Facebook, Google, Apple ve Amazon Büyük Değişime Hazır mı?

Meclis Komitesi Amazon, Apple, Facebook ve Google gibi dev teknoloji şirketlerinin rekabet karşıtı politikalarına karşı harekete geçiyor. Demokratlar öncülüğünde hazırlanan rapor, önde gelen bilişim şirketleri için bir dönüm noktası oluşturabilir.

Dijital Tekeller Mercek Altında

Amazon, Google, Facebook ve Apple’ın özel olarak ayrı ayrı başlıklar altında mercek altına alındığı Dijital Piyasalarda Rekabet Araştırması adlı raporda, uygulama mağazaları, arama motorları, sesli asistan, dijital haritalandırma, mobil işletim sistemleri gibi birçok konu ele alınıyor.

• Facebook: Sosyal ağ konusunda piyasada tekel gücüne sahip olduğu vurgulanıyor.
• Google: Çevrim içi arama ve arama reklamları konusunda piyasada tekel olduğu belirtiliyor.
• Amazon: Çevrim içi perakende satış alanında diğer küçük ve orta ölçekli işletmeler üzerinde bir tekel gücüne sahip olduğunun altı çizildi. Şirket, çevrim içi perakende satış piyasasının %40’ını elinde tutuyor.
• Apple: Önemli bir piyasa gücü olan Apple, mobil işletim sistemi piyasasında bir tekel teşkil ettiği ifade edildi. Milyonlarca kullanıcısı olan iPhone’un yaratıcısı, iOS cihazlara gerçekleştirilen yazılım dağıtımının tamamını elinde tutuyor.

Dört şirketin 5 trilyon doları aşan değerleriyle sosyal ağ, çevrim içi reklam, çevrim içi arama gibi sektörlerde ana dağıtım kanallarını elde tuttuğu ve baskın bir biçimde kontrol ettiği tespit edildi.

Facebook Sadece Bir Defa Takıldı

Dijital tekellerin, sadece son on yılda birçok küçük şirketi bünyesine kattığı da vurgulanan hususlar arasındaydı. Buna göre tekeller, tehdit olarak algıladığı potansiyel rakiplerini satın alarak etkisiz hale getiriyor veya kapatıyor. Raporda “öldürücü satın alım” olarak adlandırılan bu uygulamalara da dikkat çekildi. Öte yandan Facebook’un şimdiye kadar gerçekleştirdiği 100’e yakın satın alım işleminden sadece 1 tanesinin geniş bir incelemeye tabi tutulduğu biliniyor. Facebook 2012 yılında Instagram’ı satın aldığında kapsamlı bir incelemeden geçirilmişti.

Sosyal Medya Devi Facebook

Facebook’un yaratıcısı ve CEO’su Mark Zuckerberg’in ifadelerine yer verilen raporda, şirketin satın alım stratejisinin öneminden bahsedildi. Zuckerberg’in “Facebook rakip startup’ları her zaman satın alabilir” beyanına atıfla Facebook’un rakiplerini yarış dışı bırakmak için bu stratejiyi izlediği belirtildi. Instagram’in de bu stratejinin bir parçası olarak satın alındığı vurgulandı. Facebook’un sahip olduğu ağın etkisinin giderek güçlendiğini, bizzat şirket yetkililerinin ifade ettiği yazıldı. Ünlü sosyal medya devinin sektöre yeni giriş yapan veya mevcut olarak faaliyet gösteren rakiplerin rekabetçi baskısını, tekel gücüyle ortadan kaldırdığı dile getirildi.

Google Dikey Arama Motorlarına İmkân Vermiyor

Birçok kamu kuruluşunun, küçük işletmenin ve girişimin Google’dan gelecek trafiğe bağlı olduğu ve bir başka alternatife sahip olmadığı, Google için yapılan tespitler arasındaydı. Google’ın rekabet karşıtı bir dizi taktikle tekel gücünü koruduğunu ifade eden rapor, belli alanlara yoğunlaşmış dikey arama motorlarının Google tarafından saf dışı bırakıldığını belirtti. Buna göre şirket, üçüncü taraflardan haksız bir şekilde içerik elde ediyor ve kendi alt dikey önerilerini öne çıkarıyor. Bunu yaparken de üçüncü taraf dikey arama motorlarını cezalandırıyor.

Amazon da Facebook Gibi Satın Alıyor

Ünlü pazaryeri, çevrimi içi perakende satış piyasasının yarısına yakınını elinde tutuyor. Birçok küçük ve orta ölçekli işletme üzerinde tekel gücünü kullanıyor. Diapers.com ve Zappos gibi rakip şirketleri satın aldığı belirtilen Amazon, dünya çapında ulaştığı 2,3 milyon satıcı için neredeyse seçeneksiz sayılabilecek bir platform olarak tarif edildi. Raporda, Amazon’un üçüncü taraf satıcıları görünürde “ortak” olarak tanımladığı fakat şirket içi yazışmalarda “iç rakip” olarak andığı belirtildi. Amazon’un pazaryerinde hem üçüncü taraf satıcılara yer vermesi hem de kendisinin satış yapmasının, Amazon ve “iç rakip”ler arasında doğal bir çıkar çatışması yarattığına yer verildi. Bunun sonucu olarak da Amazon’un pazaryeri sahibi olarak üçüncü taraf satıcıların verilerini elde ederek haksız bir rekabet yarattığının altı çizildi.

Apple: Uygulama Mağazasının Tek Hakimi

2008 yılında App Store ile yazılım dağıtımı konusunda bir devrim yaptığı belirtilen ve geliştiricilerle kullanıcılar arasındaki bariyerleri kaldırdığı söylenen Apple, bu gelişmeyle birlikte iOS ve uygulama mağazası üzerindeki etkisini katlayarak artırdı. Şirketin, rekabet açısından hassas bilgileri geliştiricilerden haksız bir şekilde elde ettiği, piyasa üzerindeki gücünü de geliştiricileri sömürmek ve App Store’da rekabete uygun olmayan fahiş ücretlendirmeler yapmak için kullandığı belirtildi.

Koronavirüs Sonrası Dünyada Nasdaq

2020 yılı Mart ayında koronavirüs etkisiyle tüm dünyada çöken piyasalar, takip eden haftalarda hızlı bir toparlanma ortaya koydu. Amerikan piyasalarının hızlı yükselişi, Nasdaq’te işlem gören birçok teknoloji şirketinin aşırı biçimde değerlenmesini sağladı. Koronavirüsün ortaya koyduğu olağanüstü tecrit koşulları, teknolojik ürün ve hizmetlerin piyasadaki konumlanışını tekrar belirledi. Mart ayını takip eden aylardaki hızlı ve aşırı iyileşmeyi, eylül ayındaki sert düzeltme izledi. Düzeltme hareketiyle birlikte geleneksel finans piyasalarında ve kripto para piyasalarında ciddi değer kayıpları gözlendi. 2021 yılının ilk çeyreğinde Nasdaq’ten gerçekleşebilecek çıkışlarla daha sert fiyat hareketleri görülebilir. Koronavirüsün etkisini yitirmesiyle turizm, eğitim, ulaşım gibi birçok sektörün, teknoloji alanından akan fonlarla yeni değerlemeler elde etmesi bekleniyor. Amerikan seçimleri öncesinde tartışılmaya başlayan ve dijital tekelleri kapsamadığı gerekçesiyle eleştiri alan antitröst yasası, seçimlerden sonra da ABD’nin gündemini meşgul etme ihtimali taşıyor. Facebook tarafından Instagram’ın satın alınması ve ağustos ayından bu yana süregelen Apple ve Epic Games arasındaki yasal mücadele, dijital piyasaların tekelleşmesi konusunda son zamanların en bilinen örnekleri arasında yer alıyor. Dijital piyasaların tekelleşmesine dair yürütülen tartışmanın, koronavirüsün etkisini yitirmesi beklenen kış ve bahar aylarında da devam etmesi, Nasdaq’tan gerçekleşebilecek olan sert para çıkışlarını destekleyebilir. Nitekim Demokrat Parti’nin antitröst yasası hakkında baskı kurması da Nasdaq’ten para çıkışını kolaylaştırabilir, bu beklentiye sahip ve fonlara talip olan diğer sermaye gruplarına seçim öncesi uzatılmış bir zeytindalı sayılabilir.