2020’de En İyi 6 Merkeziyetsiz Uygulama

Bugün BeInCrypto olarak sizlere 2020’deki en iyi 6 merkeziyetsiz uygulama konusundan bahsedeceğiz.

Bundan tam 11 yıl önce Satoshi Nakamoto isimli bir kişi ya da bu ismin arkasındaki kişiler bankaların paralarımız üstünde çok fazla kontrol sahibi olduğunu düşündüğünde ilk kripto para olan Bitcoin piyasaya sürüldü. Bu, büyük değişikliklere sebep olacak bir başlangıçtı.

Bunların hepsi kripto para sektörünün ve kripto para dünyasının altında yatan teknoloji olan blockchain’in kaçınılmaz olarak ortaya çıkmasına sebep oldu.

Ancak dApp’ler yani merkeziyetsiz uygulamalar olarak bildiğimiz başka bir dünyanın kapısı da bu olaylarla birlikte açıldı. Bununla birlikte dApp’ler, Bitcoin’in kendisi aslında ilk dApp olmasına rağmen birkaç yıl daha keşfedilmeyecekti.

Bu Yazıda:

• Merkeziyetsiz Uygulama Nedir?
• Merkeziyetsiz Uygulamalar Ne İçin Kullanılır?
• En Popüler dApp Platformları Nelerdir?
• Cryptokitties
• IPSE
• MakerDAO
• Bank of TRON
• Steemit
• Dice

Merkeziyetsiz Uygulama Nedir?

Gelin en baştan başlayalım ve öncelikle merkeziyetsiz uygulamaların ne olduğuna bir bakalım. Kısa bir açıklama yapmamız gerekirse ismine bakmamız yeterli olacaktır.

Peki bunun anlamı ne?

Bildiğiniz gibi merkeziyetsizlik kripto para, blockchain ve dApp sektörlerinde büyük bir konsepttir. Basitçe, hiçbir mevcudiyetin otorite sahibi olmaması ve kararların hepsinin topluluk tarafından alınması anlamına gelir.

Gelin finans örneği üzerinden gidelim. Geleneksel finansal sektörde tüm işi bankalar yapar. Para basarlar, işlemleri işlerler veya hesapları dondurma ve geri açma yetkileri vardır. Yani dünyadaki tüm parayı kontrol ederler.

Tabii ki de herbir ülkenin yasaları tarafından kısıtlanırlar ve yasaların sınırları içerisinde ekstra kural çıkarma yetkileri olan merkezi bankalar tarafından denetlenirler.

Blockchain alanında ise her şey topluluk tarafından yapılır. Aslında topluluk, grup katılımı üzerinden blockchain’i çalıştırır. Herhangi bir kişi ya da mevcudiyet bu olayın içine dahil olabilir ve hepsinin ne olacağı, ne tür değişiklikler getirileceği gibi konularda söz hakkı vardır.

Merkeziyetsiz Uygulama Ne İçin Kullanılır?

Şimdi de öğrendiğimiz bu bilgileri blockchain uygulamalarına uygulayalım. Blockchain uygulamaları, normal uygulamaların yapabildiği çoğu şeyi yapabilen açık kaynaklı uygulamalardır. Tek fark ise kullanımlarının hepsinin blockchain’de kaydediliyor olmasıdır.

dApp’lerin ne olabileceği ile ilgili bir kısıtlama yoktur. Finansa yönelik yazılımlar, blockchain oyunları, kumar uygulamaları veya internet yayını uygulamaları olabilirler.

Bahsetmemiz gereken bir diğer şey ise dApp’lerin sıkı bir şekilde bir kripto para projesine bağlı olduğudur. Çünkü bir dApp’teki çoğu faaliyet bir tür küçük işlemin gerçekleşmesini gerektirir.

Örneğin eğer diğer insanların görmesi için içeriklerin paylaşıldığı bir dApp kullanan bir içerik yöneticisiyseniz, bunun için küçük bir ücret talep edilir. Sık görülen bir durum olmasa bile bu ücretler sadece bir veya iki kuruş bile olabilir. Ancak bahsedilen bu küçük işlemler sizin videolara, metinlere ve diğer şeylere erişiminizi sağlar.

Bazı dApp’ler ücretlendirmeler üzerinden toplanan fonları projenin gelişimini daha ileriye taşımak için ya da altında yatan network’ü ve fikir birliği mekanizmasını kamçılamak için kullanır. Ayrıca kullanıcılara varlıkların trade’ini yapma şansı tanıyabilirler ve fonları projenin, geliştiricilerin ve topluluğun kendisinin iyiliğine kullanmak için de oldukça fazla yol vardır.

Daha önce bahsettiğimiz gibi bugünlerdeki en popüler dApp’ler kumar için kullanılmaktadır ve bu uygulamaların birçok pozitif getirisi vardır. Bu uygulamalar kripto para kullanan çevrimiçi kumarhaneler olarak görev yaparlar. Bu da şeffaflığı, hızlı ödemeleri ve o an nerede olduğunuz fark etmeksizin istediğiniz zaman istediğiniz oyuna katılabilmeyi getirir. Yani internet erişiminiz olduğu sürece, her şey oldukça kolaydır.

En Popüler dApp Merkeziyetsiz Uygulama Platformları Nelerdir?

• dApp’ler sadece blockchain teknolojisinde bulunmaz ve varlıkları aslında P2P network’leriyle başlamıştır. Örneğin Torrent istemcilerini, Popcorn Time ve benzeri uygulamaları düşünün. Yani merkezi bir otorite yerine bir topluluk tarafından yönetilen veya sürdürülen her şey bir dApp olarak düşünülebilir.
  
• Bununla birlikte kripto para ve blockchain projelerinin potansiyeli ve artan popülaritesi nedeniyle kavram hızla bu sektörlere bağlandı.
  
• Ancak eğer blockchain dApp’leri hakkında konuşacaksak tabii ki de ilki Bitcoin’dir. Bitcoin tamamıyla bir kripto para ve blockchain’dir ancak hala işlemler ve ödemeler için kullanılan bir dApp olarak görev yapar.
  
• Aslında Ethereum gelene kadar tüm kripto para projelerinin tek amacı dApp olmaktı.
  Ethereum yani ETH, dikkati kripto paralardan uzaklaştırarak blockchain teknolojisinin tüm potansiyelini ortaya çıkarmıştır. Ethereum ile kripto paralar artık her şeyin amacı konumunda değildi, aksine tüm merkeziyetsiz ekosistemleri oluşturmak için bir araçtı.

• Ekosistemleri ve bu ekosistemlerin dApp’ler gibi daha küçük yönlerini çalıştırmak için kullanıldılar. O zamandan beri Ethereum’un yaptığı şeyleri kopyalamaya çalışan ve konsepti genişletmeyi, daha iyi, hızlı, ucuz ve kullanımı kolay hale getirmeyi amaçlayan birkaç blockchain projesi ortaya çıktı.
  
• Bunlar arasından en dikkate değer olanlar ise EOS (EOS), TRON (TRX) ve Cardano (ADA)’dır. Ancak bu bahsettiklerimizin kendi avantajları olsa da Ethereum hala en eski, en geniş ve en çok kullanılan geliştirme platformudur.
  
• Spesifik uygulamalardan, kripto paralara ve merkeziyetsiz borsalara kadar hemen hemen her şeyi oluşturmak için kullanılabilir.

2020’de En İyi Merkeziyetsiz Uygulama Platformları

Adım adım birçok şeyden bahsettikten sonra artık sonunda 2020’de kullanılan en iyi ve en popüler dApp’ler hakkında konuşmaya başlayabiliriz.

1) Cryptokitties

Cryptokitties , Ethereum blockchain’inde oluşturulan bir dApp’tir ve şu anda hala oldukça popüler olan en eski Ethereum dApp’lerinden biridir.

Uygulama 2017’de tümüyle bir sansasyon haline geldi. Yeni katılanlar için de merkeziyetsiz teknoloji dünyasına girmek ve alışmak için mükemmel bir yol olarak görünüyor.

Genişçe baktığımız zaman Cryptokitties aslında eğlence için yapılmış basit bir oyundan daha fazlası değildir. Blockchain tabanlı kitty’leri satın almanızı, üretmenizi ve küçük bir kar elde etmek için satmanızı sağlar.

Ancak blockchain’de geliştirilmiş olması ve merkeziyetsiz olması nedeniyle eğlencelidir ve kitty’lerden birini her sattığınızda küçük miktarlarda kripto para kazanmanızı sağlar. Bu da birçok insanı şu zamana kadar etkileyen bir özelliktir. Aslında bir noktada Cryptokitties, tüm Ethereum tabanlı işlemlerin yaklaşık %10’undan sorumluydu.

Kripto para sektöründeki en çok güvenilen projelerden biri ve en büyük ikinci proje olması göz önüne alınırsa söylenilen yüzde yüksek bir miktardır ve Cryptokitties’in sonsuza kadar en iyi Ethereum uygulaması olarak kalma şansı vardır.

Cryptokitties’in Öne Çıkan Özellikleri:

• Kullanıcıların eğlendiği bir deneyim
• Kripto para sektörüne yeni katılanların işlerin içine dahil olabilmesi için mükemmel bir yol

2) IPSE

Günümüzde en iyi EOS dApp’lerden biri olan IPSE’nin açılımı InterPlanetary Search Engine’dir. Yani EOS tabanlı merkeziyetsiz arama motorudur.

Bu özel proje, temelde bir hiperortam dağıtım protokolü olan InterPlanetary File System yani IPFS’yi kullanır.

Bununla birlikte, bir gün HTTP’nin yerini alabilecek protokol olma potansiyeli de oldukça yüksektir. Destekçilerinin çoğu, internetin gelecek jenerasyonu olan Web 3.0 sonunda geldiğinde bu protokolün kullanılacağına inanmaktadır.

Bu arada IPSE’nin kendisi buzdağının görünen yüzünde normal bir arama motoru olarak görünse de buzdağının görünmeyen tarafında çeşitli farklılıklar vardır. Örneğin, Google ve Google’ın başlıca rakiplerinin beğenileri için söylenenden daha fazla reklam içermez.

Ayrıca IPSE, kullanıcı gizliliğine de çok fazla önem verir ve gizlilik koruması arama motorları arasında neredeyse rakipsizdir. Son olarak, kayda değer verileri paylaşarak katkıda bulunmaya karar veren kullanıcılar dijital token’larla ödüllendirilebilirler. Bu da insanların katılımını arttırmak için güzel bir motivasyon kaynağıdır.

IPSE’nin Öne Çıkan Özellikleri:

• Gelecek için müthiş bir potansiyele sahip
• İnsanların gizlilikle ilgili endişelerini giderir
• Reklam yok
• Token ödülleri sunar

3) MakerDAO

MakerDAO, Ethereum’un tüm blockchain’indeki en başarılı projelerden biridir. Stablecoin’leri çıkarmaya adanan ve borç verme konsepti üzerinden yaratılan merkeziyetsiz bir platformdur.

Çalışma şekli ise şu şekildedir: Kullanıcılar platforma gelir, belirli bir miktarı yatırır ve aynı değerin kripto para karşılığını alırlar. Kripto para yatırılan miktar tarafından desteklenir ve yatırılan paraya sabitlenir. Böylece değeri, mesela dolar yatırdıysanız onunla aynı kalır. Bununla birlikte, daha iyi imkanlar da sağlar.

Bu imkanların arasında anında ödemeler, düşük işlem ücretleri, değişmezlik, şeffaflık ve kripto para dünyasının önerdiği diğer avantajlar vardır.

Tabii ki de MakerDAO eşsiz değildir. Bugünlerde sayısız başka kripto para borç verme projeleri vardır. Ancak MakerDAO’nun öne çıkmasını sağlayan şey tüm işlemlerin tamamen merkeziyetsiz olmasıdır. Diğer bir deyişle, ne kullanıcının ne de projenin bir şeyleri halletmek için merkezi platformlarda olduğu gibi üçüncü bir tarafa ihtiyacı yoktur.

Bunun yerine, blockchain ve kripto paraların ruhuyla beslenen MakerDAO, tüm işlemleri düzenlemek için akıllı kontratları ve aynı zamanda verilen stablecoin’lerin sabitliğini kullanan kendi yönetişim sistemine sahiptir.

Tabii ki de DAI borçlarını öderken insanların vermek zorunda olduğu bir faiz hala vardır. Bu faiz de tamamen şeffaftır ve Maker token’larının merkeziyetsiz network’ü tarafından kontrol edilir. Projenin işlemlerden kar sağlama ve daha ileri gelişme ve iyileştirmeler için para bulma şekli budur.

MakerDAO’nun Öne Çıkan Özellikleri:

• Artırılmış şeffaflık
• Dünyadaki tek sansüre karşı dayanıklı stablecoin olmasıyla birlikte kendi token’ları olan DAI’ye sahip
• Dünyanın her yerinde mevcut
• Cüzdanlar tarafından desteklenir
• Harika gizlilik elementleri
• Merkeziyetsiz organizasyon

4) Bank of TRON (+BTT)

Bank of TRON, TRON blockchain’i tabanlı bir dApp’tir ve yüksek riskli uygulamalar kategorisine girmektedir. İlginçtir ki TRON’da en popüler olanlar gibi kumar uygulamalarından biri değildir. Ancak ne olursa olsun 12.220’lik kullanıcıyla günlük aktif kullanıcı sayısı en yüksek olan uygulamalardan biridir.

Bank of TRON tamamen otomatik olan bir dApp’tir. TRON blockchain’inde çalışır ve TRON ekosisteminin akıllı kontratlarını kullanır. Bu akıllı kontratlar herhangi bir şekilde düzenlenemez, silinemez ya da etkilenemezler.

Banka ayrıca akıllı kontratları kullanarak kullanıcılara otomatik olarak kar payı ödemektedir. Söylenilene göre ise yüksek yönlendirme ödülleri, yatırım ödülleri ve daha fazlasını sağlamaktadır.

Bank of TRON’un Öne Çıkan Özellikleri:

• Günlük kullanıcı sayısı göz önüne alındığında TRON’un en popüler uygulaması
• Tamamen otomatik
• Akıllı kontratlara dayanır. Yani değiştirilemez
• Kullanıcılar katkı payları ve çeşitli ödüller alır

5) Steemit

Şimdi ise Steem tabanlı bir uygulama olan Steemit’e bakacağız. Bu, blogger’lar için bir platform olarak görev yapan sosyal bir dApp’tir. Kullanıcılarının kolayca bir hesap oluşturmasına izin verir. Ancak hesapların doğrulanması gerekir ve bu süreç bir günden bir aya kadar vakit alabilir.

Ancak hesap onaylandığı zaman kullanıcılar kendi hesaplarında blog gönderileri yazmaya başlayabilir, tag’ler ya da fotoğraflar ekleyebilirler.

Blockchain tabanlı bir platform olduğu için çoğu metnin bir şekilde kripto para ve blockchain sektörleriyle bir bağlantısı vardır. Ancak bu bir kural değildir ve isteyen herkes istediği konuda bir şeyler yazabilir.

Hatta bazı kullanıcılar yazmaya bile yeltenmez. Bunun yerine hesaplarını ilginç fotoğrafları ya da kendi sanatlarını paylaşmak için kullanırlar.

Tabii ki de bunu yapmaları için de bir motivasyon kaynağı vardır. Eğer gönderileriniz yeterince ilgi çekici olursa ve insanlar ‘beğeni’rlerse, küçük miktarlarda STEEM coin’lerini ödül olarak alırsınız. Platformun tasarımında bulunan çeşitli farklı token türü vardır ve hepsi farklı bir amaca hizmet eder.

Örneğin, platformda belirli bir zaman aralığında kilitlenebilen token’ların yanı sıra STEEM’e dönüştürülüp çekilebilen token’lar da vardır. Bunu yaptığınız zaman diğer insanların gönderilerine verdiğiniz ‘beğeni’lerinizin daha fazla ağırlığı olacaktır. Böylece gönderisini beğendiğiniz insan daha büyük miktarlarda token’larla ödüllendirilecektir.

Tabii ki de bu token’lar platformun kendisinden gelir. Yani beğeni yaparak kendi coin’lerinizi vermezsiniz. Bu da kaybedecek hiçbir şeyinizin olmadığı anlamına gelir. Bu ‘beğeni’ sistemi, daha kaliteli gönderilerin zirveye çıkmasına yardımcı olan topluluk tarafından işletilen bir filtreleme sistemi olarak işlev görürken diğer gönderiler de düşme ve sonunda tüm gönderilerin yer aldığı uçsuz bucaksız gönderi havuzunda kaybolmaktadır.

Steemit’in Öne Çıkan Özellikleri:

• Kullanıcılarına web’de kendi köşelerini vererek kendilerini ifade etme olanağı sunar
• Yazarak para kazanabilmenizi sağlar
• Gezinmesi kolay
• İçerik ve kullanıcı sayısı giderek artıyor

6) Dice

Dice, EOS’un blockchain’inden gelen bir başka dApp’tir. Tamamen kumar uygulamasıdır ve son zamanlarda yaklaşık 15.000 kullanıcıyla en yüksek günlük kullanıcı sayısına sahiptir. Bu da Dice’yi EOS blockchain’indeki en geniş sosyal oyun oynama platformu yapar.

Bu dApp konsept olarak oldukça basittir. Kullanıcılarına farklı oyunlar oynayarak DICE kazanma imkanı verir. Hemen çekmemeyi ve token’ı bir süre saklamayı düşünen kullanıcılar bunu yaptıkları için de ödüllendirilirler.

Hem platform hem de token kullanıcı merkezli bir tasarıma dayalıdır. Bunun yapılma sebebi ise kullanıcıların mümkün olan en iyi oyun oynama deneyimini yaşamalarını istemeleridir.

Oyunlara gelince platform blackjack, roulette, baccarat, sic bo ve daha fazlası gibi hemen hemen tüm klasikleri sunmaktadır.

Dice’nin Öne Çıkan Özellikleri:

• EOS’taki en popüler uygulamalardan biri
• Projedeki en geniş sosyal medya kumar platformu
• Çeşitli farklı oyunlar sunar
• Kullanıcılar kazandıklarını saklayıp ödül elde edebilir

Sonuç

Yazımızın sonuna gelmiş bulunuyoruz. Blockchain sektöründe birçoğu burada bahsettiğimiz farklı kategorilere ait binlerce dApp vardır. Ayrıca dApp’lerin gelişimine adanmış çok farklı blockchain projeleri de bulunmaktadır. Biz ise bugün sizler için en popüler blockchain’lerin bazılarında bulunan en popüler dApp’leri seçtik.

Diğer bir deyişle dApp sektörünü yıllarca takip edebilirsiniz ama eminiz ki hala görmediğiniz birçok uygulama ortaya çıkacaktır. Hala herkesi etkileyip kendisine çekecek kadar güçlü bir dApp ise ne yazık ki yoktur. Yine de sonuçta dApp sektörü büyümeye devam ediyor, insanlar alışmaya başlıyorlar ve bir gün, bugün kullandığımız tipik merkezi uygulamaların yerini alma ihtimali de oldukça yüksek görünüyor.