DeFi Coin’lerindeki Son Durumu, Ünlü Türk Analist BeInCrypto Türkiye’ye Yorumladı

Kripto para sektörüne damgasını vuran DeFi çılgınlığı, son dönemde hız kesmişe benziyor. DeFi merkezli projelerin kripto paralarında ciddi düşüşler göze çarparken, bu durum iki farklı şekilde yorumlanıyor. Bir gruba göre DeFi’nin yaşadığı kader, aslında ICO’ların 2018’de başına gelenlerle aynı. Şişen fiyat, balonlaşan piyasa ve sonrasında düşüş ve yok oluşa doğru bir gidiş; bu şekilde düşünen analistlerin ana noktası. Fakat bir diğer grup analiste göre ise DeFi’de yaşanan şey aslına bakılırsa pek de anormal değil. Balonlaşmanın ve fiyat düşüşlerinin şaşırılmaması gereken bir şey olduğunu vurgulayan analistler, DeFi’deki sürecin ICO’lar ile karıştırılmaması gerektiğini de net bir şekilde vurguluyorlar.

Defi getting rekt pic.twitter.com/koOtO2mNS7

— Alan Silbert (@alansilbert) October 8, 2020

Paylaşılan bu rakamlar, aslında DeFi odaklı projelerin son dönemde çok ciddi bir düşüş trendi içerisinde olduğunu gösteriyor. Özellikle de en fazla merak edilen projelerden birisi olan Curve’ün yönetişim kripto parası CRV, çok sert düştü. Buna ek olarak UMA, Sushi ve YFI gibi kripto paralarda da çok ciddi düşüşler göze çarpıyor. Hal böyle iken, ülkemizde DeFi konusunda en bilgili ve deneyimli isimlerden birisi olan Fidelitas Lex ile bir durum değerlendirmesi yapalım istedik. Usta yatırımcı, ICO’lar ile DeFi konusunun karıştırılmaması gerektiğini ifade ederken, DeFi’nin potansiyelinin yüksek olguna vurgu yaptı. Başarılı isim, aynı zamanda her şeyi coin fiyatı üzerinden ele almanın pek de doğru olmadığını savundu. Fidelitas Lex, şöyle konuştu:

Açıkçası düşüşe şaşırdığımı söylemem, beklenildiği gibi ilerliyor. Zira DeFi tokenlarında yaşanan değer kaybı piyasanın bugüne kadar tanık olunanlar temelinde geliştirmiş olduğu refleksi bir kez daha göstermesine sebep oldu. Token değerinin projeyi bir bütün olarak sembolize ettiği ve değer kaybının projenin başarısız bir token ekonomisine sahip olduğu düşüncesi uzun bir süre kripto piyasasında hakimdi. Bu yönde okuma yapanların özellikle ICO dönemi akla getirildiğinde haklı gerekçeleri olduğunu söyleyebiliriz, ancak sık vurgulamaya çalışıyorum dönemler arasında artık büyük bir fark var.

ICO ve DeFi Arasındaki Farklar

Kripto para sektöründe şu anda ICO’lar ve DeFi odaklı projeler çok sık kıyaslanıyor. Sadece fiyat bazında bakıldığında gerçekten de benzerlikler göze çarpıyor. Buna ek olarak ICO odaklı scam projelerin sayısına yakın DeFi rug-pull vakaları da görmeye başladık. Tüm bunlar, aslında sürecin sona erdiğinin bir kanıtı mı diye yorumlansa da, DeFi’nin genel manada ciddi bir pasif gelir mekanizmasına sahip olması ve ürünlerin ya da platformların şu anda birçok kişi tarafından kullanılmaya devam etmesi, önemli bir ayrıntı. Bu konuya çok güzel bir örnek ile değinen Fidelitas Lex ise, şunları vurguladı:

ICO döneminde henüz ortada olmayan projelerin “maketten satışına” tanıklık ettik. Birçok yatırımcı -analojiye devam edelim- dairesini taahhüt edilenin aksine teslim alamadı. Şu an içerisinde bulunduğumuz koşullar ise ortada peyzajına kadar tamamlanmış konut projelerini çağrıştırıyor. Siz yatırımcı sıfatıyla bir daire sahibi olmak istemeseniz ya da “rayiçler” düşse dahi bu projeler inşa edildiği parsel üzerinde dik durmaya devam edecek.

Düşüşler konusunda da yorum yapan Fidelitas Lex, volatilitenin piyasaların malumu olduğunu savunan başarılı isim; şunları ekledi:

Yüksek volatilitenin olgunlaşmamış piyasaların kaderi olduğu hepimizin malumu. Bu anlamda DeFi tokenlarının istisna olması beklenemez. Piyasa elbette değer kayıpları yaşayacak düzeltmeler görecek.

Artan Rug-Pull Vakaları ve Klon Projelerin Piyasaya Etkisi

Elbette kripto para sektöründe bir trend tutmayagörsün, hemen onun benzerleri karşımıza çıkıyor. Andre Cronje’nin elinden çıkan ve yaptığı adil lansman ile birlikte müthiş bir artış yaşayan YFI’ın ardından birbiri ardına Y ya da YF ile başlayan projeler çıkmıştı. Her ne kadar bunların bir kısmı, ortaya gerçek manada bir ürün ya da getiri koymayı amaçlasa da, çok büyük bir yüzdesi ise dolandırıcı emeller ile ortaya çıkmış projelerdi. Benzer trendleri, yemek isimli projelerde de görmüştük. Sektörde artan bu trende dikkat çeken Fidelitas Lex ise, başarılı olan projelerin açık kaynak kodlu olmasına vurgu yaparken, bu sebepten ötürü klonların çok kolay bir şekilde piyasaya çıkabildiğini ifade etti. Deneyimli isim, sözlerine şöyle devam etti:

Diğer taraftan yeni DeFi projelerinin ortaya çıkışı noktasında suların bulanıklaşmaya başladığını da görüyoruz. Ayakları yere sağlam basan projelerin açık kaynak olmasından hareketle farklı isim adı altında çoklandığı/kopyalandığını ya da özünde merkezi yönetim modeline sahip kimi projelerin pastadan dilim alabilmek adına DeFi makyajına başvurduğu fakat bu kamuflajın özü değiştirmeyeceğini akılda tutmak gerek. 

Çılgın faiz oranlarına da değinen başarılı yatırımcıya göre; APY bazında yıllık yüzde 2 milyon civarı getiriler sunmayı hedefleyen, kontratı denetlenmemiş ve amiyane tabirle ‘ne idüğü belirsiz’ projelerin de DeFi imajına zarar verdiğini vurguladı ve şunları ekledi:

Topluluk tarafından kabul görmemiş, denetimsiz fakat kısa sürede yüksek getiri vaat eden projelerin tüm ekosistemin algılanışını olumsuz etkileme riskini taşıdığını söyleyebiliriz. Toksik ICO dönemini tecrübe etmiş bir piyasanın kitlelere sesini duyurmak noktasında büyük engel. Ancak teselli şu ki, token değerinden bağımsız “bacası tütmeye” devam edecek DeFi projeleri -ICO dönemi ile kıyaslandığında- sektörün pozitif ayrışmasını sağlayacak olmaları itibarıyla herkes -DeFi eleştirisi yapanlar dahil-için bir şans.

FTX CEO’sunun Yaptığı İddia Edilen Şeyler

Sektörün bugün üzerine en fazla konuştuğu konulardan bir tanesi de FTX CEO’su Sam Bankman Fried’in yaptıkları. İddialara ve elde edilen bilgilere göre Bankman Fried, elindeki FTM’leri teminat göstererek aldığı çeşitli DeFi kripto paralarını açığa sattı. Cream.Finance üzerinde FTT, SRM ve SUSHI karşılığında UNI borçlandığı iddia edilen cüzdan; sonrasında bu UNI’leri dump’layarak fiyatta düşüşe yol açtı. Bu durum, kripto para sektörünün bir anda ilgisini çekti. Cüzdanda çok yüklü miktarda FTT bulunuyor olması endişeleri artırırken, Fidelitas Lex’in de ifade ettiği gibi bu olayın ayyuka çıkması ile birlikte; pozisyon kapatıldı.

Son 24 saat özet ;

– Merkezi bir borsa, kendi token'ını teminat göstererek çeşitli DeFi token'larını açığa satıyor

– Bu işlemi yine çeşitli DeFi platformlarını kullanarak yapıyor(ironik)

– "Suç üstü" yakalanması sonucu pozisyonunu kapatıyor

– DeFi endeksi %5+ tepki veriyor

— Fidelitas Lex Ψ (@fidelitas_lex) October 8, 2020

Bu olaya yönelik bir değerlendirme yapan deneyimli analist ise, Blockchain’in bu konuda müthiş etkili bir takip aracı olduğunu söyledi. Fidelitas Lex, sözlerine şunları ekledi:

Yaşananlardan yola çıkarak bir niyet okuması yapmış olmak kanımca iddialı olur fakat herkesin elinin altında yorum getirebilmesini sağlayan bir defter mevcut ; blokzinciri. Bu deftere bakarak hangi aktörün hangi cüzdan adresi ile ne tür işlemler yapabildiğini, ne şanslıyız ki, görüntüleyebiliyoruz.

Sektörün Rahatı Bozuldu

DeFi’nin yakaladığı hacim ile birlikte, zirveye çıkan borsa Uniswap olmuştu. ICO döneminin aksine projeler iyi borsalarda listelenmek için yüz binlerce dolar ödemek zorunda kalmıyor; bunun yerine listeleme işlemlerini direkt olarak Uniswap üzerinden yapabiliyor. Hal böyle olunca Uniswap borsasındaki günlük işlem hacmi de Coinbase gibi merkezi devleri geride bırakmıştı. Her ne kadar birçok kişi, bunun temel sebebinin Uniswap üzerinde on binlerce işlem çifti olmasına bağlasa da, ETH – USDC, ETH – USDT ve ETH – DAI gibi işlem çiftlerinde de Uniswap, merkezi rakiplerinin önünde yer alıyordu. Bu konu ile ilgili yorumlar yapan Fidelitas Lex, Uniswap gibi merkeziyetsiz borsaların ve DeFi’nin yakaladığı başarının, sektörün geleneksel ögelerinin rahatını bozduğunu söyledi. Başarılı isim, sözlerine şunları ekledi:

Son 1-2 haftadır gerçekleştirilen işlemlerle ile sınırlı kalmayarak, son 2-3 aylık süre zarfında CEX –> DEX yönünde taşınan işlem hacimlerine bakarak şu söylenebilir ki DeFi protokollerinin başarılı işleyişi piyasanın geleneksel aktörlerini (merkezi borsalar ve yatırımcılar) rahatsız etmiş ve konfor alanlarından çıkmaya zorlamış gözüküyor. Elbette bir borsanın kendisini hedge etmek adına farklı platformlarda işlemler yapması mümkün, ancak belirli veriler alt alta toplandığında meselenin sadece yalın bir hedge işlemi ile açıklanamayacağını görüyoruz.

Son olarak DeFi’nin geleceğini de ele alan Fidelitas Lex, bu alanın son derece ilgi çekici olduğunu vurguladı. Başarılı analist, yatırımların da yavaş yavaş merkeziyetsiz platformlara doğru kaymakta olduğunu ifade ederken, sözlerini şu şekilde sonlandırdı:

DeFi, konuyu bir miktar araştırma zahmetine giren herkesi ikna etmiş, ilgi çekici ve büyüme potansiyeli bulunan bir alan. Bunun sonucu kriptopara sektöründeki yatırımların geleneksel araç ve platformlardan ziyade bu alana kaymaya başladığını söyleyebiliriz. Dinamikteki bu değişim ise çeşitli yollardan itibarsızlaştırma girişimlerine ya da zor kullanarak(açığa satış ile değeri düşen token’ın orta vadede geri alınması) yönetimde söz sahibi olma gayretlerine sebebiyet veriyor gözüküyor. İronik olan ise bir DeFi token değerini manipüle etmek için yine bir başka DeFi platformunun kullanılması. Kısa vadede bu ve benzeri, özünde geleneksel bir piyasa denetimi olsaydı sağ çıkamayacak piyasa hareketleri ile karşılaşmaya devam edeceğimizi söylemek mümkün.

Peki Şimdi Ne Olacak?

Özellikle dün yaşanan düşüşten sonra DeFi odaklı coinlerde bundan sonra ne olacağı da büyük merak konusu oldu. Birçok coin, yeni dipler görürken, kripto para odaklı araştırma şirketi Santiment’in yayınladığı veriler ise dikkat çekici. Birçok DeFi odaklı kripto parada, Santiment’e göre balina hareketleri var. Şirket, balinaların DeFi projelerini alttan topladıklarını iddia ediyor. Haftalık bazda Sushi’nin yüzde 51, UNI’nin yüzde 38, YFI’ın da yüzde 31’lik bir düşüş yaşadığı ortamda, Santiment’in yaptığı değerlendirmeye göre balinalar, bu düşüşleri fırsat bilerek dipten eklemeler yaptı. Dolayısıyla DeFi odaklı coinlerinde gelecekte yeni bir artış yaşanabilir.