutmamak gerekir. Bunu başarmak için ise madenciler işlemleri bloklar halinde gruplamak ve bu blokları blockchain’e eklemek zorundadır. Bazen, network trafiği yüzünden işlemlerin onaylanması çok daha uzun zaman alır. Hatta binlerce işlem saatlerce onaylanmamış olarak kalabilir.
Madenciler, hani bloğu önce onaylayacaklarına karar vermek için fiyatlara bakarlar. Her gönderme işlemi başlattığınızda bu, network’te bulunan madencileri teşvik etmek için bir ‘madenci ücreti’ de içerir. Eğer işleminizin hızlı bir şekilde Bitcoin mempool’unu terk etmesini istiyorsanız işlemlerinize yeterli miktarda madenci ücreti eklemeniz gerekir.
Bazı işlemlerin zamanında onaylanmamasının bir başka nedeni de protokolün şu anda blokları maksimum 1 MB ile kısıtlamasıdır. Bu da her seferinde bir bloğa girebilecek işlemlerin sayısını sınırlar. Bu sınır ayrıca onay sürelerini ve genel olarak bakacak olursak Bitcoin network’ünü yavaşlatır.
İşlemler için Bitcoin Kullanmanın Artıları ve Eksileri
Daha önce bahsettiğimiz gibi Bitcoin önemli bir ödeme yöntemine dönüştü ve birçok şirket Bitcoin’i aralarına dahil etmek için altyapılarını arttırdı. Yeni başlayan Bitcoin kullanıcıları için ise sorular şunlar oldu: Neden bu kadar insan işlemlerini kolaylaştırmak için Bitcoin kullanıyor? Sınır ötesi ödemeler için bankalardan nasıl daha hızlı? Daha da önemlisi eğer bu kadar iyiyse çoğunluğun benimsemesini ne engelliyor?
İşlemlerin Çözümü İçin Bitcoin Kullanmanın Artıları:
1. Özerklik
Bitcoin, kullanıcılarının en azından teoride geleneksel varlık aktarma yöntemlerinin hiç izin vermediği bir şekilde anonimliklerini korurken para aktarmalarına izin verir.
2. Eşler Arası Transferler
Bitcoin ile kullanıcılar, herhangi bir merkezi otoritenin onayını almaya gerek olmadan herhangi birine ödeme yapabilir ve onlardan ödeme alabilirler.
3. Bankacılık Ücreti Yok
Bitcoin’inizi kimseye muhafaza ettikleri için ücret ödemek zorunda kalmadan istediğiniz kadar cüzdanınızda saklayabilirsiniz. İşlemler için BTC kullanımı ücretlerinin büyük kısmı borsalardaki para çekme ücretleridir. Paranızı bağımsız Bitcoin cüzdanlarında saklarsanız bu ücretler geçerli olmaz. Böylece bankaların ve ödeme işlemcilerinin talep ettiği diğer ücretlerle uğraşmanıza gerek kalmaz.
4. Uluslararası ödemeler için düşük ücretler ve hızlı süreç
Bitcoin’in bir diğer önemli yararı, sınır ötesi işlemler için ücretlerinin çok daha düşük olmasıdır. Herhangi bir aracı veya hükümet olmadığı için işlem maliyetleri çok daha düşüktür. Ayrıca, işlemler genellikle neredeyse anında gerçekleştiği için yetki verme işlemleriyle ilgili herhangi bir sıkıntıyla uğraşmanıza gerek yoktur.
Bitcoin’i İşlemler için Kullanmanın Eksileri
1. İşlemler Yavaş Olabilir
İşlemlerin beklenilenden daha uzun sürdüğü örnekler vardır. Bu durum genellikle network’te trafik olduğu zaman ortaya çıkar. Örneğin bir mağazada ödeme yapmak istiyorsanız işleminizin havada kaldığı bir durumda takılıp kalmak istemezsiniz.
2. Volatilite
Bitcoin piyasasında, özellikle perakende ödemelerde ve işlemlerde kullanılmasını engelleyen doğal bir volatilite vardır. Bir mağazanın bir ürün için Bitcoin’de 10.000 ABD doları alması, işlemin temizlendiği tarihte bunun hala 10.000 ABD doları olduğu anlamına gelmez. Sık sık volatilite olması yatırımcılar için bir zorunluluktur ancak ödemeler için caydırıcıdır.
Sorumluluk Reddi
Sitemizde yayınlanan her içerik, iyi niyet çerçevesinde kaleme alınmıştır ve genel manada bilgi vermek amacıyla yazılmaktadır. Sitemizden edindiği bilgiler ışığında, okuyucunun yaptığı her hamle, çok net bir şekilde kendi riskidir ve siteyle bir ilgisi yoktur.
Kripto Para Okulu’nda ana amacımız, oldukça kaliteli bilgiler paylaşmaktır. Okuyucularımızın işine yarayacak eğitici ve öğretici içerikleri hazırlamak için yoğun bir mesai harcıyoruz. Bu standardı korumak ve daha da iyi içerikler hazırlamak için, iş ortaklarımız; yazılarımızda yer alarak bize bir komisyon ödemesi yapabilir. Ancak bu komisyonlar, kesinlikle tarafsız, dürüst ve eğitici içerikleri oluşturma sürecimizi negatif etkilemeyecektir.
